İstanbul – Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Konya ve Karaman illerini kapsayan av ihalesine karşı Vegan Derneği Türkiye (TVD) tarafından 24 Kasım’da açılan davada hızla ara karar çıktı.

TVD’nin sitesinde verilen bilgiye göre, Konya 1. İdare Mahkemesi, dünya çapında yalnızca Türkiye’de görülen Anadolu yaban koyunlarının (Ovis gmelini anatolica) ve Türkiye’de nesli tükenme tehlikesi altında olan yaban keçilerinin (Capra aegagrus) lehine karar alarak yürütmeyi durdurma verdi.

Mahkeme; ön etüt ve envanter raporları ile ihaleye ilişkin hazırlanmış tüm raporlar dahil olmak üzere, “dava konusu işlemin hukuki ve maddi” gerekçelerine dair ayrıntılı bakanlık savunmasını içeren belgelerin 15 gün içinde kendilerine ulaştırılması gerektiğini belirtti. Ayrıca 15 maddelik ara karar gereğinin tüm yönleriyle yerine getirilmesinin “yasal zorunluluk” olduğunu vurguladı.

Vegan Derneği; Konya ve Karaman’ın farklı bölgelerinde 7 Anadolu yaban koyununun ve 3 yaban keçisinin “avlattırılması işi” ihalesinin etiğe, hukuka ve kamu düzenine aykırılık teşkil etmesi sebebiyle yürütmenin acilen iptalini talep ediyor. Bakanlığa karşı açılan davada yürütmenin iptali kararı alındığı takdirde, 31 Mart 2022 tarihine kadar av acenteleri aracılığıyla avcılarca avlanması planlanan her bir Anadolu yaban koyunu ve yaban keçisi kurtulmuş olacak.

“Anadolu yaban koyunları”nın yaşam hakkı, birey başına en az 153 bin 900 TL, en fazla 157 bin 700 TL muammen bedel ile ihaleye çıkarken, “yaban keçileri”nin yaşam hakkı her biri için en az 9 bin 300 TL muammen bedel belirlenmişti.

Anadolu yaban koyunu avı ulusal ve uluslararası mevzuata da aykırı

TVD, yürütmeyi durdurma ve iptal talepli dava dilekçesinde bilimsel raporlara atıfta bulunurken, aynı zamanda Tarım ve Orman Bakanlığı’na ait yayınlarda Anadolu yaban koyunuyla ilgili çelişkili ifadelere ve uygulamalara yer vermişti. Dilekçede bakanlıkça “Türkiye’nin zenginliği ve sembolü” olarak tanımlanan bu türün hassasiyetine dair şu bilgiler verildi:

“Yaban koyunu’nun bir alt türü olan Anadolu yaban koyunu (Ovis gmelini anatolica) Türkiye’ye ‘endemik’ bir türdür, yani Anadolu’ya özgüdür ve yalnızca ülkemizde İç Anadolu’nun çok kısıtlı bir alanında yaşamakta ve üremektedir. Halk arasında ‘ceren, ceran ya da dağ koyunu’ olarak da anılan bu nadir türün sayılarında sürekli bir düşüş olduğu yıllar içinde gözlemlendiği için Tarım ve Orman Bakanlığı bu türün ulusal mevzuat ile korunmasını şart koşmuştur. Ayrıca Bern Sözleşmesi’nin 3. maddesi uyarınca endemik bir tür olmasından ötürü avlanması hukuka aykırıdır.

Bizzat Tarım Orman Bakanlığının yayını olan Tarım Orman Dergisi’nin Ocak 2021 tarihli yayında, Türkiye’de 2019 yılı sayımı itibarıyla sadece 893 Anadolu Yaban Koyunu’nun tespit edildiği belirtilmiştir. Bu sayının, daha önce defalarca kez hakkında yapılan ihalelerin iptal edildiği ve ilgili iptal kararlarının da dilekçe ekinde sunulduğu kızıl geyik ve yaban keçisi türlerinden çok daha az olduğu ilgili yayında da görülebilmektedir.

Günümüzde sayıları son derece düşük olan bu türler uluslararası düzeyde de takip edilmektedir. Yaban koyunu Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından Neredeyse Tehdit Altında kategorisinde yer almaktadır. Bu duruma gerekçe olarak ‘avlanma, habitat kaybı ve çiftlik hayvanlarıyla yem/alan rekabeti gibi sebeplerle son üç nesilde (24 yıldır) sayılarının ciddi ölçüde azaldığı’ yönündeki tespit gösterilmiş olup bu durumun çok kısa sürede türün ‘hassas’ statüye düşmesine sebep olacağının da tahmin edildiği belirtilmektedir.

İptalini talep ettiğimiz ihale ile bu bölgede yaşayan bu türlerin avının iptali hususunda karar verilmezse, geri dönüşü olmayacak nitelikte bir karar verilmiş olacaktır.”

Kızıl geyik avına karşı yürütmeyi durdurma kararı da Konya-Karaman dava dilekçesinde

TVD, 2020’de kazanılmış av karşıtı davalara ek olarak, ulusal ve uluslararası düzeyde koruma altında olan 15 kızıl geyiğin yaşam hakkı için 19 Ekim’de Tarım ve Orman Bakanlığı’na karşı açtığı davada çıkan ara kararı da emsal olarak dilekçeye ekledi.

Bolu İdare Mahkemesi, kızıl geyiklerle ilgili davada Kasım ayı başında yürütmeyi durdurma kararı almış, davalı bakanlıktan “dava konusu işlemin hukuki ve maddi” gerekçelerine dair ayrıntılı açıklamalar içeren belge ve raporların 15 gün içinde kendilerine ulaştırılması gerektiğini belirterek 15 maddelik ara karar gereğinin tüm yönleriyle yerine getirilmesinin “yasal zorunluluk” olduğunu vurgulamıştı.

Diğer davaların da sonuçları bekleniyor

Koruma altındaki 15 kızıl geyiğin Bolu’da avlanmasını engellemek amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı’na dava açan ve şimdilik yürütmeyi durdurma kararı alan TVD, ayrıca Hayvan Hakları ve Etiği Derneği ile birlikte, yine “av turizmi” kapsamında Adana, Mersin, Hatay, Niğde ve Kayseri’de nesli tükenme riskiyle karşı karşıya olan 70 yaban keçisinin “öldürülmesine” engel olmak için Adana 2’nci İdare Mahkemesi’nde bir dava açmıştı.

Ankara ve İzmir baroları da bu yıl can kayıplarını engellemek için, Türkiye çapındaki tüm av ihalelerinin ve Merkez Av Komisyonu kararlarının iptalini talep eden iki ayrı dava açmış; TVD, Hayvan Hakları ve Etiği Derneği ve Hayvanlara Adalet Derneği ile birlikte her iki davaya da müdahillik başvurusunda bulunmuştu.