Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki ateşkes anlaşmasının detayları

Azerbaycan, Rusya ve Ermenistan arasında imzalanan ateşkes bildirisinde alınan kararlar şu şekildedir;

Dağlık Karabağ çatışma bölgesindeki ateşkesi ve tüm askeri harekatın 10 Kasım 2020 tarihinde Moskova saati ile 00.00’da durdurulması planını ilan eder. Bundan sonra “Taraflar” olarak anılacak olan Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyeti, hâlihâzırda ellerinde bulundurdukları bölgelerde kalacaklardır.

Ermenistan tarafının elinde bulunan, Azerbaycan’ın Kazak Bölgesi, Ağdam bölgesi ve toprakları 20 Kasım 2020 tarihine kadar Azerbaycan’a geri verilecektir.

Dağlık Karabağ’daki temas hattı ve Laçin koridoru boyunca, Rusya Federasyonu barış gücüne ait 1.960 hafif silahlı askeri personel, 90 zırhlı personel taşıyıcı araç, 380 adet otomobil ve özel teçhizatlı araç konuşlandırılacaktır.

Rusya Federasyonu barışı gücü, Ermenistan silahlı kuvvetlerinin çekilmesiyle eş zamanlı olarak bölgeye konuşlandırılacaktır. Rusya Federasyonu barış gücünün bölgedeki varlığı 5 senedir. Bu 5 yıllık süreç tarafların sürenin bitimine 6 ay kala itiraz etmemeleri halinde otomatik olarak 5 yıllık periyodlarla uzar.

Çatışmanın muhataplarınca anlaşma hükümlerinin uygulanması sırasındaki kontrolü daha etkili kılmak maksadıyla, ateşkesi kontrol etmek üzere bir barışı koruma merkezi meydana getirilecektir.

Ermenistan Cumhuriyeti 15 Kasım 2020 tarihine kadar Kelbecer Bölgesi’ni ve 1 Aralık 2020 tarihinde ise Laçın Bölgesi’ni; Dağlık Karabağ ile Ermenistan arasındaki bağlantıyı sağlayacak ve aynı zamanda Şuşa şehrine kadar ulaşmayacak olan 5 kilometre genişliğindeki Laçın Koridoru’nu elinde tutmak kaydıyla, Azerbaycan Cumhuriyeti’ne geri verecektir.

Tarafların mutabakatı ile, önümüzdeki üç yıl içinde, Laçın koridoru boyunca Hankendi ve Ermenistan arasında iletişimi sağlayacak ve Rus barış gücü tarafından korunacak yeni bir trafik güzergahının inşası için bir plan belirlenecektir.

Bölgede yerinden edilmiş siviller ve mülteciler, Dağlık Karabağ topraklarına ve BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin kontrolü altındaki komşu bölgelere geri döndürülecektir.

Bölgedeki tüm ekonomik bağlantılar ve ulaşım bağlantıları durdurulacaktır. Ermenistan Cumhuriyeti Azerbaycan Cumhuriyeti’nin batı bölgeleri ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında sivillerin, ulaşım ve yük araçlarının her iki yönde serbest bir şekilde hareketini organize ermek maksadıyla ulaşım bağlantısı sağlayacaktır.

Ulaşım kontrolü, Rusya Federal Güvenlik Sevisi’nin (FSB) Sınır Muhafız Organları tarafından yürütülecektir.

Türkiye, Ateşkes Anlaşması Hakkında Ne Dedi?

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu; “Güçlü Azerbaycan ordusu, işgal edilmiş topraklarını işgalci Ermenistan’ın elinden bir bir aldı. En sonunda Paşinyan ve Ermenistan pes etmek zorunda kaldı. Şimdi, ateşkesin nasıl gözetleneceği, denetleneceği konusu var. Bu konularda da görüşmelerimiz devam ediyor. Bundan sonraki süreçte de kardeş Azerbaycan’ın yanında olacağız. Bu, Azerbaycan için büyük bir başarıdır, zaferdir. 30 yıldır işgal edilen topraklar geri alınıyor. 7 tane rayon, 7 bölge işgal altındaydı. Artı, Karabağ. Şimdi sahadaki kazanımların da faydasıyla kısa bir süre içinde 7 rayonun tamamı, kardeş Azerbaycan’a teslim edilecek. Bundan sonraki süreci hep birlikte yürüteceğiz.” açıklamasında bulundu.

Rusya, ateşkes anlaşması hakkında ne dedi?

Rusya Devlet Başkanı Putin, “Sağlanan uzlaşmayı ve akan kanın durması hakkında varılan mutabakatları büyük bir memnuniyetle belirtmek isterim. Son zamanda attığımız tüm adımların Azerbaycan ve Ermenistan halklarının çıkarına olacak uzun süreli barışın tesis edilmesini sağlayacağını umuyorum. Bu tür zorlu, çıkmaza girmiş çatışmaların barışçıl yoldan çözüme kavuşturulması için uzlaşmalar yapılması gerekli, bunun için de karar alanların cesur davranması gerekir. Bu bağlamda bizler, bölgede barışçıl koşulların oluşturulması ve Ermenistan ile Azerbaycan halkları arasında uzun süreli ilişkiler inşa edecek çözümlerin kabul edilmesi yönünde kararlılık ortaya koyan hem Nikol Paşinyan’a hem de İlham Aliyev’e destek olmalıyız” açıklamasında bulundu.

Ermenistan, ateşkes anlaşması hakkında ne dedi?

Karabağ’ın sözde başkanı Harutyunyan, “Tarih, dün verdiğimiz kararla ilgili bizi nasıl yargılayacak bilmiyorum, ama mecburduk. Hocavend bölgesinde dün çok fazla kayıp yaşadık. 8 ülkeye karşı savaştık. Savaşacak kaynağımız kalmamıştı. Ordunun morali iyi değildi. 7 Kasım’da Şuşa’nın kontrolünü tamamen kaybettik. Düşman, yeni İHA’lar ve teknolojilerle birliklerimize büyük kayıp verdirdi.” dedi.

Azerbaycan, ateşkes anlaşması hakkında ne dedi?

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, “Bizim için mukaddes olan Şuşa’da, sarhoş vaziyette raks ediyordu (Paşinyan). Şimdi sıçan gibi gizleniyor. Bu anlaşma metnini imzalayacak, ağlaya ağlaya imzalayacak. İti kovar gibi kovduk onları topraklarımızdan.” açıklamasında bulundu.

Türk Barış Gücü sahada yer alacak mı?

Kremlin Sözcüsü Peskov, “Açıklamanın metninde buna dair (Türk barış güçlerinin Karabağ’a yerleştirileceği iddiası) bir kelime dahi yer almamaktadır, üç taraf buna dair bir anlaşmaya varmamıştır, Türk askerlerinin Karabağ’da bulunuşu üstünde mutabakata varılmamıştır.” açıklamasında bulundu. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, “Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un şu anda meslektaşlarıyla yoğun temaslar gerçekleştirdiğini söyleyebilirim. Az önce Türkiye Dışişleri Bakanı ile telefon görüşmesi gerçekleşti. Türk tarafı dün üç ülke tarafından kabul edilen bildiriyi destekledi” dedi.

CANER ÇİFTÇİ
BAU DEGS Araştırmacısı