Mısır Su Kaynakları ve Sulama Bakanı Dr. Muhammed Abdul Ati ve Mısır İstihbarat Başkanı Abbas Kamil’in de aralarında bulunduğu bir heyet, 9 Nisan Perşembe günü Sudan’ın başkenti Hartum’u ziyaret etti. Heyet, Sudan Egemen Konseyi Başkanı Abdülfettah el-Burhan ve Başbakan Abdullah Hamduk ile barajla ilgili gelişmeler hakkında görüşmelerde bulundu.

Sudan resmi basınında ilgili heyetin ziyaretine ilişkin haberlerde, tarafların Washington’daki görüşmeler sırasında Nahda Barajı’nın doldurulması ve işletilmesine dair belirlenen kurallara ve 2015’te Hartum’da üç ülke başkanı arasında imzalanan İlkeler Bildirgesi’ne bağlı olduklarını teyit ettikleri bilgisi yer aldı. Ayrıca görüşmelerde Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk’un yakın zamanda gerçekleştireceği Kahire ve Addis Ababa ziyareti ele alındı.

Ön koşullar

Sudan Sulama ve Su Kaynakları Bakanlığı bünyesindeki Su Kaynakları Teknik Servisi’nin başkanlığını yürüten Salih Muhammed Hamid, Independent Arabia’ya verdiği demeçte, Sudanlı ve Mısırlı taraflar arasındaki görüşmelerde Nahda Barajı ile ilgili herhangi bir teknik meselenin ele alınmadığını söyledi.

Başbakan Hamduk’un Mısır tarafına, ‘girişiminin sadece müzakereleri yeniden başlatmayı hedeflediğini ve ülkesinin müzakerelerde bir arabulucu taraf değil, bilakis müzakerelerin asıl taraflarından olduğunu’ ilettiğini belirten Hamid, Mısır tarafının müzakerelerin başlaması için ön koşul olarak kabul edilebilecek durumları belirlemeye çalıştığını belirtti.

Ancak Sudan tarafının, bu konunun tarafsız bir arabulucunun rolü olduğunu ve bundan dolayı böyle bir rolü Sudan’ın üstlenemeyeceğini belirttiğini ifade eden Hamid, Sudan’ın öncelikle müzakere masasına oturulmasını ve sonrasında her bir tarafın özgür bir şekilde kendi şartlarını öne sürmesini istediğini söyledi.

Taslak anlaşma

Sudanlı yetkili, müzakerelerde ilerleme kaydedilmesini engelleyen anlaşmazlıklara ve tüm tarafları razı edecek şekilde bir çözüme ulaşılmasının imkanına ilişkin şu değerlendirmelerde bulundu:

“Anlaşmazlığın yaşandığı konular, basit ve üstesinden gelinebilir şeylerdir. Bunun için siyasi bir irade ve samimi niyet gerekiyor. Teknik meseleler olmalarından ötürü bu konuya girmek istemiyorum. Geçen şubat ayında her üç tarafında katılımıyla gerçekleşen toplantıda, hukuk komitesi tarafından hazırlanan taslak anlaşma ayrıntılı olarak tartışıldı. Meselelerin yüzde 90’ından fazlası üzerinde anlaşmaya varıldı. Geriye sadece anlaşmazlık konusu olan birkaç mesele kaldı. Bu meselelerin şubat ayı sonunda yapılan toplantıda çözülmesi umuluyordu. Fakat Etiyopya tarafı toplantıya katılmadığı için müzakere yapılmadı. Sudan’ın tutumu, herhangi bir tarafın katılmaması halinde yapılacak müzakerelerin faydası olmayacağı yönündedir. Sudan heyeti daha önceki toplantıda yapılan anlaşma doğrultusunda taslağa ilişkin birtakım değerlendirmelerde bulundu. Şu an elde, ilgili taraflar arasında henüz üzerinde anlaşılmamış bir taslak var.”

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Sudan Sulama ve Su Kaynakları Bakanı Yasir Abbas, Nahda Barajı’na ilişkin anlaşmazlıkların askeri olarak çözülemeyeceğini ifade ettiği sözlerine şöyle devam etti:

“Müzakerelerde kaydedilen ilerlemeler, Sudan Başbakanı’nın Washington’la yaptığı görüşmeler ve onun müzakerelere bir an önce başlanması amacıyla Kahire ve Addis Ababa’yı ziyaret etme niyeti göz önünde bulundurulduğunda Etiyopya’nın yakın zamanda müzakere masasına tekrar oturacağını ümit ediyorum. Etiyopya müzakereden çekilmedi, yalnızca iç istişareler yapmak istedi. Sudan Etiyopya’yı müzakerelere geri döndürmeye çalışacak. Fakat bunu bir arabulucu olarak yapmayacak. Çünkü Sudan müzakerelerin asıl taraflarından biridir.”

Mısır’ın endişeleri

Tamamlandığında Afrika’daki en büyük hidroelektrik kaynağı haline gelecek olan Nahda Barajı dosyası, Addis Ababa ile Kahire arasında gerginliğin yaşanmasına sebep oldu. Etiyopya’nın 4 milyar dolarlık bir maliyet ile inşasına başladığı bu baraj, 2011 yılından bu yana iki ülke arasındaki gerginlik devam ediyor.

Mısır, Nahda Barajı’nın Nil Nehri’ndeki su payını azaltacağından endişe duyuyor. ABD, her üç ülkeden bakanların ve Dünya Bankası temsilcilerinin katılımıyla düzenlenen birkaç müzakere turuna ev sahipliği yaptı. Taraflar arasında Sudan sınırı yakınlarında inşa edilen baraj gölünün doldurulmasına ilişkin bazı anlaşmazlıklar yaşandı.

Washington’daki son müzakere turunu boykot eden Etiyopya, istişareler için daha fazla zamana ihtiyaç duyduğunu ve barajın doldurulması ve işletilmesi ile ilgili hususların henüz tamamlanmadığını açıkladı. Ancak Etiyopya, barajın inşası ile birlikte dolum sürecine başlayabilir.

Etiyopya Dışişleri Bakanı Gedu Andargachew, ABD’nin arabuluculuğunu yaptığı müzakerelere devam edeceklerini duyurdu. Fakat Washington’a, ‘süreci hızlandırmaması ve sonuçlarını etkileme girişiminde bulunmaması’ konusunda uyarıda bulundu. Mısır ise Etiyopya’yı, müzakere yolunu kapatmak amacıyla Washington’daki son müzakere turuna kasten katılmamakla suçladı.

(Şarku’l Avsat)