Bölgesel ve Yerel Ulusal Konseyi, ilk olarak Tunus’ta geçen yıl kabul edilen yeni anayasanın hazırlanma sürecinde kamuoyunda gündeme geldi.

Tunus’ta siyasi kriz ve erken genel seçimler

Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, 25 Temmuz 2021’de meclisin çalışmalarını askıya alarak milletvekili dokunulmazlıklarını kaldırmış, 22 Eylül 2021’de yeni kararnamelerle yetkilerini genişleterek yürütme organını tamamen kendine bağlamıştı.

Said, 13 Aralık 2021’de açıkladığı “siyasi krizden çıkışın yol haritası” ile ülkede 25 Temmuz 2022’de anayasa değişikliği referandumuna, 17 Aralık 2022’de de erken genel seçime gidileceğini ve o zamana kadar meclisin kapalı kalacağını bildirmişti.

Ülkede 25 Temmuz 2022’de seçmenlerin yüzde 30,5’inin katılımıyla düzenlenen referandumda yeni anayasa kabul edilmişti.

Tunus’ta 17 Aralık 2022’de yapılan erken genel seçimlerin ilk turuna katılım da yüzde 11,22’de kalmıştı. Seçimlere “rekor seviyedeki” düşük katılımın ardından muhalefet partileri, Kays Said’in meşruiyetini kaybettiğini savunarak cumhurbaşkanlığı seçiminin öne alınması çağrısı yapmıştı.

Yeni anayasa gereği seçimlerin ikinci turu

Yeni anayasaya göre, 24 Aralık’ta yapılacak seçimlerle üyeleri belirlenecek olan Bölgesel ve Yerel Konsey parlamentonun ikinci kanadını oluşturacak.

Yeni anayasa ile başkanlık sistemine geçilen Tunus’ta, oluşturulacak Bölgesel ve Yerel Ulusal Konseyinin, Halk Meclisinin ikinci kanadını oluşturması kararlaştırıldı.

Konsey üyeleri nasıl seçilecek?

Tunus Yüksek Seçim Kurulunun yerel ve bölgesel meclis seçimlerinin nasıl düzenleneceğine ilişkin 8 Mart’ta yayımlanan kararına göre, ülkedeki en küçük idari birim olan kasaba (İmade), kendi başına bir seçim bölgesi olarak kabul ediliyor.

Her kasaba kendilerini temsilen yerel meclise bir temsilci seçecek, yerel meclise gönderilen temsilciler ise bölgesel meclisi oluşturacak. Bölgesel meclisi oluşturan üyeler arasından yapılacak kura ile belirlenen üyeler, Yerel ve Bölgesel Ulusal Konseyine temsilci olarak bir üyesini gönderecek.

İki turlu seçim sisteminin benimsendiği seçim yasasına göre, adayların ilk turda seçilebilmesi için oyların yarıdan bir fazlasını alması gerekiyor.

Bu oy oranına ulaşılamayan bölgelerde en çok oyu alan iki adayın katılacağı ikinci tur seçimleri yapılması öngörülüyor.

Konsey seçimleri için belirlenen kaç seçim bölgesi var?

Tunus Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Faruk Buasker, 24 Aralık’ta yapılacak seçimlere ilişkin, 28 Kasım’da yaptığı açıklamada, Konsey seçimleri için 7 bin 205 adayın başvurusunun kabul edildiğini duyurdu.

Adayların yüzde 20’sine yakının bağımsızlardan oluştuğunu belirten Buasker, Konsey seçimlerinde, büyük çoğunluğu kasaba olmak üzere 2 bin 155 seçim bölgesinden seçilen adayların, 279 yerel mecliste kendi bölgelerini temsil edeceğini açıkladı.

Son olarak yerel meclislerde düzenlenecek kura ile seçilen 77 üye ise Bölgesel ve Yerel Ulusal Konseyini oluşturacak.

Konsey seçimlerine katılmak için adaylık şartları neler?

Yeni seçim kanuna göre, adayların seçime katıldıkları bölgede ikamet etme şartının yanı sıra en az 23 yaşında olması gerekiyor.

Sabıka kaydı ve vergi borcu olmaması da diğer aranan şartlar arasında.

Ayrıca, hükümet üyeleri, devlet memurları, hakimler, valiler, belediye başkanları, belediye meclis üyeleri ve belediyede görev alan üst düzey memurlar aday olamıyor.

Konsey hangi görevleri yerine getirecek?

Konsey’in en önemli görevi, Halk Temsilciler Meclisi ile yerel yönetimler (meclis) arasındaki ilişkileri düzenlemek.

Çeşitli bütçe ve kalkınma planlarına ilişkin kararların alınmasında danışılacak Konsey’in ayrıca yıllık bütçenin kabul edilmesinden de önemli rolü olacak.

Ayrıca, Konsey üyelerinin seçiminin ardından, Konsey’in görevlerini düzenleyen yeni bir yasanın çıkarılması öngörülüyor.

Seçimleri boykot eden ve seçimlere katılan siyasi partiler hangileri?

İşçi Partisi, Demokratik Kutup Partisi, Demokratik Akım Partisi ile Emek ve Özgürlükler İçin Demokratik Blok Partisi, 28 Eylül’de yaptıkları ortak açıklamada, Konsey seçimlerini boykot edeceklerini duyurdu.

Nahda Hareketi, Tunus’un Kalbi Partisi, Nida Tunus gibi siyasi partilerin destek verdiği ülkedeki muhalefetin çatı oluşumu Ulusal Kurtuluş Cephesi de 20 Kasım’daki açıklamasında seçimlerin boykot edilmesini istedi.

Boykot kararları alan siyasi partiler, Cumhurbaşkanı Said’in 25 Temmuz kararlarının ardından attığı adımları “demokratik bulmadıkları” gerekçesiyle karşı çıkıyor.

Kays Said’e destek veren “Halk Kazansın Girişimi”, “Halk Tesis Ediyor Girişimi”, “Halk Hareketi” ile 25 Temmuz kararlarının ardından kurulan “Tunus İleri Partisi” seçime katılacak taraflar arasında yer alıyor.

Diktatörlükten demokrasiye geçen Tunus’ta tek lider Kays Said