ABD Başkanı Joe Biden, Avustralya Başbakanı Anthony Albanese ve İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Avustralya’nın nükleer denizaltıya sahip olması ve nükleer denizaltılarda kullanılan teknolojinin paylaşılmasını içeren AUKUS Anlaşması kapsamında California eyaletinin San Diego kentinde bir araya geldi.

Liderler, görüşmelerinin ardından ortak açıklama yayımladı.

Açıklamada, “güvenli, istikrarlı, özgür ve açık bir Hint-Pasifik’i teşvik amacıyla” üç ülke arasında oluşturulan AUKUS güvenlik diyaloğu kapsamında Avustralya’nın konvansiyonel silahlı, nükleer enerjiyle çalışan denizaltılar (SSN) edinmesi için benimsenen yol haritası duyuruldu.

Bu kapsamda üç ülkenin ortak teknoloji kapasiteleriyle yeni nesil denizaltı olan SSN-AUKUS’un üretileceği kaydedilen açıklamada, Avustralya ve İngiltere’nin “geleceğin denizaltıları” olarak SSN-AUKUS’u kullanacakları belirtildi.

ABD, Avustralya’ya 3 adet “Virginia” sınıfı denizaltı verecek

İki ülkenin on yıl içinde SSN-AUKUS’ları kendi iç tersanelerinde inşa etmek için çalışmaya başlayacakları ifade edilen açıklamada, 2023’ten başlayarak Avustralya askeri ve sivil personelinin, ABD ve İngiltere Kraliyet Donanması üslerinde eğitim alacakları bildirildi.

Açıklamada, ABD tarafının 2023’ten itibaren, İngiltere’nin ise 2026’dan itibaren Avustralya’da denizaltılar için yapılan liman ziyaretlerini artırmayı planladığı aktarıldı.

ABD ve İngiltere’nin, 2027’de Avustralya donanma personelinin iş gücü, altyapısı ve düzenleyici sistemlerinin geliştirilmesini hızlandırmak için SSN’lerin Avustralya’ya ileriye dönük rotasyon planına başlanacağı vurgulanan açıklamada, 2030’ların başlarında, Kongre’nin onay vermesi halinde ABD’nin, Avustralya’ya 3 adet “Virginia” sınıfı denizaltı satmayı planladığı kaydedildi.

Açıklamada, Avustralya’ya gerekirse iki adet daha “Virginia” sınıfı denizaltı satılabileceği belirtilerek, “Bu adım, Avustralya’nın özerk SSN yeteneğini ve destek kapasitesini sistematik olarak artıracaktır.” ifadesine yer verildi.

2030’ların sonunda ise İngiltere’nin ilk SSN-AUKUS’u Kraliyet Donanmasına teslim edeceği aktarılan açıklamada, 2040’ların başında ise Avustralya’da inşa edilen ilk SSN-AUKUS’un Avustralya Kraliyet donanmasına verileceği bildirildi.

Açıklamada, bugün sunulan planın, Avustralya’nın geleneksel silahlı, nükleer enerjiyle çalışan denizaltılardan oluşan egemen bir filoyu üretmek, bakımını yapmak, işletmek ve yönetmek için gerekli altyapı, teknik yetenekler, endüstri ve insan sermayesini geliştirmesini desteklemek üzere tasarlandığına işaret edildi.

Diğer taraftan, nükleer silahların yayılmasını önleme konusundaki taahhütlerin yinelendiği açıklamada, nükleer enerjiyle çalışan denizaltı kabiliyetinin edinilmesi konusunda Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ile istişarelerin sürdürüldüğü bildirildi.

Açıklamada, söz konusu plan sayesinde, Hint-Pasifik’teki bireysel ve kolektif denizaltı varlığının genişlediği belirtilerek, bunun küresel güvenlik ve istikrara da katkı sunacağı ifade edildi.

Bu kapsamda bilgi ve teknoloji paylaşımı alanındaki üçlü işbirliğinin de geliştirilmesine olan taahhüdün vurgulandığı açıklamada, üç ülkenin de insan hakları, hukukun üstünlüğü ve egemen devletlerin bağımsızlığını gözeterek, kurallara dayalı uluslararası düzene saygı duyduğunun altı çizildi. Açıklamada, bugün duyurulan planın bu hedefleri ilerletmeye yardımcı olacağı görüşüne yer verildi.

AUKUS anlaşması

ABD, İngiltere ve Avustralya arasında 2021’de nükleer denizaltı teknolojisi alanında işbirliğini öngören “AUKUS” anlaşması imzalanmıştı.

Üç ülkenin isimlerinin İngilizcedeki kısaltmasından oluşan “AUKUS” güvenlik anlaşması kapsamında Güney Avustralya eyaletinin başkenti Adelaide’deki tersanelerde en az 8 nükleer enerjiyle çalışan denizaltı inşa edilecek.

Anlaşma uyarınca, Avustralya’nın sahip olacağı nükleer enerjili denizaltılar, Hint-Pasifik’te istikrarı desteklemek ve anlaşmaya taraf olan ülkelerin ortak değerleri ile çıkarlarının korunmasına katkı sunmak için kullanılacak.

AUKUS’un ardından Avustralya, “nükleer güce” ulaşmadan önce nükleer denizaltılara kavuşacak ilk ülke olarak kayıtlara geçecek.

AUKUS Fransa ile gerilime neden olmuştu

Diğer taraftan, Avustralya, 2016’da Fransız Naval Group ile imzaladığı 12 geleneksel dizel elektrikli denizaltının yapımını öngören 90 milyar Avustralya doları tutarındaki sözleşmeyi Eylül 2021’de iptal etmişti.

Sözleşmenin iptali Fransa ile Avustralya arasında krize yol açmış, Fransa AUKUS’a tepki olarak Canberra ve Washington büyükelçilerini geri çekmişti.

Dönemin Avustralya Başbakanı Scott Morrison, anlaşmanın iptali hakkında Avustralya’nın Fransa’yı önceden bilgilendirdiğini belirtmişti. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise Morrison’un yalan söylediğini iddia etmişti.

Hint-Pasifik bölgesinde Çin’in büyüyen askeri varlığına karşı yapıldığı açıklanan AUKUS anlaşmasına tepki gösteren Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien ise “anlaşmanın bölgesel barış ve istikrarı ciddi şekilde baltalayacağı” eleştirisinde bulunmuştu.

Biden: Demokrasilerin nasıl kendi güvenliğimizi ve refahımızı sağlayabileceğini bir kez daha gösteriyoruz

ABD Başkanı Joe Biden, California’da’daki deniz üssünde, San Diego’daki Point Loma Deniz Üssü’nde nükleer denizaltı gemisi SSN-Missouri’nin önünde, Avustralya Başbakanı Anthony Albanese ve İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ile birlikte poz verirken yaptığı konuşmada, “ABD, Hint-Pasifik’te on yıllardır bölgedeki ulusların muazzam yararı için istikrarı korumuştur. Demokrasilerin nasıl kendi güvenliğimizi ve refahımızı sağlayabileceğini bir kez daha gösteriyoruz. Sadece bizim için değil, tüm dünya için.” ifadelerini kullandı.

ABD Başkanı, Avustralya’nın nükleer denizaltıya sahip olması ve nükleer denizaltılarda kullanılan teknolojinin paylaşılmasını içeren AUKUS Anlaşması kapsamında yaptığı konuşmada, “Avustralya ve Birleşik Krallık, Amerika’nın en yiğit ve yetenekli müttefiklerinden ikisi. Ortak değerlerimiz ve daha barışçıl ve müreffeh bir gelecek için ortak vizyonumuz, bizi tüm Atlantik ve Pasifik’te birleştiriyor.” sözlerine yer verdi.

Biden, AUKUS kapsamında Avustralya’nın konvansiyonel silahlı nükleer enerji denizaltı kapasitesinin geliştirileceğini ve öncelikli hedefinin “Hızla değişen küresel dinamiklerin ortasında Hint-Pasifik’te istikrarı artırmak” olduğunu belirtti.

ABD Başkanı, Çin ile gerilimin arttığı ve Rusya-Ukrayna savaşının devam ettiği bir dönemde, AUKUS ittifakının ayrıntılarına ve işleyecek sürece dair bilgiler paylaştı.

Biden-Sunak görüşmesine Beyaz Saray’dan açıklama

Beyaz Saray’dan yapılan yazılı açıklamada, Biden ve Sunak’ın, AUKUS ortaklığı ve yakın savunma işbirliği yoluyla bölgesel güvenliği geliştirmeye yönelik taahhütlerinin altını çizdikleri kaydedildi.

Çin’in ortaya koyduğu zorluklar ve Hint-Pasifik güvenliği dahil, liderlerin, bir dizi küresel sorun hakkında görüş alışverişinde bulundukları bildirilen açıklamada, Ukrayna’ya yapılan güvenlik, ekonomik ve askeri yardımları ile Moskova’ya uygulanan ekonomik yaptırımları da görüştükleri kaydedildi.

Açıklamada, liderlerin, Birleşik Krallık ile Avrupa Birliği (AB) arasında imzalanan Windsor Çerçeve Anlaşması’ndan duydukları memnuniyeti dile getirdikleri aktarıldı.

Görüşmede, ABD ile İngiltere arasındaki ekonomik ilişkilerin de masaya yatırıldığı belirtilen açıklamada, Biden’ın, Sunak’ı haziran ayında Washington’a davet ettiği bildirildi.

Açıklamada, Biden ve Sunak’ın iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkileri geliştirmeye yönelik çalışmaları da masaya yatırdıkları bilgisi paylaşıldı.

Biden ve Albanese görüşmesine Beyaz Saray’dan açıklama

ABD Başkanı Joe Biden, Avustralya Başbakanı Anthony Albanese ile görüşmesine ilişkin Beyaz Saray’dan yapılan yazılı açıklamada, Biden’ın, ABD ile Avustralya arasındaki güçlü ikili ilişkiyi ve güvenlik ittifakını yeniden teyit ettiği bildirildi.

Açıklamada, liderlerin AUKUS ortaklığı ve devam edecek savunma işbirliği yoluyla bölgesel güvenliği teşvik etme konusundaki ortak taahhütlerinin altını çizdikleri kaydedildi.

Liderlerin ayrıca Hindistan, Japonya ve ABD’den oluşan “Quad” ittifakı, Pasifik Adaları Forumu (PIF), Mavi Pasifikteki Ortaklar (PBF) gibi işbirliklerini geliştirmeyi ele aldıkları belirtilen açıklamada, iklim değişikliği dahil bölgesel istikrara yönelik güçlüklerle mücadele etme konularını da görüştükleri ifade edildi.

Açıklamada, liderlerin, Ukrayna’ya verilen desteğe devam etme kararlılıkları vurguladıkları belirtilerek, Çin’in ortaya koyduğu zorlukları da masaya yatırdıkları aktarıldı.

Açıklamada, “Liderler, özgür ve açık bir Hint-Pasifik için ortak vizyonlarını ilerletmek amacıyla, Refah için Hint-Pasifik Ekonomik Çerçevesi aracılığıyla ikili ortaklığı derinleştirmeye devam etmeyi taahhüt etti.” ifadesine yer verildi.

Sullivan’dan toplantı öncesi açıklamalar

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, ABD Başkanı, Avustralya Başbakanı ve İngiltere Başbakanı ile AUKUS anlaşması kapsamında California eyaletinin San Diego kentinde bir araya geleceği toplantı için seyahat ettikleri uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı.

Sullivan, Biden, Sunak ve Albanese’in bugün AUKUS ittifakını gerçekliğe dönüştürecek ve nükleer denizaltı ortaklığına ilişkin “ideal yol haritasını” duyuracaklarını bildirdi.

AUKUS vaatlerini yerine getirmek için tarafların azimle çok çalıştığına dikkati çeken Sullivan, gelecek yıllarda başlayacak çok aşamalı bir sürecin yürürlüğe konacağını dile getirdi.

Sullivan, bu sürecin Avustralyalı denizcilerin, mühendislerin, teknisyenlerin ve diğer personelin nükleer tahrikin sorumluluğu ve idaresini üstlenebilmeleri için alacakları eğitimi de içerdiğini belirtti.

Ardından ABD ve Birleşik Krallık denizaltılarının Avustralya’da dönüşümlü olarak konuşlandırılacağını kaydeden Sullivan, bundan birkaç yıl sonra 2030’ların başında ABD’den 3 adet “Virginia” sınıfı denizaltının Avustralya’ya teslim edileceğini söyledi. Sullivan, gerekirse bu sayının 5’e çıkabileceği bilgisini paylaştı.

Sullivan, son aşama olarak Amerikan teknolojisi ve İngiltere ile Avustralya’nın da tasarımlarıyla üretilecek yeni nesil konvansiyonel silahlı nükleer denizaltı “SSN-AUKUS”un Avustralya’ya verileceğini açıkladı.

Avustralyalıların “Virginia” sınıfı denizaltılar için para ödeyeceklerini kaydeden Sullivan, bunun yanı sıra ABD denizaltı sanayisine de üretimi hızlandırmak için nispi bir katkı yapacaklarını kaydetti.

Sullivan, AUKUS’un, ABD’nin Hint-Pasifik’teki ittifaklarla yaptığı “uzun vadeli bir yatırımı” temsil ettiğine işaret ederek, bu kapsamda diğer ortakların da bölgede finansal olarak ve güvenlik ile istikrarın korunması açısından üzerine düşeni üstlendiklerini vurguladı.

ABD’nin Hint-Pasifik’teki ülkelerin güvenlik ve istikrarı için “tarihi” bir rol oynadığı görüşünü savunan Sullivan, AUKUS’un belki de gelecek yüzyıl, güvenlik ve istikrara katkı sağlayacak bir anlaşma olduğunun altını çizdi.

Sullivan, diğer taraftan bu adımların herhangi bir ülkeye dönük olmadığını kaydederek, Çin ile ilişkilerde de herhangi bir çatışma ya da yeni bir Soğuk Savaş istemediklerini belirtti. Sullivan, AUKUS’un ne olup ne olmadığıyla ilgili Çinli yetkilileri de bilgilendirdiklerini ifade etti.

Toplantıda, Beyaz Saray Sözcüsü Karine Jean-Pierre, Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in 25 Mart-2 Nisan’da Gana, Tanzanya ve Zambiya’yı ziyaret edeceğini açıkladı.