Peş peşe gelen idam kararları karşısında uluslararası toplum kınama açıklamaları yapıyor.

‘İdamla sindirmeye çalışılıyor’

En az sekiz Avrupa devleti, İranlı diplomatları dışişleri bakanlıklarına çağırarak tepki gösterdi. Papa Francis de protestoculara verilen idam cezalarını kınadı ve kadınlara daha fazla özgürlük çağrısı yaptı.

İran’ın dini lideri Ali Hamaney, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, protestoculara karşı tavırda yumuşama olmayacağını tekrarladı.

Hak savunucuları ise, idam gibi ağır cezalarla protestocuların sindirilmeye çalışıldığını savunuyor.

Uluslararası Af Örgütü’ne göre İran’da sadece 2021 yılında 314 kişi idam edildi.

AB, İran Büyükelçisine idamların durdurulması çağrısını iletti

AB Dış İlişkiler Servisi Genel Sekreteri Stefano Sannino, İranlı Büyükelçi’yi çağırarak, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell adına 7 Ocak’ta Muhammed Mehdi Keremi ile Seyid Muhammed Hüseyni’nin ülkedeki protestolarla bağlantılı olarak idam edilmesi hakkında AB’nin dehşete düştüğünü bildirdi.

Borrell’in ofisinden yapılan açıklamaya göre, İran Büyükelçisi Dehgani ile görüşen Sannino, protestoculara idam cezası verilmesinin durdurulmasına yönelik AB’nin çağrısını tekrarladı.

Sannino, AB’nin her halükarda ölüm cezasına karşı durduğunu hatırlatarak, İran’ın eylemlerine karşı AB’nin ve üye ülkelerin birlik içinde olduğunu belirtti.

İran’da şu ana kadar 4 kişi idam edildi

İran’ın başkenti Tahran’da 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra fenalaşarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Emini 16 Eylül’de yaşamını yitirdi. Emini’nin ölümü üzerine memleketi Sakkız’da 17 Eylül’de başlayan gösteriler, ülke geneline yayılarak yönetim karşıtı protestolara dönüştü.

Protestolarda yüzlerce gösterici hayatını kaybederken, on binden fazla gösterici gözaltına alındı.

Gösteriler sonrası onlarca kişi idamla yargılandı. Haklarında idam cezası verilen Muhsin Şikari’nin cezası 8 Aralık’ta, Mecidrıza Rahneverd’in 12 Aralık’ta ve Muhammed Mehdi Keremi ile Seyid Muhammed Hüseyni’nin cezası ise 7 Ocak’ta infaz edildi.

Rafsancani’nin kızı 5 yıl hapse mahkum edildi

Protestolarla ilgili tutuklanan eski Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani’nin kızı Faize Haşimi’nin 5 yıl hapse mahkum edildiği bildirildi. Haşimi’nin avukatı Nida Şems, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, müvekkilinin “rejime karşı propaganda” ve “kamu düzenini bozmak” suçlamasıyla 5 yıl hapis cezasına çarptırıldığını duyurdu.

Şems, mahkemenin kararına itiraz yolunun açık olduğu ve temyiz edilebileceğini kaydetti.

Eski Cumhurbaşkanı Rafsancani’nin kızı Faize’nin halen cezaevinde tutuklu bulunduğunu aktaran Şems, hakkında açılan başka davaların da olduğunu ifade etti.

Faize Haşimi, 27 Eylül’de başkent Tahran’da Mahsa Emini’nin ölümü sonrasında başlayan protestolarda “göstericileri kışkırttığı” gerekçesiyle gözaltına alınmıştı.

Yargı Erki Sözcüsü Mesud Setayeşi, 11 Ekim’de yaptığı açıklamada, Haşimi’nin “kamu düzenini bozmak” ve “rejime karşı propaganda” suçlamalarından tutuklandığını duyurmuştu.

Faize Haşimi ülke yönetimine karşı sert eleştirileriyle tanınıyor

Özellikle son yıllarda ülke yönetimine karşı sert eleştiri ve suçlamalarıyla gündeme gelen Faize Haşimi, 2017’de Zencan Üniversitesinde düzenlenen bir konferansta yaptığı konuşmada, “Başörtüsünün Şah döneminde yasaklanmasına karşı çıktığım gibi şu anda mecburi olmasına da karşıyım.” ifadelerini kullanmıştı.

Haşimi, Ocak 2021’de yaptığı konuşmada ise ABD’nin İran’a yönelik baskılarını desteklediğini açıklamış ve kendi çevresi dahil birçok kesimden tepki almıştı. Haşimi, nisan ayındaki bir konuşmasında da Devrim Muhafızları Ordusu’nun ABD’nin yaptırım listesinde kalması gerektiğini söylemişti.

Haşimi hakkında ayrıca, daha sonra “şaka” olduğunu iddia ettiği Hazreti Muhammed’le ilgili açıklamaları ve Tahran yönetimine yönelik yaptırımlara destek verdiği gerekçesiyle mayıs ayında savcılık soruşturma açmıştı.

TBMM Başkanı Şentop, İran İslami Danışma Meclisi Başkanı Galibaf ile görüştü

Mustafa Şentop, Antalya’da bir otelde düzenlenen Asya Parlamenter Asamblesi (APA) 13. Genel Kurulu’na katılan İran İslami Danışma Meclisi Başkanı Muhammed Bager Galibaf ile görüştü.

İki ülke arasındaki ilişkilerin her alanda geliştirilmesini temenni eden Şentop, dünyada güvenlik ortamının hızla değiştiği, bölgesel sınamaların yoğunlaştığı günümüzde ilişkilerin öneminin giderek arttığını ifade etti.

Ortak çıkarlar çerçevesinde ikili ve bölgesel ilişkileri geliştirmeye önem verdiklerinin altını çizen Şentop, Türkiye’nin her zaman komşularının güvenlik ve istikrarına önem verdiğini vurguladı.

Şentop, iki ülke arasındaki ticaret hacminin artış eğilimine girmesinin önümüzdeki dönem için umut verici olduğuna dikkati çekerek, “Türkiye İran’ın en büyük üçüncü ticaret ortağı konumundadır ancak sınır komşusu olmamız, ekonomilerimizin büyüklüğü ve iyi ilişkilerimiz daha büyük bir potansiyele işaret etmektedir.” diye konuştu.

Türkiye ve İran’ı yakından ilgilendiren terörle mücadele konusuna da değinen Şentop, terörün bölgenin güvenlik ve istikrarını tehdit eden önemli bir unsur olmaya devam ettiğini dile getirdi.

Halkların huzurunu ve refahını hedef alan terörün günümüzde artık sınır tanımayan, uluslararası bir tehdit haline geldiğini belirten Şentop, “Giderek daha da küreselleşen bu tehdide karşı uluslararası işbirliği yoluyla mücadele edilmesi gerekmektedir. Terörizmle mücadelede bütüncül bir strateji izlenmelidir. Terörle mücadelede ülkelerimiz arasındaki işbirliğini geliştirmeliyiz. Bölgemizde terör örgütlerinin tamamen ortadan kaldırılması için kapsamlı stratejiler geliştirmeliyiz.” ifadesini kullandı.

Türkiye-İran-Azerbaycan Meclis Başkanları, Antalya’da üçlü görüşme yaptı

TBMM Başkanı Mustafa Şentop’un öncülüğünde, Türkiye-İran-Azerbaycan meclis başkanları üçlü görüşme gerçekleştirdi.

Antalya’da bir otelde düzenlenen Asya Parlamenter Asamblesi (APA) 13. Genel Kurulu dolayısıyla Şentop, Azerbaycan Milli Meclis Başkanı Sahibe Gafarova ve İran İslami Danışma Meclisi Başkanı Muhammed Bager Galibaf bir araya geldi.

Şentop, görüşmede yaptığı konuşmada, Türkiye’nin başından bu yana, bölgesel sorunlara bölgesel çözümler üretilmesi ve bunu yine bölgede yer alan devletlerin kendi aralarındaki diyalog, istişare ve işbirliğiyle yapması gerektiğini söyledi.

Bu nedenle önümüzdeki dönemde bir adım daha ileri taşıyarak, kurumsal ve sürekli bir yapıya dönüştürmenin önemini anlatan Şentop, Dışişleri Bakanları arasında benzer bir mekanizmanın bulunduğunu hatırlattı.

Meclis Başkanları düzeyinde de kalıcı bir mekanizmaya dönüşmesi durumunda, ilişkilerin daha da derinleştirilmesine ortak yarar temelinde büyük katkılar sunulacağını aktaran Şentop, “Üç kardeş ülkenin meclis başkanları olarak bir araya gelmemiz bölgemizdeki barış, istikrar ve huzurun güçlenmesi noktasında ortak bir iradeye sahip olduğumuzun göstergesidir.” dedi.

Şentop, Türkiye’nin bulunduğu müstesna coğrafyanın, bir yandan her alanda büyük imkanlar sunarken diğer taraftan dünya üzerinde yaşanan sınamalar, belirsizlik ve çalkantılardan derinden etkilendiğini dile getirdi.

“Bölgesel ve küresel barışın tesisi için güçlerimizi birleştirmeliyiz”

Bu nedenle sorunlara işbirliği içinde samimiyetle çözüm aramak ve işbirliğini ileriye taşıyacak güçlü mekanizmalar oluşturmanın bu dönemde daha da önem kazandığının altını çizen Şentop, “Bölgesel ve küresel barışın tesisi için güçlerimizi birleştirmeli, elimizden gelen tüm çabayı göstermeliyiz.” diye konuştu.

Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki soruna da değinen Şentop, Türkiye’nin bir yandan Azerbaycan’a haklı davasında destek verirken, diğer taraftan da Ermenistan ile normalleşme sürecini başlattığını hatırlattı. TBMM Başkanı Şentop, şunları kaydetti:

“Bu yaklaşım, aynı zamanda bölgemizdeki sorunların yine bölge içi mekanizmalar yoluyla karşılıklı diyalog ve işbirliği temelinde çözülmesi gerektiğine dair vizyonumuzun da bir parçasıdır. Esasen bölgesel normalleşme vizyonumuz, dışarıdan müdahalelerin olmadığı, üçüncü tarafların nüfuz kurma arayışlarının asgariye indirildiği ve bölge ülkelerinin birbirleriyle barış ve işbirliği içinde kalkındıkları bir gelecek tasavvur etmektedir. Bunun hayata geçebilmesi için bölge içinde ilave gerginliklere yol açacak, güvensizlik ve tereddüt doğuracak hamlelerden kaçınmak, aksine samimiyet ve açıklıkla hareket etmek ve ihtiyaç hasıl olduğunda da dürüst diyalog kurabilmek tercihe şayan olacaktır. Bunda muvaffak olamazsak önümüzdeki tarihi fırsatı heba eder, bölge dışı aktörlerin daha fazla etkili olmalarının da kapısını aralamış oluruz.”

Şentop, bölgede ulaştırma koridoru ve enerji alanında yapılacak işbirliklerinin ortaya çıkaracağı potansiyele dikkat çekti.

Azerbaycan Milli Meclis Başkanı Gafarova ve İran İslami Danışma Meclisi Başkanı Galibaf da üçlü görüşme formatına devam edilmesi yönünde görüş bildirerek, destek oldu.

Bunun üzerine bir sonraki toplantının Bakü veya Tahran’da yapılması konusunda mutabık kalındı.

İran: Azerbaycan ile yaşanan yanlış anlaşılmalar ortadan kalktı

İran’ın yarı resmi Tesnim Haber Ajansı’na göre, Antalya’da düzenlenen Asya Parlamenter Asamblesi (APA) 13. Genel Kurulu toplantısının ardından ülkesine dönen İran Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, havalimanında Türkiye’deki temaslarıyla ilgili basına açıklamalarda bulundu.

Türkiye ziyaretini “yoğun ve verimli” olarak niteleyen Kalibaf, APA toplantısı sırasında İran, Azerbaycan ve Türkiye meclis başkanları arasında yapılan üçlü görüşmede 3 ülke arasındaki enerji taşımacılığı ve transit geçişe ilişkin meselelerin ele alındığını belirtti.

Türkiye ve Azerbaycan ile Kuzey-Güney ve Doğu-Batı transit güzergahları için görüşmeler yapıldığını aktaran Kalibaf, “Dışişleri ve savunma bakanları ile liderler düzeyinde ulaşım, transit geçişler ve ticaretle ilgili üçlü toplantılar ve görüşmeler yapılmasına karar verildi.” dedi.

Kalibaf, son zamanlarda Tahran ile Bakü arasında gerilen ilişkilere işaret ederek, “Son zamanlarda Azerbaycan Cumhuriyeti ile meydana gelen bazı yanlış anlaşılmalar da ortadan kalktı.” ifadelerini kullandı.

Yakın zamanda Bakü’yü ziyaret edeceğini kaydeden Kalibaf, iki ülke arasındaki görüşmelerin devam etmesinin kararlaştırıldığı bilgisini verdi.

İran ile Azerbaycan arasındaki gerginlik

İran yönetiminin Dağlık Karabağ’daki Ermenistan işgalinin sona ermesinin ardından son dönemde Azerbaycan’a yönelik açıklamaları ve Tahran tarafından sınırda yürütülen geniş çaplı askeri tatbikatlar iki ülke arasında gerilime yol açmıştı.

Bu süreçte Tahran ve Bakü’nün devlet medyasında da iki ülkenin birbirini hedef aldığı yayınlara yer verilmişti.

Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, konuya ilişkin 5 Kasım 2022’de yaptığı açıklamada, “İran medyasında Azerbaycan aleyhine ifade edilen dostça olmayan bazı yorum ve görüşler bizi endişelendiriyor.” ifadelerini kullanmıştı.

Bayramov ile İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan arasında 16 Kasım 2022’de yapılan görüşmede, “ilişkilerin güçlendirilmesi ve muhtemel yanlış anlaşılmaların giderilmesi için iki ülke yetkilileri ve kurumları arasındaki iletişimin sürdürülmesinin gereğinin vurgulandığı” açıklanmıştı.

Antalya’da düzenlenen APA 13. Genel Kurulu sırasında TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Azerbaycan Milli Meclis Başkanı Sahibe Gafarova ve İran Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf bir araya gelmişti. Şentop, toplantıda “Bölgesel ve küresel barışın tesisi için güçlerimizi birleştirmeli, elimizden gelen tüm çabayı göstermeliyiz.” ifadelerini kullanmıştı.