İsrail yönetiminin, bölgesel güvenlik endişeleri nedeniyle Ukrayna savaşında Rusya’ya karşı temkinli bir ton tutturmakta ısrar etmesi, bu kritik süreçte onu Batılı müttefikleriyle zor durumda bıraktı.

Tel Aviv yönetimi, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşın başladığı 24 Şubat’tan bu yana resmi açıklamalarında Ukrayna’ya saldıran aktörün adını anmaktan imtina etti.

Rusya’yı açık şekilde kınamaktan çekinen, Ukrayna’ya silah desteği sağlamayı reddeden ve Vladimir Putin’e ve ona yakın isimlere yaptırımlar uygulamaktan kaçınan Tel Aviv yönetimi, Batılı müttefikleri arasında kendisini istisnai bir durumda konumlandırarak dikkatleri üzerine çekti.

Batılı aktörlerin Rusya karşıtı adımlarında artık Rus vatandaşı sivilleri bile doğrudan hedef alacak şekilde kitlesel cezalandırma yöntemlerine başvurduğu bu süreçte İsrail, Ukrayna yanlısı bir pozisyon alması için artan baskılarla karşı karşıya.

Buna karşılık bölgesel çıkarlarından taviz vermeye yanaşmak istemeyen ve Rusya’yı kızdırmaktan korkan İsrail yönetimi; Rusya-Ukrayna arasında ara buluculuk, Ukrayna’ya insani yardımlar ve uluslararası aktörlerle yoğun temaslar gibi proaktif dış politika görüntüsü çizse de bu çabaları, üzerindeki baskıları bertaraf etmeye yetmemiş görünüyor.

İsrail Suriye’deki çıkarlarını kaybetmek istemiyor

İsrail’in Rusya’ya yaptırımlar konusunda başta ABD olmak üzere Batılı müttefiklerine katılmaya çekimser yaklaşmasındaki en büyük nedenlerden biri kuşkusuz Suriye.

İç savaşın başladığı 2011’den bu yana Suriye’de İran destekli gruplara ve rejime ait askeri noktalara sık sık hava saldırıları düzenleyen İsrail güçleri, son olarak 8 Mart’ta başkent Şam çevresindeki noktalara düzenlediği saldırıda İran Devrim Muhafızlarından 2 komutanı öldürdü.

İsrail, 23 Şubat’ta Suriye’nin güneyindeki Kuneytra iline, 17 Şubat’ta da Şam’a saldırı gerçekleştirdi.

Rusya’nın hava sahasını kontrol ettiği Suriye’de Esed rejimine ve İran güçlerine karşı bu eylemsellik özgürlüğünü koruma amacındaki Tel Aviv yönetimi, Moskova’ya verdiği tepkinin dozunu minimum hasara neden olacak şekilde ayarlıyor.

Zira Moskova, savaşın henüz ilk gününde, İsrail’in verdiği tepki son derece hafif olmasına rağmen Suriye üzerinden ilk sopayı göstermişti.

İsrail Dışişleri Bakanlığının, Ukrayna’daki durumdan “endişeli” olduğunu belirten ve “diplomatik çözüm” tavsiyesinde bulunan açıklamasının ardından Rusya, “İsrail’in Golan Tepelerindeki varlığının uluslararası hukuka aykırı olduğunu” hatırlattı.

Rusya, yaptığı açıklamada, “Tel Aviv’in, işgal altındaki Golan Tepelerinde yerleşimleri genişletme planları duyurmasından endişeliyiz. Rusya, Suriye’nin bir parçası Golan Tepelerindeki İsrail egemenliğini tanımamaktadır.” ifadelerine yer verdi. Moskova, Birleşmiş Milletlerdeki misyonu aracılığıyla yaptığı bu açıklamasıyla, uluslararası arenada İsrail yönetimine karşı atabileceği adımların mesajını ilk anda verdi.

Yahudilerin İsrail’e göçünü sağlamaya çalışıyor

Öte yandan İsrail, Rusya’ya tepkisini düşük tutarak, bölgesel güvenlik çıkarlarını muhafaza etmeye çalışmanın ötesinde, Ukrayna krizini bu ülkedeki Yahudilerin İsrail’e göçünü sağlamak açısından avantaja da çevirme amacında.

İsrailli yetkililer, Ukrayna-Rusya krizinin başlamasından bu yana diaspora Yahudilerinin İsrail’e göçü anlamına gelen “Aliya” kapsamında yaklaşık 150 bin Ukrayna Yahudisini göç etmeleri için teşvik ediyor.

Başbakan Naftali Bennett, 23 Şubat’ta yaptığı açıklamada, dünya genelindeki Yahudilere seslenerek kapılarının açık olduğunu ve “onları İsrail’de bir evin beklediğini” söylerken, Aliya ve Entegrasyon Bakanı Pnina Tamano-Shata da “Ukrayna’dan binlerce Yahudi göçmeni kabul etmeye hazırız.” dedi.

İsrail, sözde “Geri Dönüş” yasası uyarınca Aliya yani diaspora Yahudilerinin İsrail’e göçünü garanti altına alarak bu kişilere vatandaşlık hakkı tanıyor. İsrail, tarihi Filistin topraklarında uyguladığı işgal politikası çerçevesinde de gelen Yahudilerin büyük kısmını Filistin topraklarına yerleştiriyor.

ABD, İsrail’in tavrından rahatsız mı?

Ancak işgalci İsrail’in ne Suriye’deki çıkarları ne de Aliya avantajı, Batılı müttefiklerinin Rusya ile yürüttüğü mücadelede kabul edilebilir görünüyor.

Şimdiye kadar pek çok Batılı ülkeden askeri mühimmat desteği alan Kiev yönetimi, İsrail’deki Büyükelçisi Yevgen Korniychuk aracılığıyla silah desteği için İsrail nezdinde defalarca girişimde bulunmasına rağmen bu talepleri karşılık bulmadı.

ABD’li birçok devlet adamı, Amerikan medyasına yaptıkları açıklamalarda, Ukrayna’ya silah göndermeme kararı nedeniyle İsrail’i eleştirdi. ABD’li yetkililerin, sözde terörle mücadele konusunda genellikle Müslüman ülkelerin yönetimlerine hitaben kullandığını görmeye alıştığımız, “ya bizdensin ya onlardan” şeklindeki emrivaki dili bu kez İsrail’e karşı kullandıklarını gördük.

Sıkı İsrail destekçiliğiyle bilinen Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham, Fox News’e yaptığı açıklamada, “İsrail’in Lindsey Graham’dan daha büyük bir hayranı yok.” diye vurgulamayı ihmal etmeden şu uyarıda bulundu:

“İsrail’den Stinger (füzeleri) istediler. Ancak öyle görünüyor ki İsrail ‘hayır’ dedi. Bu yüzden İsrail’e telefon edeceğim. Biliyorsunuz biz Demir Kubbe konusunda İsrail’in yanındayız. Ukrayna ve Rusya’yı doğru kavrayamazsak, Çinliler Tayvan’a doğru ilerleyecek ve İranlılar (nükleer) bomba hedefine ulaşacak. Yani bu herkesin çıkarına.”

ABD’nin eski savunma bakanlarından William Cohen de CNN’e verdiği demeçte, “İsrail’in ABD’yi desteklememesi nedeniyle derin hayal kırıklığına uğradığını” söyleyerek, “Şimdi Rusya ile misiniz yoksa ABD ve Batı ile birlikte mi? Burada bir karar vermeleri gerekiyor. Biz hep onlarlaydık. Onları Demir Kubbe konusunda mali açıdan destekledik, Arrow füze sistemlerinde destekledik, ekonomik olarak da milyarlarca dolarlık destek sağladık. Suriye nedeniyle Rusya’yı üzmek istememelerini anlıyorum. Ama artık bu konuda Rusya ile mi yoksa ABD ile mi birliktesiniz bunun için karar vermenizin zamanı geldi.” ifadelerini kullandı. ​​​​​​​

Tel Aviv yönetimi, Suriye’deki ‘çıkarları’ ile onlarca yıldır Batı blokuyla kurduğu ideolojik ve siyasi ittifakın temsil ettiği ‘değerler’ arasında seçim yapmak zorunda görünüyor.

Ukrayna savaşı 17. gününe girerken pozisyonu net bir şekilde ortaya konması beklenen İsrail yönetimine meydan okuyan soru ise şu: İsrail bu süreçte stratejik çıkarı mı ideolojik değeri mi tercih edecek, yoksa kutuplaşmayı giderek daha fazla zorlayan bu siyasi spektrumda istisnai konumunu devam ettirmeyi başarabilecek mi?

(Mücahit Aydemir/AA)