‘Çok verimli geçti’

Afganistan eski Cumhurbaşkanı Hamid Karzai, Moskova’da yapılan görüşmeleri değerlendirerek, “Rusya toplantı için iyi hazırlanmıştı ve toplantıdan çıkan ortak açıklama çok önemliydi. Bütün taraflar duygularını dile getirdi.” dedi. Toplantıda dört ülke (Rusya, Çin, ABD ve Pakistan) ile Türkiye’nin temsilcileri, Katar ve Afgan tarafların da konuştuğunu vurgulayan Karzai, bu toplantının Afganların bir arada çalışması açısından önemli olduğunu vurguladı.

Hamid Karzai, toplantının genel olarak çok verimli geçtiğini ifade ederek Moskova toplantısı sayesinde Afganistan konusunda büyük dünya güçlerinin bir araya geldiğini söyledi. Karzai, bir iş birliği ortamının olduğunu ve Afganistan’ın buna ihtiyaç duyduğunu belirterek “Afganlar tereddüt etmeden özgürce konuştu, şikayetlerini, taleplerini, önerilerini dile getirdi. Genel olarak toplantı mükemmeldi.” diye konuştu.

ABD askerlerinin çekilmesi konusu

Ancak ABD askerlerinin geri çekilmesi konusunun toplantının gündeminde olmadığına dikkati çeken Karzai, toplantının odak noktasının, büyük güçlerin Afganistan konusunda iş birliği ve Afganların bu fırsatı kendileri için kullanmaları olduğunun altını çizdi.

Karzai, Afganistan için barış anlaşmasına varmanın bir sonraki adımının İstanbul’daki görüşmeler olduğuna işaret ederek “Türkiye, Rusya gibi Afganistan’ın eski bir dostu ve kesinlikle oraya gidiyoruz ama toplantının niteliği farklı olacak.” diye konuştu.

‘Moskova’da Afgan taraflar misafir ve gözlemci idi’

Moskova’da Afgan taraflarının misafir ve gözlemci olduğunu belirten Karzai, İstanbul görüşmelerinin doğrudan Afganlar arası müzakereler için düzenlendiğini belirtti.

Karzai, “İstanbul görüşmeleri de Şubat 2019’da Moskova’da yaptığımız gibi Afganlar arası müzakere. Bu, İstanbul’daki konferansın doğası olacak. Oraya ön hazırlıklarla, anlayışlarla ve anlaşmalarla gitmeliyiz.” ifadelerini kullandı.

‘Taliban, mevcut hükümete katılmalı’

Taliban’ın mevcut hükümetine katılmayı kabul etmesinin en kolay çözüm yolu olacağını, böylece tüm tarafların ülkenin ihtiyaçları için birlikte çalışacağını ve gerekirse anayasa değişikliği yapacağını savunan Karzai, “Eğer bu gerçekleşmezse Afganların barış, huzur ve istikrara sahip olması için barış öncelikli kılınsın ve gereken yapılsın.” dedi.

Gelecekte barış içinde bir Afganistan’da kendisinin hangi rolü üstleneceğine ilişkin soruya Karzai, yeteri kadar görevde kaldığı ve hükümette bir mevki elde etmek için değil, barış için çalıştığı yanıtını verdi. Karzai, “Kendim için herhangi bir rol görmüyorum ve kendim için hiçbir rol aramıyorum çünkü yeterince görevde kaldım ama bir Afgan vatandaşı olarak barış için çalışıyor olacağım, vatandaş olarak, fazlası değil.” diye konuştu.

Taliban üyelerinin de Afgan olduğunu ve her Afgan gibi ülkenin siyasi gidişatına katılma, oy verme ve halkın desteğini alarak en üst mevkilere dahil seçilme hakkına sahip olduğunu söyleyen Karzai, bir Taliban üyesinin cumhurbaşkanı seçilmek ya da parlamentoya girmek için halkın desteğini istemesinin hoş karşılanacağını söyledi.

Karzai, “Kim devlet başkanı veya parlamento üyesi olmak isterse bunu Afgan halkını kazanarak yapmalı; güçle değil, şiddetle değil ancak Afgan halkını kazanarak. Her bir Afgan için yüksek bir siyasi makamla tanışmanın yolu, Afgan halkını ve Afgan halkının oyunu kazanmak olmalıdır.” değerlendirmesinde bulundu.

‘Afganistan’da barış, ancak Afganlar arası anlaşmayla mümkün’

Karzai, Afganistan’da barışın ancak Afganlar arası bir anlaşmayla sağlanacağını belirterek “Bu, dış anlaşmalarca müdahale edilemeyen ve Taliban’ın entegrasyonunu hedefleyen, Afganistan’daki barışın temeli olacak bir anlaşma olacak.” dedi.

“Barışın, barış sürecinin ve barış anlaşmasının temelinin Afgan unsurlardan oluşması gerekiyor.” diye konuşan Karzai, sonuçta barışa karar veren ve barışı sağlayan, ülkeyi itibar, kalkınma ve refah yoluna koyanların Afganlar olması gerektiğine işaret etti.

Kendilerinin de, Taliban’ın da buna hazır olduğunun altını çizen Karzai, şöyle devam etti:

“Onlar ülkemizin bir parçası. Birlikte yaşamak zorundayız. Ülkemizde Taliban ile birlikte olmak istiyoruz. Onlar bizim kardeşlerimiz. Onlar bizim ülkemizden ama biz de Afganistan’ın, Afgan kadınlarının yönetime eşit şekilde katıldığı ilerici, modern bir ülke olmasını istiyoruz.”

Afgan halkının barışın yanında olduğunu ve ülkenin ilerlemesini istediğini, Taliban ve diğer tüm siyasi güçlerin bunu akıllarında tutması, ilerlemenin ayrılmaz bir parçası olan hak ve özgürlüklere bağlı olması gerektiğini vurgulayan Karzai, sözlerini şöyle sürdürdü: “Barış istiyoruz ve buna sahip olmalıyız. Ancak Afgan halkının iradesi, hedefledikleri her şeyi başarabilecek Afgan kadınlarının en iyi eğitimi alması, toplumda en değerli yere sahip olması ve Afganistan’ın ilerlemesi ve kalkınması yönündedir.”

Kadın konusu

Karzai, Müslüman dünyasında da daha önce Pakistan’ın bir kadın başbakanı, Bangladeş’in iki kadın başbakanı, Tunus’un da kadın lideri olduğunu hatırlatarak “Afganistan bunlar arasında istisna olmamalı.” dedi.

Afganistan’ın bu yönde devam etmesi gerektiğinin altını çizen Karzai, “Kızlarımız erkek çocuklarımızla birlikte en iyi eğitimi almalı, Afgan kadınları toplumumuzda en değerli yere sahip oldukları gibi en iyi haklara da sahip olmalı ve böylece Afganistan’ın refahına katkıda bulunmalıdır.” ifadelerini kullandı.

Karzai, koşullarının bu olduğunun ve bundan vazgeçmeyeceklerinin altını çizerek “Afgan toplumundaki kadının yerinden, özgürlüklerden, değerlerden ve haklardan ödün vermeyeceğiz. Kadınların konumu da dahil olmak üzere diğer haklar ve özgürlükler Taliban’la düzenli olarak tartışılıyor ve Taliban’ın bu konulardaki görüşlerinde pek çok değişiklik var.” diye konuştu.

Hamid Karzai, tartışmaya devam edecekleri bu konunun, Afganistan’ın kesinlikle ödün veremeyeceği bir hak ve gereklilik olduğunu vurgulayarak Afgan halkının ülkeyi inşa edebilmesi ve kendi ayakları üzerinde durabilmesi için erkeklerin ve kadınların en iyi eğitime sahip olmalarını istediklerini, yalnızca eğitim yoluyla, kadın ile erkeğin omuz omuza vererek eşit katılımla Afganistan’ı daha iyi bir ülke haline getirebileceklerini vurguladı.