Brexit müzakereleri çok önemli bir aşamaya ulaşırken, Boris Johnson’ın Muhafazakâr hükümeti, anlaşmadaki maddeleri seçici bir şekilde “devre dışı bırakarak” bir acil durum mekanizmasının unsurlarını önceden tahliye etmeye çalıştı. Hareket, Avrupa Birliği’nden (AB) ültimatom ve parlamentoda şaşkınlıkla karşılandı, ancak bu yüksek riskli yaklaşımı yönlendiren nedir?

Brexit sonrası ana engellerden biri Kuzey İrlanda’nın AB ile olan ilişkileridir. Kuzey İrlanda’daki hükümet Kuzey İrlanda’ya Büyük Britanya ile aynı şekilde davranılması gerektiğine şiddetle inanıyorlar. İngiltere’nin geri kalanından farklı olarak, Kuzey İrlanda, AB üyesi İrlanda ile bir sınırı paylaşıyor. Bu sınır, İrlanda Cumhuriyeti ile Birleşik Krallık hükümeti arasındaki Hayırlı Cuma Anlaşması’ndan bu yana açıktır.

AB, Kuzey İrlanda için farklı kurallar görmek isterken Birleşik Krallık, Kuzey İrlanda ile arasında hareket özgürlüğüne izin vermek için bazı hafif dokunuşlu sınır kontrollerinin uygulanması gerektiğine inanıyor.

AB ile Birleşik Krallık arasında sınır düzenlemelerine ilişkin bir anlaşma imzalandı, bu yasa tasarısı daha geniş bir Birleşik Krallık-AB ticaret anlaşmasına veya “sert bir Brexit”e kadar geçici bir önlem olarak görülüyor. Birleşik Krallık hükümeti, bu anlaşmanın acil durum unsurlarının uygulanmasını istemediğinden, “Kuzey İrlanda Protokolü” nün unsurlarını tek taraflı olarak geçersiz kılmayı amaçlayan “İç Pazar Yasası” adlı bir önergeyi masaya yatırdı. Bu haftanın başlarında Kuzey İrlanda Dışişleri Bakanı’na sorulan sorular ile tasarının uluslararası hukuku “çok özel ve sınırlı şekillerde” ihlal edeceğini doğrulandı.

Eski İngiltere Başbakanı John Major, “Nesillerdir, Britanya’nın sözü -ciddi bir şekilde- dost ve düşmanlar tarafından kabul edildi. Herhangi bir antlaşma veya mutabakata ilişkin imzamız kutsaldır.” dedi. John’un uyarısına diğer iki eski Muhafazakâr Parti lideri, Theresa May ve Michael Howard katıldığını söyledi.

Hükümet için ağır sonuçlar doğurabilir

Belirsiz kalsa da, bu adımın Downing Street 10 numarada bir müzakere taktiği olma ihtimali çok yüksek. Birleşik Krallık, Covid-19’un neden olduğu aksaklık nedeniyle Brexit müzakerelerinin uzatılmasını reddetti ve bir anlaşmayı güvence altına almak için baskıyı sürdürmeyi tercih etti.

Birleşik Krallık anlaşmada yapılacak değişikliği kabul ederse, kesinlikle AB ile “anlaşma yapılmamasına” ve iki taraf arasında uzun hukuki işlemlere yol açacaktır. Hükümet, önergeyi masaya yatırırken pek çok siyasi yüz harcadı, ancak en önemlisi kendisine zarif bir çıkış sağladı. Değişiklikler yalnızca “anlaşma yoksa” yürürlüğe girecek. Bu nedenle, Birleşik Krallık, AB’den bir yeniden ifade veya taviz karşılığında tasarıyı geri çekmeyi teklif ederse, her zaman kaçınmak istediği olumsuz sonuçlar için kendi başına bir olasılık olduğunu iddia edebilirdi.

Theresa May de benzer yolu izlemişti

Yine de bu tür Makyavelist manevraların riskleri çoktur. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Birleşik Krallık ile AB arasındaki “güveni baltaladığı” konusunda “çok endişeli” olmaya devam ettiğini söylüyor.

Birleşik Krallık kıyılarının ötesinde, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, Birleşik Krallık’ı “Eğer Birleşik Krallık Hayırlı Cuma Anlaşmasını baltalarsa kesinlikle ABD-Birleşik Krallık ticaret anlaşması şansı olmadığı” konusunda uyardı.

Diğer risk ise hareketin milletvekilleri tarafından desteklenmemesi veya bir değişikliğin masaya yatırılmasıdır. Theresa May de benzer bir taktiği, AB’ye kasvetli bir “sert Brexit” vizyonu sunarak, revize çalışması yürütmüştü.

Boris Johnson’ın böyle bir hareketle ipi iğne deliğinden geçirmeye çalıştığına şüphe yok. İngiltere’nin kurallara dayalı bir düzen konusundaki itibarının yanı sıra uluslararası ilişkilerin önemli ölçüde zarar görme ihtimali de yüksek riskli bir strateji yürütüldüğü aşikâr. Boris Johnson’ı zor günler bekliyor.

Kaynak: CGTN