Reuters’ın ulaştığı gümrük verilerine göre BAE, Afrika ülkelerinden 2016 yılında toplam 15,1 milyar dolarlık altın ithal etti. Bu miktar hem dünyada Afrika’dan yapılan en büyük altın ithalatı oldu, hem de 2006 yılında BAE’nin yaptığı 1,3 milyar dolarlık altın ithalatının 10 yılda maddi açıdan 10 kattan fazla arttığını gösterdi.

2006’da 67 ton olan bu ithalat 2016’da 446 ton olarak gerçekleşmiş görünüyor.

Ne var ki, Reuters’ın beş ekonomistinden edindiği bilgilere göre Afrika ülkelerinde yapılan altın ihracatının önemli bir bölümü kayıt altına alınamıyor. Bu şekilde Afrikalı devletler büyük miktarda vergi gelirinden oluyor. BAE verileri ile Afrika ülkelerinin resmi kayıtları arasında yapılan karşılaştırmalar yoluyla bir fikir edilebilse de aslında kimse Afrika’dan çıkan altının tam miktarını ve değerini bilmiyor.

Afrika’da endüstriyel düzeyde altın madenciliği yapan firmalar altını BAE’ne göndermediklerini belirtiyor. Bu da BAE’ne gelen altının büyük bölümünün Afrika’da kayıt dışı kaynaklardan elde edildiğini gösteriyor.

Bu ‘kayıt dışı kaynaklar’ genellikle küçük ölçekli ve sağlık, çevre ve güvenlik gibi pek çok standardın gözardı edildiği metotlar ile elde edilen altınlardan oluşuyor. Çocukların çalıştırıldığı, kimyasalların kullanıldığı, toprağa ve suya zararlı kimyasalların karıştığı bu arama yöntemleri neticesinde sayısı milyonlara varan Afrikalı hayatını idame ettiriyor.

Yabancıların kontrolündeki suç örgütleri iddiası

Gana, Tanzanya ve Zambiya’da yetkililer altının ülkelerinden yasa dışı şekilde çıkarılmasından yakınıyor. Bu kaçakçılık için çok sayıda organize suç örgütü oluşmuş durumda. Kıtadaki en büyük ikinci altın üreticisi Gana’nın Devlet Başkanı Nana Akufo Addo Şubat ayında gerçekleşen madencilik konferansında, Afrika’da en yerel ve bireysel altın çıkarma çabalarının bile yabancıların kontrolünde olduğu suç örgütlerince yönlendirildiğini iddia etti.

Bavul ticareti engellenemiyor

Bu durum altın zincirindeki herkesin yasa dışı şekilde iş yaptığı anlamına gelmiyor. Yasal olarak kayıt altında madencilik yapan birçok Afrikalı köylü de mevcut. Ancak çıkarılan altınlar aracılara geçtiğinde ya direk olarak ülkeden uçakla çıkarılıyor ya da Afrika’nın sınırlarında el değiştirerek kaynağı belirsiz hale getirildikten sonra el valizleri içerisinde kıtayı terk ediyor.

Örneğin büyük bir altın üreticisi olan Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde altınların büyük bölümü önce komşu Uganda ve Ruanda’ya kaçırılıyor. Kongo hükümetinin değerli metalleri kayıt altına almak ve değerlerini belirleyerek vergilendirmekle yükümlü olan CEEC’nin direkötrü Thiery Boliki, bu yasa dışı altın trafiğini durdurmak için ellerinde yeterli imkanların ve gücün olmadığını söylüyor.

Ne gibi önlemler alınıyor?

Sudan’da hükümet, özel bankaların Merkez Bankası ile birlikte çalışarak karaborsanın cazibesini kırmak için yerel madencilerin altınını direk satın almayı sağlayacak 3 milyar dolarlık bir paket hazırladı.

Tanzanya parlamentosu ülkede çıkarılan altın madeninin yüzde 90’ının kaçakçılarca ülkeden çıkarıldığını yazıyor. Burada da hükümet merkez bankasının bu altınları satın almasını istiyor. Tanzanya hükümeti, altın ticareti yapılacak pek çok merkezi mekanlar kurulacağını ve bu noktalarda kurallı finans ve piyasalara erişim imkanları sağlanacağını duyurdu.

Burkina Faso’da Madencilik Bakanı olan Oumarou Idani’ye göre ülkesinden BAE’ne büyük miktarda altın akıyor ve ülkede çıkarılan 9,5 ton altının yalnızca 400 kilogramı deklare ediliyor.

25 Afrika ülkesi BM’ye bilgi vermiyor

Üye ülkelerce Birleşmiş Milletler’e (BM) sunulan gümrük verilerine göre BAE, 2015 yılından bu yana Afrika’dan çıkan altınların en önemli durağı ancak dünyada en çok “altın tüketen” pazara sahip olan Çin 2015’te Afrika’dan yaptığı ithalat ile BAE’ni geçmişti. 2016 yılında ise BAE’nin ithalatı Çin’in ithalatını ikiye katlayarak birinci sıraya yerleşti. Çin 8,5 milyar dolar ile ikinci sırada yer alırken İsviçre, Afrika’dan 7,5 milyar dolarlık altın ithalatı ile üçüncü oldu.

2016’da altın çıkaran 46 Afrika ülkesinden 25’i BM veri tabanına altın ihracatlarına ilişkin bilgi sağlamadı ancak BAE’nin sadece o ülkelerden ithalat olarak gösterdiği altının değeri 7,4 milyar doları buluyor.

Son 20 yılda fiyat dörde katlandı

Altın fiyatları artmaya devam ediyor. Günümüzde kilogramı 40 bin dolardan alıcı bulan altının değeri 20 yıl öncesinin dört katı düzeyinde. Dünyada farklı ülkeler altını farklı nedenlerle talep ediyor. Batılı toplumlarda yatırımcılar için portfolyolarını çeşitlendirme aracı olarak görülüyor. Hindistan ve Çin’de mücevherat yapımında ilgi görüyor.

(Euronews)