İran Yargı Erkine bağlı Mizan Haber Ajansında yayımlanan haberde, Yargı Erki Başkanı Gulam Hüseyin Muhsini Ejei’nin talimatıyla, “süratle, adalet ve hukuka dayalı şekilde soruşturma sürecinin başlatıldığı ve sanıkların yargılanmasına devam edildiği” belirtildi.

Pazar günü, Tahran Devrim Mahkemesi’nce sanıklardan birinin idam cezasına, 5 sanığın ise 5 ila 10 yıl arasında değişen hapis cezalarına çarptırıldığı hatırlatılan haberde, kimlik bilgileri belirtilmeksizin, Tahran Devrim Mahkemesi’nin, 1 göstericiye daha “korku ve infiale sebep olacak şekilde ateşsiz silah kullanmak suretiyle devlete savaş açmak” suçundan idam cezası verdiği, karara yönelik temyiz yolunun açık olduğu bildirildi.

Bu kararla, Mahsa Emini protestolarına katıldıkları gerekçesiyle idam cezası verilen kişi sayısı ikiye yükseldi.

İran’daki gösteriler

Tahran’da 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından “başörtüsü kurallarına uymadığı gerekçesiyle” gözaltına alındıktan sonra fenalaşarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Emini’nin, 16 Eylül’de yaşamını yitirmesi ülke yönetimine karşı şiddetli protestolara yol açmıştı. Yaklaşık iki aydır devam eden gösterilerde çok sayıda kişi hayatını kaybetmişti.

Protestoculara istenen cezalar

Gözaltına alınanlara ilişkin iddianamelerin hazırlanmaya başlamasıyla birlikte ülkede göstericilere verilecek cezalar da tartışma konusu oldu.

İran Meclisindeki 227 milletvekilinin imzasıyla 6 Kasım Pazar günü, “gösterilerde ateşli veya ateşsiz silahlarla insanların canına kasteden ve ölümlerine neden olan kişiler hakkında idam cezasının uygulanmasını öneren” bildiri yayımlanmıştı.

İran Yargı Erki Başkanı Gulam Hüseyin Muhsini Ejei, 7 Kasım’da yaptığı açıklamada, “yargı sürecinde göstericilerle isyancıların birbirinden ayrılması gerektiğini” vurgulamıştı.

Ejei, yargı mensuplarından değerlendirmelerinde dikkatli olmalarını isteyerek “Yargı mensupları, son gösterilerde asıl isyancılarla suçsuz ve kandırılmış insanları ayrıştırmalı ve gerekli mekanizmalarla bu kişileri serbest bırakmalıdırlar.” ifadelerini kullanmıştı.

İran Meclis Başkanlığı Sözcüsü Nizamuddin Musevi ise 8 Kasım Salı günü, 227 milletvekilinin bildirisine değinerek, şunları söylemişti:

“(Bu bildiride) Batı medyasının çizdiği yanlış çerçevenin aksine, ölüm cezasından bahsedilmiyor ancak insanların canını alan kişilerin ‘kısası’ vurgulanıyor. Başkalarının canına kıyanlara da ceza uygulanır. Protesto bahanesiyle insanların silahla öldürülmesi ve katledilmesi kabul edilemez.”

İran’da göstericiler 2019’daki akaryakıt zammı protestolarının yıl dönümünde sokaklara çıktı

İran’da Mahsa Emini’nin gözaltında ölümünün ardından başlayan gösteriler sürerken sosyal medyadan yapılan çağrılar üzerine 3 sene önceki akaryakıt zammı protestolarının yıl dönümünde birçok kentte yine sokak eylemleri düzenlendi.

Uluslararası Af Örgütüne göre İran’da 304 kişinin öldüğü, yüzlerce kişinin yaralandığı 15 Kasım 2019’daki akaryakıt zammı protestolarının yıl dönümünde birçok kent ve üniversite gösterilere sahne oldu.

Sosyal medyada yapılan çağrılara göre 3 gün sürmesi beklenen gösterilere katılan esnaf birçok şehirde kepenk kapattı, bazı kentlerde fabrika işçileri greve gitti, üniversitelerde eylemler yapıldı.

Ülkede son zamanlarda protestoların görece azalmasıyla gevşetilen güvenlik önlemlerinin yeniden artırıldığı başkent Tahran’ın birçok bölgesinde göstericiler 3 yıl önceki olaylarda ölenleri anmak için sokaklara çıktı. Şiraz, Divandere, Senendec gibi kentlerde de gösteriler vardı.

 Üniversitelerde gösteriler düzenlendi

İslami Kuruluşlar Öğrenci Birliğinin Telegram sayfasından yayımladığı açıklamada, Tahran Üniversitesinde öğrencilerin marş okuyup bahçedeki havuzu kırmızıya boyaması sonrasında resmi ve sivil güvenlik görevlilerinin üniversiteye girdiği ve fiziki müdahale sonucu arbede yaşandığı aktarıldı.

Yine Tahran’daki Emir Kebir Üniversitesinde öğrencilerin oturma eylemi yaptığı belirtilirken sosyal medyada üniversitede çekildiği ileri sürülen görüntüler yayımlandı. Görüntülerde güvenlik güçleri ile öğrenciler arasında arbede yaşandığı görüldü.

Allame Tebatebayi, Tahran Sanat, Babul Noşirevani, Tahran Bilim ve Teknoloji, Şehid Beheşti gibi üniversitelerde de öğrenciler protesto yürüyüşü düzenleyip yönetim karşıtı sloganlar atarak gözaltına alınan arkadaşlarının bir an önce bırakılmasını talep etti.

Esnaf kepenk kapattı

Sosyal medyada paylaşılan görüntülere göre, sürücülerin korna çalarak tepkilerini gösterdiği başkent Tahran başta olmak üzere Tebriz, İsfahan, Şiraz, Kirmanşah, Bojnurd ve Reşt kentlerinde esnaf kepenk kapattı.

İran’da ticaretin kalbi olarak adlandırılan Tahran Büyük Çarşı’da esnafın kepenk indirerek gösterilere destek vermesi dikkati çekti.

İran’ın orta kesiminde yer alan İsfahan kentindeki çelik fabrikasında işçilerin greve gittiğine dair görüntüler de sosyal medyada yer aldı. Görüntülerde işçilerin “Vaatlere son, masamız boş” sloganı attığı duyuldu.

Akaryakıt zammı protestoları

İran’da Kasım 2019’da akaryakıta yapılan yüzde 300’lük zam geniş halk kesimleri tarafından tepkiyle karşılanmıştı.

Ülkede 15 Kasım Cuma günü yapılan zammın ardından aynı gün sınırlı olarak başlayan protestolar, 16 Kasım Cumartesi ve 17 Kasım Pazar günü tüm ülkeye yayılmıştı.

Protestoların artması üzerine ülke genelinde internete erişim engellenmiş ve güvenlik güçleri göstericilere sert müdahalede bulunmuştu. Uluslararası Af Örgütüne göre akaryakıt zammı protestolarında 304 kişi hayatını kaybetmişti.