Fransa’dan bağımsızlığını kazanmaya çalışan Yeni Kaledonyalılar, Fransa’nın başkenti Paris’te, Yeni Kaledonya’nın yerli halkı Kanaklara destek amacıyla konferans ile ayrıca Fransa’yı protesto gösterisi düzenlendi. 1853’ten bu yana Fransa’nın sömürgesi olan Yeni Kaledonya’da ise halk, 2018, 2020 ve 2021’deki referandumlarda bağımsızlık önerisini reddetmişti.
Konferansta, Fransa’nın, Hint Pasifik’teki kolonisi Yeni Kaledonya’ya yönelik müdahalesi, kısıtlamaları, Ada’nın Fransız sömürgesinden kurtulma çabası ve bağımsızlık yanlılarının talepleri ele alındı.
Kanaklılarla dayanışma amacıyla düzenlenen konferansa, Kanaky (Yeni Kaledonya) ile Dayanışma Topluluğu üyesi Mina Kherfi, Kaledonya Birliği Genel Sekreteri Dominique Fochi, Fransa’da Genç Kanaklar Hareketi Başkanı Daniel Wea, Kaledonya Birliği Genel Sekreter Yardımcısı Romuald Pidjo, Yeni Kaledonya’da işçi sendikası USTKE’nin başkan yardımcısı Rock Haocas, bağımsızlık yanlısı Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi Partisi (FLNKS) Dış İlişkiler Daimi Sekreteri Mickael Forrest ve Yeşiller (EELV) Partisi milletvekili Sandrine Rousseau ile çok sayıda davetli katıldı.
Etkinlikte 13 Mayıs’tan bu yana Yeni Kaledonya’daki olaylarda yaşamını yitirenler için bir dakikalık saygı duruşunda bulunuldu.
“Yeni Kaledonya Fransız toprağı değil”
Mina Kherfi, Fransız devletinin, yerli halkın seçimlerde etkisini azaltacak anayasal reform girişimi ile Yeni Kaledonya’da 30 yıllık bağımsızlık sürecine karşı geldiğini ifade etti.
“Devlet bu durumu kışkırttı, kıvılcımı ateşledi ve şimdi de bağımsızlık yanlılarını tehdit ederek yangının söndürülmesini istiyor” diyen Kherfi, “Yeni Kaledonya’nın Fransız toprağı olmadığını” belirtti.
“Hükümet, Yeni Kaledonya’da yaşananlarının tamamının sorumlusudur”
Kaledonya Birliği Genel Sekreteri Fochi, “Ülkedeki durum ciddi ve aynı zamanda şaşırmıyoruz, çünkü Yeni Kaledonya toprakları 1853’ten bu yana Fransa tarafından sömürgeleştirilmiş.” ifadesini kullandı.
Kanak halkının asla Fransa’nın topraklarını ele geçirmesini kabul etmediğini ve tarihte Ada’da birçok direniş hareketinin yaşandığını kaydeden Fochi, Fransız hükümetinin Yeni Kaledonya’nın tarihini yok saydığını belirtti. Fochi, “Biz aylardır, yıllardır Fransız hükümetini sömürgeden kurtulma anlaşması olan Noumea Anlaşması’ndan tek taraflı ayrılmanın riski konusunda uyarıyoruz.” açıklamasını yaptı.
Tartışmalı anayasal reformun yürürlüğe girdiği takdirde Ada’daki seçmen sayısına 25 bin kişinin ekleneceğine dikkati çeken Fochi, söz konusu reform geri çekilip müzakere tercih edilmesi durumunda Ada’daki 7 kişinin ölümünün engellenebileceğini kaydetti. Fochi, “Hükümet, Yeni Kaledonya’da yaşananlarının tamamının sorumlusudur.” dedi.
Genç Kanaklar Hareketi Başkanı Wea, Kanakların toprağına bağlı bir halk olduğunu vurgulayarak, Ada’da yapılan ve “hayır” oyu ile sonuçlanan 3 bağımsızlık referandumu ile bağımsızlık sürecinin sona ermediğini vurguladı.
“Yeni Kaledonya, Fransa değil”
Kaledonya Birliği Genel Sekreter Yardımcısı Romuald Pidjo ise, “Eğer insanlar Yeni Kaledonya’da yaşananların tamamını bilseydi, Fransız vatandaşları bizi dinleseydi, hükümetin, Cumhurbaşkanı (Emmanuel) Macron’un yaptıklarına hak vermezdi.” değerlendirmesini yaparak, “Yeni Kaledonya’nın yeniden sömürgeleştirilemeyeceğini” vurguladı.
Anayasal reformla Ada için öngörülen ek seçmen sayısının Yeni Kaledonya’nın bağımsızlık sürecini sekteye uğratacağına dikkati çeken Pidjo, “Yeni Kaledonya, Fransa değil.” dedi.
Macron’un Yeni Kaledonya “çıkarması” kendi çıkarları için
USTKE Başkan Yardımcısı Rock Haocas da, Yeni Kaledonya’nın 1986’da, Birleşmiş Milletler’in (BM) sömürgeden kurtulması gereken ülkeler listesinde yer aldığını hatırlattı. 2021’de Fransa’nın Yeni Kaledonya’nın bağımsızlığıyla ilgili düzenlediği referandumun meşru olmadığını belirten Haocas, Macron’un Yeni Kaledonya’ya “kendi çıkarlarını” korumak için gittiğini ifade etti.
FLNKS Dış İlişkiler Daimi Sekreteri Mickael Forrest, Kanaklıların Fransız devletine karşı direnmeye devam edeceğini dile getirerek “(Fransız yetkilileri) Büyük dedelerimiz, babalarımızı ezdiler, bugün halen bizi eziyorlar. Ancak direnmek bizim genlerimizde var.” dedi.
Milletvekili Sandrine Rousseau, Ada’da bulunan nikelin yerli halk Kanaklar tarafından yönetilmesi gereken bir doğal kaynak olduğunu belirterek; “(Fransa Ekonomi Bakanı) Bruno Le Maire’in nikelin yönetimini kontrol altına alması, Fransa’nın bu toprakları yeniden kontrol altına alması için bir adım oldu. Böylece Yeni Kaledonya’daki sömürge sürecinde gerçek anlamda bir kötüleşme, derinleşme oldu.” ifadelerini kullandı. Macron’un Yeni Kaledonya dosyasını yönetim şeklinin, Fransız siyasetçinin bu Ada’ya yönelik “sömürgeci” tavrını gözler önüne serdiğini kaydeden Rousseau, “(Macron) Güç kullanıyor, şiddet kullanıyor. Dile getirmeden, aşırı sağcı milislere sırtını dayıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Fransa’yı protesto gösterisi
Yine başkent Paris’te Yeni Kaledonya’daki yerli halk Kanaklarla dayanışma gösterisi düzenlendi. Cumhuriyet Meydanı’nda toplanan Kanaklar ve destekçileri, Millet Meydanı’na yürüdü. Göstericiler, Fransız hükümetinin Kanakların seçimlerdeki etkisini azaltacak anayasal reformda geri adım atmasını istedi, “Yeni Kaledonya’ya özgürlük” ve “Yaşasın Kanak halkının mücadelesi” sloganları attı.
Protestocular, Yeni Kaledonya bayrağı ile “170 Yıllık Fransız Sömürgeciliği Yeter” ve “Yeni Kaledonya ile Dayanışma” yazılı dövizler taşıdı. Bazı göstericilerin Filistin kefiyesiyle katıldığı gösteride, Kanakların Filistin halkıyla dayanışma içinde olduğu belirtildi.
Gösterici Christian Fizin, eylemin, Fransız devleti zorla anayasal reformu parlamentodan geçirmeye çalışsa da bu duruma karşı çıkmanın sona ermeyeceğini göstermek için yapıldığını söyledi. Fizin, Yeni Kaledonya’daki Fransız Yüksek Komiseri Louis Le Franc’un, Ada’da 13 Mayıs’tan bu yana yaşanan olaylarda hayatını kaybedenlerin sayısını gerçekte olduğundan daha az gösterdiğini savundu.
Ada’da sosyal medya platformu TikTok’un yasaklandığını belirten Fizin, Yeni Kaledonya’ya yeni seçmenlerin dahil edilmesi halinde Ada’daki yerleşimci sömürgecilik politikasının derinleşeceğini ifade etti. Fizin, bunun Kanakları bir kez daha kendi topraklarında “azınlık” durumuna düşüreceğini dile getirerek, Ada’nın bağımsızlık sürecinin devam ettiğini söyledi.
Soy ismini vermek istemeyen gösterici Mickael de Kanak halkına “soykırım sistemi” uygulandığını belirterek, “Bu reform geçerse bu bizi kendi topraklarımızda öldürmek demek.” ifadesini kullandı. Kanak nüfusunun çok az olduğuna dikkati çeken Mickael, “Tek bir ölüm bile fazla.” dedi.
Yeni Kaledonya’yı OHAL’e götüren süreç
Yeni Kaledonya’da Fransız hükümetinin yerel halkın gücünü kırmaya neden olacak anayasal reform girişimine karşı çıkan bağımsızlık yanlıları, 13 Mayıs’tan itibaren harekete geçmişti.
Fransız hükümeti, başta başkent Noumea olmak üzere Ada’nın çeşitli noktalarında harekete geçen bağımsızlık yanlılarına karşı operasyonlar yürütmek üzere bölgeye polis ve jandarma sevk etmişti.
Fransa Başbakanı Gabriel Attal, 15 Mayıs’ta sosyal medya platformu TikTok’un yasaklandığını ve Ada’da olağanüstü hal ilan edildiğini duyurmuştu.
Ada’da Fransız seçmenlerin sayısını artıracak anayasal reformun yürürlüğe girebilmesi için Fransız Parlamentosunun iki kanadının bir arada toplandığı Kongre’de kabul edilmesi gerekiyor.
Fransa ülkedeki kontrolü artırmaya çalışıyor
Yeni Kaledonya’nın yerli halkı Kanaklar, Fransız hükümetinin anayasal reform girişimini 1988’de imzalanan Noumea Anlaşması’na aykırı olduğunun farkında. Hükümet, bu tasarısıyla en az 10 yıldır Ada’da yaşayan Fransızların yerel seçimlerde oy kullanmasının yolunu açmak istiyor.
Yeni Kaledonya, 1998’de Noumea Anlaşması ile özerklik statüsü kazanmış ve anlaşmada yerli halkın kendi topraklarında azınlık statüsüne düşmesini önlemek için oy kullanma hakkı, 1998’den önce Ada’da ikamet eden kişiler ve onların çocuklarıyla sınırlandırılmıştı.
Ada’da 2018, 2020 ve 2021’de olmak üzere 3 kez bağımsızlık için referandum yapılmış ve ilk ikisinde sandıktan yaklaşık yüzde 57 “hayır” oyu çıkmıştı. Bağımsızlık yanlısı Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi Partisi (FLNKS) Fransa’nın seçimlere etkisini protesto amacıyla 2021’de yapılan son referandumu boykot etmiş ve referandumun COVID-19 salgını nedeniyle farklı bir tarihte yapılmasını istemişti. Bu referandumda ise bağımsızlık yanlılarının boykotu nedeniyle, yüzde 96 hayır, yüzde 4 evet çıkmıştı.
Leave a Comment
Your email address will not be published. Required fields are marked with *