Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, Ankara’da Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde yaptıkları görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenlendi.

Finlandiya’nın NATO’ya üyelik başvurusu

Erdoğan konuşmasında Finlandiya’nın Kuzey Atlantik Antlaşması’na katılımına ilişkin şu açıklamada bulundu:

“Finlandiya’nın NATO’ya üyelik başvurusu konusu elbette görüşmelerimizde önemli yer tuttu. Türkiye, malumunuz olduğu üzere, NATO’nun açık kapı politikasının güçlü savunucuları arasında yer alıyor. Finlandiya ve İsveç’in katılım müzakerelerinin başlatılmasına Madrid’de yapılan NATO Zirvemizde onay vermiştik. Eş zamanlı olarak üçlü muhtırayı imzalamak suretiyle Türkiye’nin haklı güvenlik kaygılarının giderilmesi gerektiğini kayıt altına almıştık. Geride bıraktığımız süre zarfında Finlandiya’nın üçlü muhtıradaki taahhütlerini yerine getirmek için samimi ve somut adımlar attığını gördük.

Ülkemizin güvenlik kaygılarını gidermek yolunda gösterdiği hassasiyet ve kaydedilen mesafeye binaen Finlandiya’nın NATO’ya katılım protokolünün Meclis’imizdeki onay sürecini başlatmaya karar verdik. Bu kararımızın ülkelerimiz başta olmak üzere ittifakımız için hayırlı olmasını diliyorum. Finlandiya’nın üyeliğiyle daha da güçlenerek NATO, bu sayede küresel güvenlik ve istikrarın muhafazasında inanıyorum ki etkin rol oynayacaktır. Onay sürecinin tamamlanmasıyla birlikte Finlandiya’yla ilişkilerimiz NATO müttefikliği zemininde tahkim edilmiş olacaktır.”

İsveç’in NATO’ya üyelik süreci konusunda ise Erdoğan, “İsveç ile olan görüşmelerimizi ise ittifakın prensipleri ve bizim terörle mücadeledeki yaklaşımlarımız temelinde sürdüreceğiz. Ülkemizin, sürecin ilerletilmesi hususundaki ilkelerinin ve iyi niyetinin artık daha net görüldüğü kanaatindeyim. Bu noktada sürecin nasıl ilerleyeceği, İsveç’in atacağı somut adımlarla doğrudan bağlantılı olacaktır.” dedi.

‘İsveç, teröristleri bize vermedi’

Erdoğan, İsveç’in NATO’ya üyelik süreci konusunda ise şu değerlendirmeyi yaptı:

“İsveç ile olan görüşmelerimizi ise ittifakın prensipleri ve bizim terörle mücadeledeki yaklaşımlarımız temelinde sürdüreceğiz. Ülkemizin, sürecin ilerletilmesi hususundaki ilkelerinin ve iyi niyetinin artık daha net görüldüğü kanaatindeyim. Bu noktada sürecin nasıl ilerleyeceği, İsveç’in atacağı somut adımlarla doğrudan bağlantılı olacaktır.” dedi.

Cumhurbaşkanı Niinistö’nün gerçekleştirdiği bu ziyaretin ikili işbirliğinin güçlendirilmesine ve halklar arasındaki dostluğun derinleştirilmesine katkıda bulunacağına inandığını vurgulayan Erdoğan, aldıkları kararların hayırlara vesile olmasını diledi.

Fin bir gazetecinin, “Türkiye şimdi Finlandiya’nın NATO üyeliğini kabul etmek üzere, Parlamento’da çalışmalara başlıyor. Finlandiya tam olarak ne yaptı? Somut bir cevap verebilirseniz, seviniriz.” şeklindeki sorusu üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç’e karşı farklı bir yaklaşımları olmadığını ancak İsveç’in, teröristlere kucak açtığını söyledi.

Stockholm’de caddelerde terör örgütü PKK/YPG/PYD’nin uzantılarının gösterileri olduğunu hatırlatan Erdoğan, şöyle devam etti:

“Sayın Başbakan’a da söyledik, 120 civarında teröristin listesini verdik ve ‘Bu teröristleri bize verin.’ dedik. Tabii Sayın Başbakan iyi bir insan ama bu teröristleri bize vermediler, veremediler. Bu teröristleri bize veremeyince, vermeyince bizim de İsveç’e olumlu yaklaşmamız mümkün değil. Finlandiya’da tabii bu tür şeyler yok. Finlandiya’da bu tür eylemler olmadığı için de Finlandiya’yı İsveç’ten ayırmak durumunda kaldık. Bunun için de Finlandiya’ya olumlu yaklaşımımızı bugün attığımız imzayla gösterdik. Süratle Dışişleri Bakanlığından yazı bana geldi, ben de şu anda yazıyı Parlamentomuza gönderdim. Bundan sonrası komisyon, komisyondan da Genel Kurula gidecek. Temenni ederim ki seçim öncesi yetişirse seçim öncesi yetiştirmek. Ülkelerimiz için hayırlı olsun.”

‘Finlandiya’nın NATO üyeliği İsveç olmadan tamamlanamaz’

Finlandiya Cumhurbaşkanı Niinistö, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşme sonrası düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu.

Niinistö, görüştükleri ana konunun Finlandiya’nın NATO üyeliği olduğunu belirterek, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Güvenlik kaygılarımızın giderilmesi hassasiyetine binaen Finlandiya’nın NATO’ya katılım protokolünün Meclisimizdeki onay sürecini başlatmaya karar verdik.” açıklamasına ilişkin şunları söyledi:

“NATO üyeliğimiz konusunda ifade ettiğiniz kararları almak bizleri çok memnun ediyor. Daha önce ilgili kararların alındığını ifade etmiştiniz. Bugün atılan imza da gerçekten, Finlandiya’nın NATO’ya üyeliği sürecinin tamamlanması süreci içerisinde, TBMM’nin onay sürecini başlattığına dair çok önemli bir gösterge. Tüm Finlandiyalılar için çok önemli bir haber bu. Aynı şekilde meclisimizin içinde milletvekillerimizin yüzde 95’i geçtiğimiz bahar döneminde NATO üyeliği başvurumuzu destekledi. Şimdi de bu önümüzdeki süreç içerisinde tamamlanmak üzere. Sizlere çok teşekkür ediyoruz. ”

Niinistö, komşuları İsveç’in de bir NATO üyelik başvurusu bulunduğuna ve kendileriyle çok iyi ikili ilişkileri olduğuna işaret ederek, “Finlandiya’nın NATO üyeliği İsveç olmadan tamamlanamaz çünkü ortak çıkarlarımız var. İki komşu ülkeyiz. Baltık Denizinde sınırımız var. Vilnius Zirvesinde (NATO Liderler Zirvesi) umarım 32 üye ülke olur.” mesajını verdi.

Finlandiya’nın NATO üyelik yolundaki çalışmaları konusundaki bir soru üzerine Niinistö, şu yanıtı verdi:

“Finlandiya, Madrid’de geçen yaz üzerinde mutabık kaldığımız her şeyi yerine getirdi. Burada akılda bulundurulması gereken unsurlardan birisi şu ki idari yetkililerimiz o tarihten itibaren, Madrid’den itibaren her zaman temasta kaldılar. Benim anladığım kadarıyla, karşılıklı anlayış seviyemiz daha da arttı. Şunu kastediyorum hukuk sistemini daha iyi bir şekilde anlayabildiler. Gerçekleştirilen faaliyetleri daha iyi anladılar mesela, terörle mücadele konusunda, terörle mücadele konusunun nasıl ele alındığını konusunda. Bence bu da Türk dostlarımızı ikna eden unsurlardan birisi oldu diye düşünüyorum.

Takvim konusuna gelecek olursak, Sayın Cumhurbaşkanı (Erdoğan) başvurumuzu Meclise gönderen belgeyi imzaladığında, gerçekten bizim için önemli bir andı. Umuyoruz ki Meclisin yeterince vakti olur ve bu konuda verimli bir çalışma gerçekleştirirler.”

Erdoğan-Stoltenberg görüşmesi

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığından yapılan açıklamaya göre, görüşmede, Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üyelik sürecine dair gelişmeler ele alındı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan görüşmede, bu süreçte Finlandiya’nın, sergilediği tutumla İsveç’ten olumlu şekilde ayrıştığını belirterek, Finlandiya’nın NATO’ya Katılım Protokolü’nün Türkiye Büyük Millet Meclisindeki onay sürecini başlatmaya karar verdiklerini ifade etti.

İsveç’le görüşmeleri iyi niyetle sürdürme kararlılığında olduklarını belirten Erdoğan, sürecin nasıl ilerleyeceğinin İsveç’in atacağı somut adımlarla doğrudan bağlantılı olacağını kaydetti.

Çavuşoğlu-Billström görüşmesi

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström ile telefonda görüştü.

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Çavuşoğlu’nun İsveçli mevkidaşı Billström ile görüşmesinde NATO’nun genişlemesi konusu ele alındı.

Finlandiya’nın NATO’ya katılım protokolü TBMM’ye gönderildi

Kuzey Atlantik Antlaşması’na (NATO) Finlandiya’nın Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi, TBMM Başkanı Mustafa Şentop tarafından imzalanarak TBMM Dışişleri Komisyonuna havale edildi.

Protokolün genel gerekçesinde, NATO’nun kurucu metni olan Vaşington Antlaşması’nın 10. maddesinde, “Taraflar, bu anlaşmanın ilkelerini geliştirebilecek ve Kuzey Atlantik Bölgesi’nin güvenliğine katkı yapacak durumda olan herhangi bir Avrupa devletini bu antlaşmaya katılmaya oy birliği ile davet edebilirler. Davet edilen devlet, katılım belgesini ABD hükümetine vererek bu antlaşmaya taraf olabilir. ABD hükümetinin aldığı her bir katılma belgesinden tüm tarafları haberdar edecektir.” hükmünün yer aldığı hatırlatıldı.

Bu madde uyarınca NATO’nun izlediği temel yaklaşımlarından birini “açık kapı politikası”nın oluşturduğuna işaret edilen gerekçede, “Bu kapsamda ülkemizin Yunanistan ile birlikte 1952’de NATO’ya katılması ilk genişleme dalgasını teşkil etmiştir. Bunu müteakip Almanya Federal Cumhuriyeti 1955; İspanya 1982; Polonya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan 1999; Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovenya, Slovakya 2004; Arnavutluk ve Hırvatistan 2009; Karadağ 2017; Kuzey Makedonya ise 2020’de İttifaka katılmışlardır.” ifadelerine yer verildi.

Böylelikle NATO’nun üye sayısının 30’a ulaştığı aktarılan gerekçede, “NATO’nun genişlemesi bilhassa Soğuk Savaş sonrası dönemde Vaşington Antlaşması’nda ifadesini bulan demokrasi başta olmak üzere evrensel değerlerin Avrupa-Atlantik bölgesinde zemin kazanması ile özgür, demokratik ve bütünleşmiş bir Avrupa hedefinin gerçekleştirilmesi yolundaki önemli gayret kulvarlarından birisi olmuştur.” denildi.

Türkiye’nin “açık kapı politikasını desteklediği” belirtilen gerekçede, şu değerlendirme yapıldı:

“Finlandiya ve İsveç, NATO’nun en yakın iki ortağı olarak tanımlanmaktadır. İki ülke, İttifakla kapsamlı ve çok boyutlu işbirliği yürütmektedir. Aynı zamanda savunma ve güvenlik alanında sahip oldukları imkan ve yeteneklerle öne çıkmaktadır. Müttefik ülkelerin silahlı kuvvetleriyle yüksek birlikte çalışabilirlik düzeyini haiz bu yeteneklerle NATO’nun muhtelif harekatlarına ve misyonlarına da kapsamlı katkılarda bulunmaktadır. Her ikisi de AB üyesi olup savunma ve güvenlik konularında uzun bir süre tarafsızlık politikası izleyen Finlandiya ve İsveç, Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’da başlattığı savaşla birlikte NATO’ya katılımı tezekkür etmeye başlamışlardır. Bu süreçte eşgüdüm içinde hareket eden bu iki ülke ulusal karar alma süreçlerini tamamlayarak 18 Mayıs 2022’de resmen NATO’ya üyelik başvurusunda bulunmuşlardır.

Sürecin ilerletilebilmesi için Finlandiya ve İsveç’ten terörle mücadele ile savunma sanayisi ihracatında uyguladıkları yaptırımların ve kısıtlamaların kaldırılması başta olmak üzere meşru güvenlik kaygılarımızın giderilmesine yönelik somut adımlar atmaları tarafımızdan talep edilmiştir. Bu çerçevede 25 Mayıs 2022’de Ankara’da başlayan üç ülke heyetleri arasındaki görüşmeler bilahare NATO Genel Sekreterinin inisiyatifiyle Brüksel’de devam etmiştir. 28-30 Haziran 2022’de Madrid Zirvesi’nin hemen öncesinde NATO Genel Sekreterinin kolaylaştırıcılığında üzerinde mutabakat sağlanan Üçlü Muhtıra üç ülkenin Dışişleri Bakanları tarafından 28 Haziran 2022’de Madrid’de imzalanmıştır. Üçlü Muhtıra temelinde terörizmle mücadele ve savunma sanayisi ihracatındaki kısıtlamaların kaldırılması hususlarında beklentilerimizi karşılama taahhüdünde bulunmaları üzerine, NATO Madrid Zirvesi’nde, Üçlü Muhtıraya Zirve Bildirisi’nde atıfta bulunulması suretiyle İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğine davet edilmelerine muvafakatimiz verilmiş, anılan ülkeler İttifak’a katılım müzakerelerine başlamaya davet edilmiştir. Bu temelde her iki ülkenin NATO’ya Katılım Protokolleri, 5 Temmuz 2022’de Brüksel’de Müttefik ülkelerin NATO Daimi Temsilcileri tarafından imzalanmıştır. Böylece ‘davetli’ statüsünü kazanan Finlandiya ve İsveç bu noktadan itibaren tüm NATO toplantılarına iştirak edebilmekte ve tasnife tabi olanlar dahil ilgili belgelere erişebilmektedir.”

Gerekçede, 28 müttefikin söz konusu katılım protokollerine dair iç onay süreçlerini tamamladığına değinilerek Macaristan’daki onay sürecine ilişkin Macaristan Ulusal Meclisindeki görüşmelerin 1 Mart 2023 tarihi itibarıyla başladığı hatırlatıldı.

İsveç ve Finlandiya’nın İttifak’a resmen ve hukuken katılımının, tüm üye ülkeler ile davetli ülkelerin katılım protokolünü kendi iç mevzuatlarına uygun olarak onaylamalarından sonra, her bir davetli ülkenin NATO’yu kuran Vaşington Antlaşması’nı imzalamaya çağrılmasıyla ve bu ülkelerin kendi onay süreçlerini tamamlamalarıyla gerçekleşeceği bildirilen gerekçede, şunlar kaydedildi:

“Finlandiya, Katılım Protokolü’nün onaylanmasına dair Kanunu 1 Mart 2023’te Parlamentosunda onaylamıştır. Üçlü Muhtırayla Finlandiya ve İsveç’in bu belgedeki taahhütlerini somut olarak uygulamalarının takibi ve ilerlemenin gözden geçirilmesi amacıyla Daimi Ortak Mekanizma tesis edilmiştir. Cumhurbaşkanlığı ve Dışişleri, Milli Savunma, İçişleri ve Adalet Bakanlıkları ile Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığından yetkililerimizden müteşekkil heyet üyelerimizin toplantılarına katıldığı Daimi Ortak Mekanizma, 26 Ağustos 2022’de Finlandiya’da, 24-25 Kasım 2022’de İsveç’te ve son olarak 9 Mart 2023’de Brüksel’de olmak üzere üç defa toplanmıştır. Gelinen aşamada, Üçlü Muhtıra’da kayıtlı taahhütler, Finlandiya’yla ikili ilişkilerimiz, bu ülkenin NATO’yla mevcut ortaklık ilişkisi ve birlikte çalışabilirliği bakımından erişilen seviye dikkate alındığında, Finlandiya’nın NATO’ya üyeliğinin Türkiye’ninki dahil Avrupa-Atlantik güvenliğine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu mülahazalarla Finlandiya’nın Kuzey Atlantik Antlaşması’na Katılımına İlişkin Protokol’ün onaylanmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.”

İsveç Dışişleri Bakanından değerlendirme

İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström düzenlediği basın toplantısında, Türkiye’nin Finlandiya’nın NATO’ya katılımına ilişkin protokolü TBMM Başkanlığına sunarak onay sürecini başlatma kararını değerlendirdi.

NATO’ya üyelik başvurusunu aynı gün yapan iki ülkeden Finlandiya’nın üyeliği için Türkiye’de onay sürecinin başlatılmasına ilişkin Billström, “Tahmin ettiğimiz gibi Türkiye, Finlandiya’nın NATO üyeliğini onaylamak için süreci başlattı. Bu istemediğimiz bir gelişmeydi ama hazırlıklıyız.” ifadelerini kullandı.

Billström, Finlandiya’nın İsveç’ten önce NATO üyesi olmasının kısa vadede kendilerini fazla etkilemeyeceğini belirterek, “Finlandiya ile beraber NATO üyesi olmak istiyorduk. İsveç’in NATO dışında kalması kısa vadede bir şeyi değiştirmez. Ama bu süreç uzarsa birçok şeyin değişeceği de gerçektir. Finlandiya NATO’ya daha entegre olurken, İsveç dışarıda kalacaktır.” diye konuştu.

Billström, İsveç’in Türkiye ile NATO üyeliği konusunda Üçlü Muhtıra anlaşmasının da devam ettiğini sözlerine ekledi.

ABD: Memnuniyetle karşıladık

ABD Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, konuya ilişkin yazılı açıklama yayımladı. Sullivan, “ABD, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Finlandiya’nın NATO‘ya katılım protokolünü TBMM’ye göndereceğini açıklamasını memnuniyetle karşılıyor ve bu sürecin bir an önce sonuçlanmasını dört gözle bekliyor.” ifadesini kullandı.

Türkiye’nin, İsveç’in de NATO’ya katılımını onaylamasını istediklerini belirten Sullivan, ayrıca Macaristan’ı da hem Finlandiya hem de İsveç için onay sürecini gecikmeden tamamlamaya davet etti.

Sullivan, Finlandiya ve İsveç’in NATO değerlerini paylaşan, ittifakı güçlendirecek ve Avrupa’nın güvenliğine katkı yapacak güçlü ortaklar olduğuna işaret ederek, “ABD, her iki ülkenin de bir an önce NATO üyesi olması gerektiğine inanıyor.” ifadesine yer verdi.

NATO: Memnuniyetle karşıladık

Kuzey Atlantik Antlaşması (NATO) Genel Sekreteri Jens Stoltenberg yaptığı yazılı açıklamada, “Türkiye’nin Finlandiya’nın NATO üyeliğini onaylama yolunda ilerlemeye yönelik bugünkü kararını memnuniyetle karşılıyorum. Bu, Finlandiya’nın güvenliğini, İsveç’in güvenliğini ve NATO’nun güvenliğini güçlendirecektir. TBMM’nin bir an önce onay oylaması yapmasını temenni ediyorum.” ifadelerini kullandı.

Bunun ortak güvenliği ve İttifakı daha güçlü ve daha güvenli hale getireceğini vurgulayan Stoltenberg, geçen hafta Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında NATO karargahında yapılan toplantıya değindi. Stoltenberg, tüm tarafların Üçlü Muhtıranın uygulanmasında önemli ilerleme kaydettiğini ve Finlandiya ile İsveç için onayların hızlı şekilde ilerlemesinin herkesin çıkarına olduğunu kabul ettiğini belirtti.

Stoltenberg, “En önemli şey, hem Finlandiya’nın hem de İsveç’in NATO’ya tam olarak aynı anda katılıp katılmamaları değil, hızla tam üye olmalarıdır.” değerlendirmesini yaptı.

NATO Genel Sekreteri, “Katılım sürecinin hızla sonuçlanmasını ve hem Finlandiya’yı hem de İsveç’i bir an önce NATO ailesine tam üye olarak kabul etmeyi sabırsızlıkla bekliyorum.” ifadelerini kullandı.