Yetkin Düşünce’nin yeni sayısı Tarihselcilik tartışmasını konu aldı

Yetkin Düşünce Dergisi 20. sayısı (Ekim-Kasım-Aralık sayısı)nda Kur’an ve Tarihsellik bağlamında, Kur’an’ı tarihe gömmek ya da onu gündeme taşıma konularını dosya içerisinde ele alıyor.

Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Tekin imzalı Editör’den başlıklı yazıda şu ifadelere yer verildi:

Zamanın hızlı aktığı ve çok boyutlu değişimlerin kısa aralıklarla kendisini gösterdiği bu çağı anlam(landırm)ak, başta sosyal bilimler olmak üzere birçok disiplin için fazladan bir mesaiyi gerektirir olmuştur. Bu durum, böyle bir çağda geleceğe doğru projeksiyon geliştirmek için “an” ve “mazi”nin kapsamlı bir okuma ve anlama faaliyeti olarak “bugün”e dahil edilmesine de işaret etmektedir. Geçmiş ile bugün arasındaki mesafe ise değişimlerin hızı ve insanın bilgi müktesebâtı oranında açılıyor görünmektedir.

Modernlikle birlikte geleneksel olan her yönden anlamlandırma dizgesinin dışına çıkarken diğer yandan paradigmal değişimin sonucu olarak anlamlandırma ve konum problemi yaşanmaya başlanmıştır. Dolayısıyla geleneksel olanın bugünün sorunlarını çözme konusundaki yetersizliği daha çok faş olmaktadır. Daha da ötede tüm birikimlerin anlaşılır kılınması için yeni bir takım yaklaşım ve yöntemleri de gündemimize taşınması söz konusudur “Tarih”e yeniden dikkat çeken ve tartışma konusu olan yaklaşımlardan birisi de “tarihsel(ci)lik” şeklinde ajandadaki yerini almış görünmektedir.

Geçmişteki tüm metinler üzerinden konuşulma imkanı üretmekle birlikte tarihselcilik, evrensellik kavramıyla birlikte kutsal kitaplar ve dini metinler üzerinde hacimli tartışmalar üretmiş görünmektedir. Bu, hem dinsel metinlerin bugünkü konumu ve anlamı hem de dinin içinde yaşadığımız çağda aktüelliği ve hayatiyeti ile ilintilidir. Diğer yandan kutsal kitapların indirilmesi üzerinden geçen uzun tarihsel süreç, hem geçerlilik düzeyi hem de karşılığı bağlamında hazmedilmek için metinlere yeniden mercek geliştirilmesi zorunlu görünmektedir. Bilhassa post/modern zamanlarda “kutsal kitap”lara olan referansta zayıflamalar olması, kutsal metinlerin aktüelleşmesi çabalarında tarihsel(ci)liği de gündeme getirmektedir.

Batı’nın düşünce dünyasında kendi dinamikleri ve mentalitesi içerisinde tartışılan tarihselcilik, İslam düşüncesinin çağdaş yönelimlerinde de kendisine yer bulabilmiştir. Fakat “dini hükümleri güncellemek” ile “dini hükümleri askıya almak” arasındaki geniş tayfta ve bir popüler taraftarlık şeklinde kavranan tarihselcilik-evrensellik kavramları gürültüler arasında boğulduğundan sağlıklı bir tartışma zemini bulamamıştır. Diğer yandan tarihselciliğe dair yaşanan tanım ve kavram kargaşası da meseleyi hem akademik hem de sivil düzlemde daha da karmaşıklaştırmış görünmektedir.

Böyle bir düşünsel kavşak ve geometride derginiz Yetkin Düşünce bu sayısında tarihsel(ci)lik-evrensellik tartışmalarını gündeme getirmektedir. Makale, söyleşi ve soruşturmaların yer aldığı böyle bir sayıya Kadir Canatan, Ahmet Keleş, Muhammet Özdemir, Recep Demir, Emrah Dindi, M. Yaşar Soyalan, Esat Arslan, Yusuf Yavuzyılmaz ve Şevket Kotan makaleleriyle katkıda bulunmuşlardır. Söyleşilerde ise Ömer Özsoy ve Mehmet Paçacı’yı konuyla ilgili tartışmalarda bulacaksınız. Yine soruşturma bölümümüzde sorun İlhami Güler, Burhanettin Tatar, Ahmet Keleş, Mustafa Aydın, Nihat Uzun ve Mevlüt Uyanık’ın yaklaşımlarıyla ele alınmaktadır. Ayrıca Burhanettin Tatar’ın bir konuşmasının metinleştirilmiş hali olan “Hermenötik Düşünce ve İlahiyat(çılık)” isimli yazısı da meselelere bir açılım sağlamaktadır.

…

Derginin giriş yazısı ise şu şekilde:

Tarihselcilik, Tarihsicilik, Evrensellik, Yerellik, Tarih Üstü ve Tarih Dışılık, Hermenötik…

Çokça duyulan/kullanılan bu kavramlar ne ifade ediyor? Vahy, Kur’an, Ayet, Nesh, esbab-ı nüzul vb. kavramlarla ilişkileri nasıldır? Akademik camiada hakkıyla tartışma zemini bulabildi mi?

Genellikle birbiriyle karıştırılan, zihin dünyasında muğlak/müphemliğini koruyan ve bununla birlikte yafta olarak araçsallaştırılan bu kavramların artık akademik düzlemde hakkıyla tartışılması gerekiyor.

Yetkin Düşünce, “Kur’an ve Tarihsellik Tartışmaları: Kur’an’ı tarihe gömmek ya da günümüze taşımak” başlığı altında; dosya yazılarıyla, söyleşilerle, soruşturmalarla ve kitap kritikleriyle bu önemli kavramlara ışık tuttu.

Ayrıca aşağıdaki sorular etrafında bir soruşturma gerçekleştirerek farklı perspektiflerden konuyu daha da açmaya çalıştık:

-Tarihsellik nedir ve evrensellik ile karşıt kavramlar mıdır?

-Tarihselcilik kavramının farklı kültür havzasında doğmuş olması bizim o yöntemi kullanmamıza engel midir?..

-Kur’an-ı Kerim’in hükümlerinin tarihselliği konusunda düşünceniz nedir?

-Tarihselci yorumun Kur’an’ı devre dışı bırakmaya yönelik bir çaba olduğu şeklindeki değerlendirmelere katılıyor musunuz?

-Kur’an’ın işlevi tarihte kalmıştır, günümüzde geçerliliği yoktur diyen tarihselci akademisyen var mı?

-Güncel sorunları aşabilmek için ‘Tarihselci yaklaşım’ dışında nasıl bir yöntem öneriniz vardır?

BU SAYIDAKİ YAZARLAR VE KONULAR

Mustafa Tekin / Tarihsel(ci)lik/Tarihsicilik/ Evrensellik Ekseninde Din

Muhammet Özdemir / Güncel Sorunlar ve Bağlamsal Deneyim Çözümlemesi

Kadir Canatan / Evrensellik ve Tarihsellik İkileminde Kur’an Dili

Ahmet Keles / Kur’an’ın Tarihselliği ve Evrenselliğine Nesih Sorunu Bağlamında Bakmak

Recep Demir / Tarihselcilik ve Vahiy Algisi

Emrah Dindi / Kur’an Dilinin Tarihsel, Kültürel ve Antropolojik Doğası

Mehmet Yasar Soyalan / “Okuma” ve “Anlama”nın Anlamı ve Tarihselci ve Evrenselci Okumanın İlahi Vahyi “Bugüne”Taşımadaki İmkân ve Yeri; Kur’an’ın Hadi Olma Vasfının Örtülmesi ve Araçsallaştırılması Üzerine Bir Giriş Denemesi

Esat Arslan / Bilimin Tarihselliği ve Kuran Edebiyatının Evrenselliği

Yusuf Yavuzyılmaz / Türkiye’de Tarihselciliğin Kökenleri

Şevket Kotan / Tarihselciliğin İslam Geleneğini İstihdamı

Burhanettin Tatar / Hermenötik Düşünce ve İlahiyat(çılık)

SÖYLEŞİ

Prof. Dr. Ömer Özsoy / “Kur’an Vahyini Bir İkiz Doğum Olarak Görmek Mümkündür…”

Prof. Dr. Mehmet Paçacı / “Her yerel aslında bize evrensel bir yükle, içerikle gelebilir, gelme özelliğine sahiptir ve nitekim geliyor da.”

SORUŞTURMA

Ahmet Keles – Burhanettin Tatar- İlhami Güler – Mustafa Aydın- Nihat Uzun – Mevlüt Uyanık

SERBEST KONULAR

Muhammed b. Muhtar Şankıti/Laik Olmayan Bir Demokrasi – 2

Muhammed b. Muhtar Şankıti / Çözüm Halep’tir