‘Savaşçı olduğunu’ söyledikten sonraki gün istifa etti

Boris Johnson’ın başbakanlıktan istifasının ardından parti içindeki başbakanlık yarışını kazanan Truss, Kraliçe 2. Elizabeth’le Balmoral Kalesi’nde 6 Eylül’de yaptığı görüşmenin ardından hükûmeti kurma görevini aldı. Ancak dün “Pes eden değil savaşçı” olduğunu söyledikten 1 gün sonra istifa kararını açıklayan Truss, sadece 44 gün görevde kalabildi. Böylelikle Liz Truss, “İngiltere tarihinde en kısa süre görev yapan Başbakan” olarak kayıtlara geçti.

İngiltere’de 1827’de 57 yaşında veremden hayatını kaybeden Başbakan George Cannings ise 118 gün görevde kalmıştı. Diğer kısa süre görev yapan başbakanlar arasında Frederick John Robinson (114 gün), Andrew Bonar Law (221 gün) ve William Cavendish (225 gün) yer alıyor.

Truss “İngiltere’nin 3. kadın başbakanı” oldu

7 Temmuz’da iktidardaki Muhafazakar Parti liderliğinden istifa eden Johnson’ın yerini almak için mücadele veren Truss, 5 Eylül’de rakibi Rishi Sunak karşısında seçim yarışını kazanarak parti üyelerinin oylarının çoğunluğuyla ülkenin yeni başbakanı olmuştu. Böylelikle Başbakanlık Konutu 10 Numara’nın da yeni sakini seçilen evli ve 2 çocuk annesi Truss, Margaret Thatcher ve Theresa May’den sonra “İngiltere’nin 3. kadın başbakanı” olarak kayıtlara geçti.

Verdiği pozlar ve savunduğu politikalarla “Demir Leydi” lakaplı eski Başbakan Margaret Thatcher’a benzetilen Truss, Rusya-Ukrayna Savaşı’nda Kiev yönetimine verdiği destek ve Moskova’ya yönelik yaptırımlarda oynadığı rollerle dikkati çekti.

Tam adı Mary Elizabeth Truss olan ve 1975’te Oxford’da dünyaya gelen eski Başbakan, Oxford Üniversitesinde felsefe, politika ve ekonomi bölümünden mezun oldu. Babası matematik profesörü, annesi hemşire olan ve sol eğilimli bir ailede büyüyen Truss, ailesinin aksine siyasi hayatına sağ eğilimli Muhafazakar Parti’de başladı.

Truss, önceki hükûmetlerde Uluslararası Ticaret Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı gibi çeşitli görevlerde bulundu.

İstifaya götüren süreç

Seçim kampanyası sürecinde sıklıkla “vergi indirimleri” vaadini öne çıkaran Truss’ın, başbakanlık görevini devralmasının ardından İngiliz hükümeti, 23 Eylül’de ülkede toplam 45 milyar sterlini bulacak vergi indirimlerinin uygulanmasına hazırlanıldığını açıklamıştı. Bu durum, ülkenin dış borçlanmasının yükseleceği yönündeki beklentileri artırarak, sterlinin sert değer kayıpları yaşamasına neden olmuştu.

Maliye Bakanının görevden alınması

Ekonomik planlara yönelik sert eleştirilerin ardından hükümet, yüzde 45’lik en yüksek gelir vergisi oranını kaldırma planından vazgeçmişti. Daha önce pek çok kez bütçe düzenleme planı kapsamındaki vergi indirim planının arkasında duran Truss, 14 Ekim’de, kamuoyu baskısının da etkisiyle, Kwasi Kwarteng’i Maliye Bakanlığı görevinden almış, yerine Jeremy Hunt’ı getirdi. Truss’ın görevden aldığı Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng 38 gün görevde kalmış oldu.

İçişleri Bakanı’nın istifası

İçişleri Bakanı Suella Braverman da 19 Ekim’de istifa ettiğini açıklamış ve Truss’a hitaben yazdığı istifa mektubunda Başbakanı eleştirmişti. İngiltere Başbakanı Liz Truss’ın 43 gün önce atadığı İçişleri Bakanı Braverman, kişisel e-posta adresini kullanarak resmi bir belge göndermesinin üzerine, kuralları teknik olarak ihlal etmesini gerekçe göstererek görevinden ayrıldığını açıkladı. Böylelikle Braverman, 1834’te 30 gün sonra görevi bırakan 1. Wellington Dükü Arthur Wellesley’den sonra en kısa süre görevde kalan içişleri bakanı oldu. Braverman, 13 Şubat 2020’den, İçişleri Bakanı olarak atandığı 6 Eylül tarihine kadar İngiltere Başsavcısı olarak görev yapmıştı.

Braverman, Twitter’dan paylaştığı istifa mektubunda şu ifadeleri kullandı:

“Bugün erken saatlerde, politika katılımının bir parçası olarak ve göçle ilgili hükümetin politikasına destek toplamak amacıyla kişisel e-postamdan parlamentodaki güvenilir bir meslektaşıma resmi bir belge gönderdim. Bu teknik bir kural ihlali teşkil ediyor. Bildiğiniz gibi, belge yakında yayınlanacak göçle ilgili bir Bakanlar Kurulu yazısı taslağıydı. Büyük bir kısmıyla ilgili zaten milletvekillerine bilgi verilmişti. Yine de görevi bırakmam doğru olur.”

Hatasını fark eder etmez bunu hızla resmi kanallara bildirdiğini belirten Braverman, İçişleri Bakanı olarak konumu itibarıyla yapılacak en doğru şeyin istifa etmesi olduğunu kaydetti. Braverman, “Hata yapmamış gibi davranmak, yaptığımızı herkes göremiyormuş gibi devam etmek ve her şeyin sihirli şekilde düzeleceğini ummak ciddi bir siyaset değildir. Bir hata yaptım, sorumluluğu kabul ediyorum ve istifa ediyorum.” ifadesine yer verdi. Mektubunda, ayrıca, Truss hükümetinin gidişatı hakkında endişeleri olduğunu vurgulayan Braverman, hükümetin seçmenlere vaatlerini yerine getirmediği değerlendirmesinde bulundu.

Başbakanlık Konutu 10 Numara’dan yapılan açıklamada, Shapps’in, yeni İngiltere İçişleri Bakanı olarak atandığı bildirilmişti. Grant Shapps, eski İngiltere Başbakanı Boris Johnson hükümetinde Ulaştırma Bakanı olarak görev yapmıştı.

Liz Truss, ciddi piyasa oynaklığına neden olan “hatalar” için özür dilemiş ancak, Başbakanın görevde ne kadar kalacağı konusunda İngiliz kamuoyunda tartışmalar başlamıştı.

Biden’dan mesaj

ABD Başkanı Joe Biden, Truss’ın istifasının ardından yaptığı yazılı açıklamada, “ABD ve İngiltere güçlü müttefiktir ve kadim dosttur, bu gerçek asla değişmeyecek.” ifadesini kullandı.