Ukrayna’nın başkenti Kiev’e gitmek üzere Tahran Uluslararası İmam Humeyni Havalimanı’ndan havalanan Boeing 737 tipi yolcu uçağı, 8 Ocak Çarşamba sabahı kalkıştan kısa süre sonra düşmüş, uçakta bulunan 176 kişiden kurtulan olmamıştı.

Kanada ve İngiltere’den İran düşürdü açıklaması

Olayın ardından, İran herhangi bir açıklama yapmazken, Kanada Başbakanı Justin Trudeau ve İngiltere Başbakanı Boris Johson, Ukrayna uçağının İran’a ait füze ile kazara vurulduğuna dair kanıtlar olduğunu açıkladı.

Başbakan Trudeau, İran üzerinde uçarken düşen ve 63 Kanada vatandaşının da hayatını kaybettiği Ukrayna uçağına ilişkin bir basın toplantısı düzenledi. Trudeau, hem kendi istihbaratlarına hem de bazı müttefik ülkelerden elde ettikleri istihbarata atıf yaparak, “Elimizdeki istihbarata göre Ukrayna uçağı karadan havaya bir İran füzesi tarafından düşürüldü ancak bu kasıtsız olabilir.” ifadesini kullandı.

Bu gelişmelerin ardından, İran Genelkurmay Başkanlığı, Ukrayna Havayollarına ait yolcu uçağının “hassas askeri bir noktanın” üzerinden geçerken “insani hata” sonucu hava savunma sistemi tarafından yanlışlıkla düşürüldüğünü bildirdi.

Genelkurmay Başkanlığı, çarşamba günü düşen Ukrayna Havayolları’na ait yolcu uçağıyla ilgili yaptığı yazılı açıklamada, ABD’nin Irak’taki üssüne yapılan füze saldırısının ardından atılan askeri adımların düşen uçağa etkisi olabileceği ihtimaline karşılık uzmanlardan oluşan bir heyet teşkil edildiği belirtildi.

ABD Başkanı ve ordusunun, yapılan saldırıya cevap olarak İran’daki birçok noktayı hedef alacaklarına dair yaptıkları tehditlerin ve bölgede yaşanan olağanüstü hava hareketliliğinin ardından, İran silahlı kuvvetlerinin de muhtemel tehditlere anında yanıt verebilmek için en yüksek seviyede teyakkuz haline geçtiği aktarıldı.

Açıklamada, ABD üslerine yapılan füze saldırısının ardından ABD savaş uçaklarının İran etrafındaki uçuşlarının arttığı ve ülkenin stratejik yerlerine saldırı yapılacağı bilgisinin savunma birimlerine ulaştığı belirtilerek, bunun üzerine birçok hedefin radarlarda görünmeye başladığı ve ülkenin hava savunma sisteminin de bu nedenle çok hassas bir duruma geldiği kaydedildi.

Açıklamada yolcu uçağının düşürülmesiyle ilgili olarak, şunlar kaydedildi: “Ukrayna Havayollarına ait 752 sefer sayılı uçağı bu hassas ve kriz şartlarında İmam Humeyni Havalimanı’ndan hareket etti. Uçak, dönüş anında Devrim Muhafızlarının hassas askeri bir merkezine yaklaştı ve yüksekliği ile duruş şekli düşmanca saldırı yapacak gibiydi. Söz konusu uçak, bu şartlarda insani hata sonucu ve kasıtlı olmayarak hedef alınmıştır.”

Genelkurmay Başkanlığının ölenlerin ailelerinden özür dilediği açıklamada, “Bu tür insani hataların bir daha tekrarlanmaması güvencesi veriyoruz. Sorumlular hakkında da yasal işlem yapılacaktır.” ifadelerine yer verildi.

İran Dışişleri Bakanı Zarif özür diledi

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Ukrayna Havayolları’na ait yolcu uçağının “yanlışlıkla” düşürülmesi nedeniyle özür diledi. Zarif, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Ukrayna Havayollarına ait uçağın düşürülmesiyle ilgili ABD’yi suçladı.

Zarif, paylaşımında şu ifadeleri kullandı: “Üzüntülü bir gün. Silahlı kuvvetlerin soruşturmasının ilk sonucu: ABD’nin maceracılığından kaynaklı kriz anında yapılan insani hata, faciaya yol açtı. Çok pişmanız. Halkımızdan, kurbanların ailelerinden ve etkilenen tüm milletlerden özür dileriz.”

Cumhurbaşkanı Ruhani: Bu affedilemez yanlış

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, yaptığı yazılı açıklamada, Kasım Süleymani’nin öldürülmesi ve ABD’nin tehditlerinin sürdüğü bir atmosferde ülkedeki savunma sistemlerinin ABD’nin muhtemel saldırılarına karşı tam teyakkuz haline getirildiğini belirtti.

“Bu süreçte insani hata nedeniyle yanlışlıkla (füze) fırlatılması, onlarca insanın ölümüyle sonuçlanan bir faciaya yol açmıştır.” değerlendirmesinde bulunan Ruhani, faciaya yol açan yanlış nedeniyle üzgün olduklarını ifade etti.

Ruhani, şunları kaydetti: “Bu, kolayca bir kenara bırakılacak mesele değildir. Facianın nedeni ve failleriyle ilgili tahkikat devam etmeli ve bu affedilemez yanlışın sorumluları hakkında yasal işlem yapılmalıdır. Ayrıca, bu tür faciaların tekrarlanmaması için ülkenin hava savunma sistemindeki zayıf noktaların giderilmesi için de gerekli tedbirler alınmalıdır.”

Ukrayna, düşürülen uçağı için tazminat ve resmi özür talep etti

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, sosyal medya hesabından Ukrayna uçağının hava savunma sistemi tarafından yanlışlıkla vurulduğu yönünde İran‘dan yapılan açıklamalara tepki gösterdi.

İran’dan resmi bir özür beklediklerini kaydeden Zelenskiy, “Ukrayna, suçun tam olarak kabul edilmesinde ısrar ediyor. İran’dan sorumluları adalete teslim etmesini, cesetleri iade etmesini, tazminat ödemesini ve resmi özür dilemesini bekliyoruz.” ifadelerini kullandı.

Zelenskiy, soruşturmanın gecikmesiz ve engelsiz olarak eksiksiz ve açık bir şekilde devam etmesi gerektiğini vurguladı.

Kara kutusu Fransa’ya gönderilecek

İran resmi ajansı IRNA’ya konuşan İran Sivil Havacılık Kurumu Kaza Ofisi Genel Müdürü Hasan Rızayifer, Ukrayna Havayollarına ait yolcu uçağının kara kutusunun Fransa’ya gönderileceğini açıkladı.

Düşürülen uçağın kara kutusunun hafızasını okumak için İran’da yeterli imkanların bulunmadığını aktaran Rızayifer, “Kanada, Fransa ve ABD gibi ülkelerden kara kutudaki bilgilerin indirilmesi için gerekli yazılım donanımları İran’a göndermelerini talep ettik ancak bu ülkeler İran’ın teklifini reddetti.” dedi.

Bunun üzerine kara kutunun dünyadaki tarafsız ve saygın laboratuvarlardan birinde okunması için Ukrayna, İsveç, İngiltere, Kanada ve ABD gibi ülkelere gönderilmesine karar verildiğini belirten Rızayifer, “Son olarak kara kutunun Fransa’da okunmasına karar verildi. Bu beş ülke de kara kutunun kodlarının Fransa’da çözülmesine onay verdi.” ifadelerini kullandı.