Şarku’l Avsat’ta Raid Cebir imzası ile yayınlanan haberde Rusya’da başlayan tartışmalara değinildi. “Rusya’da Wagner Ordusu’na dokunan yanıyor” başlığını taşıyan haberin ayrıntıları şöyle:

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Wagner ordusu olarak bilinen ve 2015’ten bu yana Suriye’de savaşan Rus Özel Kuvvetleri’nin faaliyeti hakkındaki son yorumu, Rus gizli güçlerinin son altı yıldaki krizlere ve savaşlara karışan faaliyetlerinde kendisini gösteren paralı askerlerin gücü hakkındaki tartışmaları yeniden alevlendirdi.

Gizli ordunun “Orta Afrika Cumhuriyeti gibi, Rusya’nın askeri varlığının doğrudan mevcut olmadığı ülkeleri de içeren haritası”, Ukrayna ve Suriye’de ilan edilen Kremlin savaşlarına kıyasla çok daha genişti. Bu harita daha da genişleyecek gibi görünüyor. Çünkü krizler ve savaşlardan dolayı mustarip olan yeni ülkeler var. ABD’nin bölgeden çekilme kararını uygulaması halinde, Rusya’nın ülkenin kuzeyini ve doğusunu kontrol altına alma çalışmalarının tamamlanması ile birlikte Suriye’deki görevi tamamlanmak üzere olan paralı askerler için yeni hedefler belirlenebilir.

Putin, yıllık basın toplantısı sırasında Wagner ordusunun sınır dışındaki faaliyetleri hakkında sorulan soruya verdiği kısa cevapla tartışmaları yeniden alevlendirdi. Putin, çalışan bir milyon insan olduğu için özel güvenlik şirketlerinin yasaklanmasının mümkün olmadığını söyledi. Rusya haricindeki faaliyetleri hakkında ise bu eylemlerin Rusya’nın çıkarları kapsamında yürütüldüğünü ifade etti. Rus yasalarını ihlal etmedikleri takdirde dünyanın herhangi bir yerinde çalışma hakkına sahip olduklarını belirten Putin, usulsüzlüklerin söz konusu olması durumunda özel şirketlerin faaliyetlerinin savcılık tarafından soruşturulabileceğini sözlerine ekledi.

Rus Cumhuriyet Savcılığı, bundan kısa bir süre sonra yaptığı açıklamada, herhangi bir şikayet mevcut olmadığı için bu şirketlerin faaliyeti hakkında soruşturma açmanın mümkün olmadığını bildirdi.

Böylece dosya çözüldü. Herhangi bir iddia söz konusu olmadığı için Suriye’deki veya başka bir yerdeki Wagner ordusunun faaliyeti hakkında soruşturma açmak için de bir gerekçe kalmadı. Ancak bu açıklamalar kısa sürede muhaliflerin ve yorumcuların öfkesine yol açtı. Hiçbir iddianın veya suçlamanın olmamasının sebebinin, bu dosyayı açmaya çalışan herkesin Wagner lanetine maruz kalmasından kaynakladığını kaydeden söz konusu kimseler, bu meseleyi kurcalayan gazetecilerin öldürüldüklerini, araştırmacıların ise devlet sırlarını ifşa etme girişimi suçlamasıyla kendilerini cezaevinde bulduklarını kaydettiler.

Gazetecilerin gizemli bir şekilde ölümü

Geçtiğimiz iki yıl boyunca onlarca gazeteci kovuşturuldu veya gizemli bir şekilde öldürüldü. Hepsi birlikte, şu gizemli ve korkutucu bölgeye yaklaşmaya çalıştılar: “Özel askeri oluşumların dış savaşlardaki rolü ve faaliyetleri.”

Rusya’nın Yekaterinburg şehrinde yaşayan gazeteci Maksim Borodin, ani bir şekilde beşinci kattaki evinin balkonundan atlayarak “intihar etti.” Borodin’in adı Wagner’in Suriye’deki faaliyetleri ile birlikte anılmamış olsaydı, olay hızlı bir şekilde geçebilir ve fark edilmeyebilirdi. 7 Şubat’ta ABD merkezini bombalamak için Palmira yakınlarında savaşan Rus paralı askerlerinin yer aldığı bir olayın tüm ayrıntılarını ilk açıklayan oydu.

Borodin’in gizemli ölümü, yakın çevrelerde ve ciddi ve şeffaf bir soruşturma yapılması çağrısında bulunan Sınır Tanımayan Gazeteciler tarafından şüpheyle karşılandı. Novi Din Gazetesi Editörü Balina Romantseva, gazetede çalışan Maksim Borodin için “Enerjik ve hayatı seven biriydi. İntihar etmek için bir sebebi yoktu” ifadelerini kullandı. Soruşturmaların yürütülmesine ilişkin şüphelerini dile getiren Romantseva, Borodin’in ölümünün sadece bir kazadan ibaret olmadığını ve olaya intihar sözü veren kimselerin bulunduğunu söyledi. Başlangıçtan bu yana Rusya’nın Suriye’ye müdahale etmesi konusunda muhalif bir tutum takındığı bilinen Borodin, bu tutumundan dolayı sık sık tehditler aldı ve geçen ekim ayında bilinmeyen kişiler tarafından demir çubuklarla saldırıya uğradıktan sonra mucizevi bir şekilde ölümden kurtuldu.

Rus sitelerinde, Wagner ordusu olayından sonra konuyu takip eden gazetecilerin çeşitli şekillerde rahatsız edilmeleri de dikkat çekici. Ordunun bazı savunucuları, savaşta hayatını kaybeden savaşçılar hakaret eden kimselere web siteleri üzerinden doğrudan tehditler yağdırdılar. Aynı şekilde dosyası takip eden ve Rusya’daki akrabalarıyla röportaj yapan St. Petersburg’daki Vantanka ağı çeşitli tehditler ile karşı karşıya kaldı.

Novaya Gazeta geçen ekim ayında bir tehdit seline maruz kaldı. Kurumun kapısına cenaze çelengi bırakıldı ve Wagner ordusu dosyasını açan gazetecilerin isimlerinin yazılı olduğu kafesler konuldu. Aynı dönemde, el-Cedid TV ‘deki ofisinde çalışan Denis Korotkov’a gönderilen bir kartın üzerinde “hain” olduğu yazılmıştı. Sonrasında ise bilinmeyen kimseler tarafından ölüm ile tehdit edildiği bir buket çiçek aldı. Karısının teslim aldığı buketin üzerindeki kartta “seni unutmayacağız” ifadesi yazılıydı.

Söz konusu tehditlerden nasiplenen araştırmacılar

Ancak bu gizli arayışlar ve tehditler Wagner ordusunun Suriye’deki faaliyetlerini izleyen gazetecilerle sınırlı değildi. Bilakis şu anda devlet sırlarını ifşa ettiği suçlamasıyla cezaevinde yatan Vladimir Nilov gibi prestijli stratejik çalışma merkezlerinde çalışan araştırmacılar da bu tür tehditler ile karşı karşıya kaldı. Devlet televizyonu kanallarında boy gösteren Nilov, Rusya içindeki ve dışındaki birçok olaya ilişkin yorumlarda bulunuyordu. Stratejik Araştırma Merkezi’nde uzman olarak çalışan Nilov, özel askeri şirketler, modern savaşların özellikleri, askeri doktrinler ve stratejiler, silahlı devrimler ve askeri alanın özelleştirilmesi gibi konular üzerinde araştırmalarda bulunuyordu. Stratejik araştırma ve askeri-politik analiz konularında birçok eser kaleme aldı. Ancak onun stratejik hatası, yayınlanmış çalışmalarının bir kısmını Wagner ordusunun faaliyetlerine ayırmasıydı.

Ağustos ayının başlarında, Rus özel askeri şirketlerinin Orta Afrika’daki faaliyetlerini araştırmaya çalışan üç Rus gazeteci, yollarını kesen ve üzerlerine ateş açan silahlı bir grup tarafından öldürüldü. Daha sonra Ukrayna İstihbarat Servisi, Orta Afrika’ya giren suikast eylemleri gerçekleştiren Wagner savaşçılarından 10’un ismini içeren bir listenin ellerinde olduğunu açıkladı. Ancak Kremlin “gülünç” olarak nitelendirerek ithamları reddetti ve Rus özel gruplarının bu tür suçlara karıştığına dair kanıt bulunmadığını söyledi.

Bu Afrika ülkesinde gazetecilerin öldürülmesinin ardındaki gerçek ne olursa olsun, bu durum Wagner ordusunun faaliyetinin yeni alanlarda yayılması hakkındaki konuşmaların kapısını açtı. Ordu, Kremlin’in yakın ortakları ve Suriye otoriteleri arasında petrole ilişkin imzalanan kazançlı sözleşmeler karşılığında, ilgili makamların bölgelerini ve petrol tesislerini kontrol etmeleri hususunda yardımcı olmak için için savaşçılarını Suriye’ye gönderdi. Raporlar, bu özel şirketlerin Afrika kıtasındaki faaliyetlerinin, elmas madenlerinin kontrolü ile birlikte orada da benzer sözleşmelerin imzalanmasıyla bağlantılı olduğunu gösteriyor.

Wagner ordusu Sudan ve Libya’da yayılıyor

Rus yetkililer, Suriye’deki askeri operasyonların başlamasından bu yana Rus özel askeri şirketlerin bu savaşlarda yer aldığını kabul etmediler ve ilke olarak bu tür şirketlerin Rusya’da bulunmadığını söylediler. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Yasa gereği özel askeri şirketler gibi oluşumlara sahip değiliz” dedi.

Bu şirketlerin, Kırım’ın ve ülkenin doğusundaki bölgelerin kontrolünün sağlanmasına katkıda bulunan Slavonic Corps (Slav Kolordusu) kapsamında Ukrayna’daki askeri operasyonlara katıldıkları biliniyordu. 2015’ten bu yana sosyal ağlarda yayınlanan teşvik edici reklamlar aracılığıyla binlerce savaşçı Suriye’de konuşlandırıldı. Daha önce Çeçenistan ve Gürcistan savaşlarına katılanların birçoğu, ödül beklentisiyle gönüllü oldu. Batı medyası, Şubat ayında Dey-i Zor yakınlarındaki konvoylara yönelik gerçekleştirilen Amerikan saldırısında 217 paralı askerin öldürülmesinin ardından, öldürülenlerin yakınları ile yaptığı röportajları ve olaya ilişkin ayrıntıları yayınladı.

Novaya Gazeta, Kasım ayı başlarında yayınladığı bir haberde, Kremlin aşçısı olarak bilinen işadamı Yevgeniy Prigozhin’in, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ile Libya Ulusal Ordusu Komutanı Mareşal Halife Hafter arasında gerçekleştirilen görüşmelerde hazır bulunduğunu belirtti. Ayrıca devlette askeri veya resmi bir pozisyonda bulunmayan bir adamın Rus özel birimlerinin Libya’ya gönderilmesiyle ilgili meselelerin tartışıldığı bir görüşmede hazır bulunması ile ilgili açıklamalarda bulundu. Ondan önce, Wagner ordusunun birkaç biriminin Sudan’da bulunduğuna dair bilgiler geliyordu.

Rus resmi kaynakları, şu anki faaliyetlerin Rus özel ordusundaki taşeronların bir kısmını -ülkedeki faaliyetlerine duyulan ihtiyacın azalmasının ardından- Suriye’den geri çekmeyi hedeflediğini imkansız görmüyor. Bu, hem Libya hem de Sudan’daki yayılmanın bir sonraki aşamada daha geniş olacağı anlamına geliyor. Bunun yanı sıra Rusya, özel şirketler aracılığıyla kazançlı sözleşmeler yapmak için diğer Afrika ülkelerindeki varlığını genişletmeyi hedefliyor.