Putin’in tavrı aniden neden değişti?

Putin’in tavrı aniden neden değişti?

Rus uçağının Suriye tarafından vurularak düşürülmesine neden olan İsrail’e karşı Rusya Savunma Bakanlığı sert çıkarken, Putin itidalli davranmayı seçmişti. Ne var ki iki gün önce Putin’in tavrı birdenbire değişti ve İsrail’e karşı sertleşmeye başladı. Milliyet yazarı Verda Özer, bu ani değişikliğin sebebini sorguluyor bugünkü yazısında. Özer, Suriye hava sahasının İsrail’e kapatılması ve Suriye’ye S-300 satışının

Rus uçağının Suriye tarafından vurularak düşürülmesine neden olan İsrail’e karşı Rusya Savunma Bakanlığı sert çıkarken, Putin itidalli davranmayı seçmişti. Ne var ki iki gün önce Putin’in tavrı birdenbire değişti ve İsrail’e karşı sertleşmeye başladı.

Milliyet yazarı Verda Özer, bu ani değişikliğin sebebini sorguluyor bugünkü yazısında. Özer, Suriye hava sahasının İsrail’e kapatılması ve Suriye’ye S-300 satışının gündeme gelmesini bu durumun devamı olarak belirliyor ve İsrail eski Ankara büyükelçisinin sözlerine yer veriyor. Verda Özer’in “Bölge yeni gerilimlere gebe” başlıklı yazısından bir bölüm şöyle:

Sonra işin kokusu çıktı: O Rus uçağının hemen arkasında İsrail jetleri vardı. Esad rejimine ait hava savunma sistemi de “düşman uçak” tanımlı İsrail jetlerine ateşledi. Yani Rus uçağını fark etmedi. Rus-İsrail jetleri “fazla” yakın olunca da istemeden İsrail yerine Rusya’nın uçağını vurmuş oldu.

***

Önce Rusya lideri Putin olaya çok serinkanlı yaklaştı. “İsrail’in üstüne gitmeyin, bir kaza olmuş, geçelim” mealinde konuştu. Ama 2 gün önce hava bir anda değişti. Putin aniden İsrail’e karşı atağa geçti. Şimdi iki ülke arasında gerilim hızla tırmanıyor. Bu da en çok Esad’a ve İran’a yarıyor. Peki ama Putin’deki bu ani değişim neden?

Arka plan

Önce işin arka planına bakalım. Putin ile Netanyahu arasında uzun süredir “tuhaf” ve açıklanması zor bir ilişki var: Rusya Suriye’de elde ettiği çıkarları korumak için uzun zamandır ülkenin hava sahasına hakim. Burada baş müttefiki İran. Esad’ın da baş destekçisi.

İsrail deseniz, Suriye’de en çok İran varlığından rahatsız. Kendisine yönelik en büyük güvenlik tehdidi olarak da İran’ı görüyor. Bu yüzden son 2 yılda Suriye’deki İran askeri hedeflerine 200’den fazla saldırı düzenlemiş. Hakeza bu olayda Rus uçağı vurulmadan hemen önce de İsrail jetleri Suriye’deki (İran destekli) Hizbullah hedeflerini vurmuş.

***

Bu tabloya bakınca, Rusya-İsrail flörtü zaten eşyanın tabiatına aykırı görünüyor. Ki düşünün bugüne kadar iki ülke lideri her ay 1-2 defa görüşüyordu. Putin, İsrail’in Suriye’de müttefiklerini vurmasına da ses çıkarmıyordu. İşte geçen hafta Rus jetinin vurulmasıyla birlikte bu “çok özel ilişki” büyük yara aldı.

Rusya-İsrail krizi

Bu olayı Rusya ve İsrail iki farklı hikâyeyle açıklıyor. Rusya, “İsrail havalandığını bize geç haber verdi, o yüzden fazla yakındık” diyor. Tel Aviv ise bunu kabul etmiyor ve “Jetlerimiz çoktan İsrail hava sahasına dönmüştü” savunmasını yapıyor. Konuştuğum İsrail’deki güvenilir kaynaklar da bunun “iletişim bozukluğunun sebep olduğu bir kaza” olduğunda hemfikir.

Kaza olsun olmasın, durum İsrail’in aleyhine gelişiyor: Moskova evvelki gün bir anda İsrail’i suçlamaya başladı ve Suriye hava sahasının İsrail’e kapatılmasına “yardımcı olacağını” açıkladı. Yetmedi; Esad’a 2 hafta içinde S-300 füzeleri satacağını beyan etti. Ki daha önce de bu satışı açıklamış, İsrail’in itirazı üzerine vazgeçmişti. Kıssadan hisse: Rusya, Suriye Hava Kuvvetleri’ni güçlendiriyor.

Dolayısıyla, bu olay en çok Esad’a ve onun üzerinden İran’a yaramış görünüyor. En büyük zararı da şimdilik- İsrail’e verdi. Bundan sonra Esad elindeki yeni Rus imkânlarıyla İsrail jetlerini vurduğunda, Netanyahu Putin’e ateş püskürmeyecek mi?

***

Telefonda konuştuğum İsrail Dışişleri Bakanlığı eski Müsteşarı ve eski Ankara Büyükelçisi Alon Liel, “Rusya bizim için hayati önemde. Çünkü Suriye’de olamamamız burada İran’ın, dolayısıyla Lübnan’da Hizbullah’ın güçlenmesi demek” diyor.

Diğer yandan, Putin’in Esad’ın elini tutması da belli ki gitgide zorlaşıyor. Netanyahu’yu önce koruması, sonra bir anda çıkış yapması bundan. Belli ki Esad artık dayanamadı ve Putin’e “sonunda” çıkıştı. Suriye savaşının başından beri Şam rejimi sadece bir kez (geçtiğimiz şubat) bir İsrail jetini vurdu. Tırmanan gerilimle bu sayı çoğalacak gibi.

Paylaş :

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked with *