İrlanda Başbakanı Michael Martin ile Oval Ofis’te basın toplantısı düzenleyen bir muhabir, İrlandalı lidere Trump’ın “Filistinlileri Gazze’den çıkarma” planını sordu.

Times of Israel’in aktardığına göre Trump, “Kimse Filistinlileri sınır dışı etmiyor” diye atıldı. Bu, ABD başkanının Gazzelilerin bölgeyi terk etmeye zorlanmayacağına dair ilk açıklamasını oluşturuyor.

Trump, Şubat ayının başında Başbakan Binyamin Netanyahu’nun Beyaz Saray’a yaptığı ziyaret sırasında bu fikri ortaya attığında, Gazze’deki yaklaşık 2 milyonluk nüfusun “kalıcı olarak” taşınacağını söylemişti. Trump, bunun zorla yapılıp yapılmayacağı yönündeki baskıya karşı, hiçbir Gazzelinin savaşla boğuşan Şerit’te kalmak istemediğini öne sürmüştü.

Trump’ın son bir aydır Gazzelilerin taşınmasının gönüllü olacağına ilişkin açıklama yapmayı reddetmesi, onu, Filistinlilerin zorla göç ettirilmeyeceği ve bunu yapmak isteyenlerin destekleneceği konusunda ısrar eden Başbakan Binyamin Netanyahu ve onun katı tutumlu müttefiklerinin sağına yerleştirdi.

Öte yandan Trump’ın açıklamaları, Arap dünyasının 53 milyar dolarlık bir plan etrafından toplanmasını ve planın hızlıca ortaya çıkmasını sağladı.

Hamas: Geri adımdan memnunuz

Hamas Sözcüsü Hazım Kasım, Trump’ın Gazzelilerin taşınması konusundaki tavrından geri adım atmasını memnuniyetle karşıladı ve Trump’ı “aşırı Siyonist sağ”ın vizyonuyla aynı çizgide olmaktan kaçınmaya çağırdı.

Amerikalı danışmanlar: Amaç, ABD’nin Arap müttefiklerini kendi önerileri için zorlamaktı

Trump genel hatlarıyla planının arkasında dursa da, onu uygulamaya koymak için yapılan çalışmalar sınırlı kaldı ve birkaç üst düzey danışmanı, amacın esas olarak ABD’nin Arap müttefiklerini, savaş sonrası Gazze’nin yönetimi için kendi önerilerini ortaya koymaya zorlamak olduğunu ileri sürdü.

Hamas olmayan Gazze planını Araplar hazırladı

5 Şubat’ta Trump’ın Netanyahu ile görüşmesinde, Gazzelileri sürme planından söz etmesi sonrası, sadece bir ay içerisinde 5 Mart’ta Mısır, içinde Hamas olmayan Gazze planını tanıttı, Kahire’de düzenlenen Arap Birliği zirvesinde de bu plan onaylandı.

Arap planı ne öngörüyor?

Plan, Gazze’yi altı ay boyunca bağımsız Filistinli teknokratlardan oluşan geçici bir komitenin yönetmesini, ardından bölgenin kontrolünü Filistin Yönetimi’ne devretmesini öngörüyor. Öneri, BM Güvenlik Konseyi kararıyla Gazze’ye uluslararası barış gücü birliklerinin konuşlandırılmasını öngörüyor. Bu arada Mısır ve Ürdün, Filistin Yönetimi polis memurlarını eğitecek, böylece Gazze’de kanun ve düzeni sağlamak üzere görevlendirilebilecekler.

Plan, Gazze’yi yedi farklı bölgeye ayırıyor ve her birinin, süreç boyunca tüm Filistinlilerin Şerit’te kalmasına izin verecek şekilde art arda yeniden inşa edilmesini öngörüyor. Bu, Trump ve diğer Amerikalı yetkililerinin, Gazze’nin yeniden inşa edildiği 10 ila 15 yıl boyunca Filistinliler için güvenli olmayacağı konusunda ısrar eden yorumlarıyla örtüşüyor.

Planın Hamas’la ilgili yönü

Planda Hamas’a isim verilerek değinilmiyor, bunun yerine Gazze’deki silahlı grupların sorunu ve kaderinin ancak Filistin devletinin kurulmasını öngören siyasi bir süreçle tam olarak çözülebileceği belirtiliyor.

Ancak Arap Birliği, Mısır planını destekleyen açıklamasında, Gazze’nin güvenliğinin “tek kanun, tek meşru silah ilkesi uyarınca meşru Filistin kurumlarının münhasıran sorumluluğunda olduğunu” belirterek, Filistin Yönetimi’nin güvenlik güçleri dışında herhangi bir silahlı grubun varlığının kabul edilmeyeceğini ifade etti.

Hamas’tan ve silahsızlanmadan açıkça bahsedilmemesi, Hamas’ın iktidardan uzaklaştırılmasını, Gazze’nin yeniden inşası ve yıllardır bölgede devam eden savaş döngüsüne geri dönülmemesi için gerekli gören Trump yönetimini hayal kırıklığına uğrattı.

Washington’un Arap ortakları Hamas’a çeşitli derecelerde karşı çıkıyorlar ancak Gazze’den çekilmesi konusunda daha az kamuoyuna açık bir yaklaşım benimsemeyi tercih ediyorlar. Ayrıca, Filistin devleti kurulması yönünde daha geniş bir siyasi girişim olmadan Hamas’ın silahsızlandırılmasının mümkün olmayacağını savunuyorlar.

Trump’ın temsilcisi Arap planını övdü

Geçtiğimiz hafta, ABD’nin Ortadoğu özel temsilcisi Steve Witkoff, Mısır planını “çok sayıda ilgi çekici özelliği” olan “iyi niyetli ilk adım” olarak nitelendirdi. Bu açıklamalar, Arap planını “yetersiz” olarak nitelendiren ABD Dışişleri Bakanlığı ve Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcülerinin açıklamalarından daha sıcaktı. Ancak Witkoff, Trump’ın elçisine olan güvenini defalarca dile getirmesinin ardından, Ortadoğu ve ötesini ilgilendiren konularda yönetimdeki en etkili isim olarak kabul ediliyor.

Witkoff, Arap planını görüşmek üzere Çarşamba günü Doha’da Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Mısır ve Ürdün dışişleri bakanlarıyla bir araya geldi. Görüşmenin ardından yapılan ortak açıklamada, grubun Mısır’ın planına ilişkin Witkoff ile istişarelere devam etme konusunda mutabık kaldığı belirtildi.

Dışişleri bakanları arasına Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas’ın başdanışmanı Hüseyin el-Şeyh de katıldı. El-Şeyh, son olarak Ocak ayında Riyad’da Vitkoff ile bir araya gelmişti.