Trump üzerinden Panama’ya sıkıştırma

ABD Başkanı Trump, göreve başladıktan sonraki ilk konuşmasında, daha önce gündeme getirdiği “Panama Kanalı’nı geri alma” konusuna da değinerek, “Çin, Panama Kanalı’nı işletiyor. Biz onu Çin’e değil, Panama’ya vermiştik ve geri alıyoruz.” ifadelerini kullandı.

Panama Devlet Başkanı Jose Raul Mulino ise 20 Ocak’ta X’te yayımladığı açıklamada, Trump’ın sözlerine “Panama Kanalı, Panama’nındır ve öyle kalacak.” ifadeleriyle tepki gösterdi.

Trump, 2 Şubat’ta ise Andrews Ortak Üssü’nde gazetecilere açıklamalarında, Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun Panama’da bulunduğunu belirterek, Panama Kanalı’nın Çin’e verilmediğini ancak Çin tarafından kontrol edildiğini söyledi, “Anlaşmayı ihlal ettiler. Panama Kanalı’nı ya geri alacağız ya da çok güçlü bir şey olacak.” diye konuştu.

Rubio, Panama Devlet Başkanı ile görüştü

Amerikalı Dışişleri Bakanı Marco Rubio, 2 Şubat’ta Panama’ya gönderildi. Rubio burada Panama Devlet Başkanı ile görüşerek, Çin’in Panama Kanalı üzerindeki etkisinin azaltılması gerektiğini, aksi takdirde “gerekli önlemlerin” alınacağını söyledi.

ABD Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre Rubio, Panama Devlet Başkanı Jose Raul Mulino ve Panama Dışişleri Bakanı Javier Martinez-Acha ile başkent Panama City’de bir araya geldi. Rubio, ABD Başkanı Donald Trump’ın, Çin’in kanal üzerindeki etkisinin kabul edilemez olduğuna inandığını belirterek, acil değişiklikler yapılmadığı takdirde ABD’nin, Panama ile yaptığı anlaşma uyarınca haklarını korumak üzere gerekli önlemleri alması gerekeceğini söyledi. Söz konusu görüşmenin ABD ile Panama arasındaki stratejik ilişkinin yeniden canlandırılmasına yönelik “önemli bir adım” olduğunu vurgulayan Rubio, ABD’nin her iki ülkeyi de “daha güvenli, daha güçlü ve daha varlıklı” hale getirme konusundaki kararlılığının altını çizdi. Rubio ayrıca, düzensiz göç krizini sona erdirmek için işbirliğine dayalı çabaların önemine de dikkati çekti.

Mulino: Panama’nın egemenliği tartışmaya kapalı

Ulusal basında yer alan habere göre Mulino, Panama City’de görüştüğü Amerikalı Bakana, kanalın Panama tarafından işletilmeye devam edeceğini ve bu konuda herhangi bir müzakerenin söz konusu olmadığını belirtti. “Panama Kanalı’nın egemenliği tartışmaya kapalı.” iddiasında bulunan Mulino, Panama’nın 2017’de Çin ile imzaladığı İpek Yolu Girişimi kapsamındaki mutabakat anlaşmasını da yenilemeyeceğini vurguladı.

Rubio ile görüşmesinin ardından düzenlediği basın toplantısında konuşan Panama Devlet Başkanı, Venezuela, Kolombiya ve Ekvador’dan gelen göçmenlerin dönüş işlemlerinin Darien eyaletine bağlı Meteti kasabasında çözülmesi için ABD’ye teklif sunduğunu açıkladı. Masrafların tamamen ABD tarafından karşılanması gerektiğini vurgulayan Mulino, “Sanırım böyle olacak. Panama’yı bir geçiş noktası olarak kullanacağız ve oradan transferler gerçekleştirilecek. Dürüst olmak gerekirse bu bizim için gayet uygun bir çözüm. ABD tüm masrafları karşılayarak süreci sorunsuz şekilde yönetebilir. Panama bu işe 1 dolar bile yatırmayacak.” ifadelerini kullandı.

Panama Kanalı Amerikalılara ücretsiz

5 Şubat’ta ABD Dışişleri Bakanlığı X sosyal medya hesabından, Panama hükümetinin, ABD gemilerinin Kanal’dan geçişi için artık ücret almamayı kabul ettiğini aktardı. Bakanlık açıklamasında, “ABD hükümet gemileri artık Panama Kanalı’ndan herhangi bir ücret ödemeden geçebilecek ve bu da ABD hükümetine yılda milyonlarca dolar tasarruf sağlayacak.” ifadeleri kullanıldı.

Bunun üzerine, Panama Kanalı İdaresinin X hesabından konuya ilişkin paylaşımda bulunuldu. ABD ile diyaloğa hazır olunduğu belirtilen açıklamada, “ABD Dışişleri Bakanlığının paylaşımına yanıt olarak, Kanal’dan geçiş ve diğer ücretleri belirleme yetkisine sahip olan Panama Kanalı İdaresi, ücretlerle ilgili herhangi bir ayarlama yapmadığını bildiriyor.” ifadeleri kullanıldı.

Mulino, Çin’den ayrılacaklarını duyurdu

6 Şubat’ta düzenlenen haftalık basın toplantısında konuşan Mulino, Panama’nın Pekin Büyükelçisinin, anlaşmada belirtildiği üzere iptalin 90 gün önceden duyurulması için ilgili belgeyi Çin’e sunduğunu belirtti. Kararın tamamen kendisine ait olduğunu savunan Mulino, “O dönemde Çin ile bu anlaşmayı imzalayanların neye güvenerek böyle bir adım attığını bilmiyorum. Bunca yıldır Panama’ya ne gibi harika şeyler getirdi? Kuşak ve Yol Girişimi ülkeye ne kazandırdı?” ifadelerini kullandı.

Bu sırada Dominik Cumhuriyeti’ni ziyaret ederek Devlet Başkanı ile görüşen Rubio, düzenlenen ortak basın toplantısında, Panama’nın ABD Dışişleri Bakanlığının “hükümet gemilerinin artık Panama Kanalı’ndan herhangi bir ücret ödemeden geçebileceği” yönündeki açıklamasını yalanlaması hakkında değerlendirmelerde bulundu. ABD’nin Panama Kanalı’na yönelik beklentilerini Panama’ya net şekilde ilettiklerini dile getiren Rubio şunları anlattı:

“ABD’nin, Panama Kanalı saldırıya uğraması ihtimalinde kanalı koruma konusunda antlaşma yükümlülüğü var. Bu yükümlülük, özellikle ABD Donanması tarafından yerine getirilmek zorunda. Bir çatışma sırasında korumakla yükümlü olduğumuz bir bölgeden geçiş için ücret ödememiz gerektiği fikrini saçma buluyorum. Beklentilerimiz bunlar. Bu beklentiler görüşmelerde net bir şekilde ifade edildi.”

Panama Kanalı

Kosta Rika ile Kolombiya arasında bulunan Orta Amerika ülkesi Panama’ya ait olan Panama Kanalı yaklaşık 77 kilometre uzunluğunda ve kilitli havuz sistemi ile çalışıyor. Son yıllarda küresel deniz ticaretinin yaklaşık yüzde 5’ini kapsayan Panama Kanalı, hükümetten bağımsız bir Panama kurumu tarafından işletiliyor. Hükümete yıllık 2,5 milyar dolar gelir sağlayan, Pasifik ve Atlantik okyanusları arasında bulunan kanal jeopolitik konumundan dolayı ülkeler için büyük önem taşıyor.

Çin ile Panama arasında yapılan mutabakat mektubuna göre anlaşma, her üç yılda bir otomatik yenileniyor. Bir sonraki yenileme 2026 yılı için planlanıyordu ancak taraflardan biri, üç ay önceden bildirimde bulunmak koşuluyla anlaşmayı feshedebiliyor. Çin’in, Panama’da büyük çaplı yatırımları bulunuyor ve Panama, Tayvan ile diplomatik ilişkileri kesmiş durumda.