Mozambik’te, seçim otoritesinin 47 yaşındaki Chapo’yu oyların %71’ini alarak galip ilan etmesi ve %20 oy alan sürgündeki ana muhalefet lideri Venancio Mondlane’yi yenmesinin ardından ekim ayının sonundan bu yana şiddetli protestolar yaşanıyor.

Mozambik’in en yüksek mahkemesinin bu hafta başında iktidardaki Mozambik Kurtuluş Cephesi’nin (Frelimo) adayı Daniel Chapo’yu 9 Ekim seçimlerinin galibi ilan etmesi üzerine, muhalefet lideri Venancio Mondlane, yetkisinin çalındığını iddia ederek taraftarlarını protesto eylemine çağırdı, 15 Ocak’ta kendisini cumhurbaşkanı olarak ilan edeceğini söyledi. Mozambik Kalkınma İçin İyimser Parti (Podemos) lideri Mondlane, Salı günü geç saatlerde sosyal medya üzerinden destekçilerine yaptığı açıklamada, Chapo’nun yemin etmesinin beklendiği 15 Ocak’ta cumhurbaşkanlığı görevini üstleneceğini duyurdu.

Mozambik’in başkenti Maputo ve Matola kentinde aylardır süren protestolar ve son dönemde protestocuların akaryakıt istasyonlarına yönelik saldırıları sonucunda yakıt sıkıntısı yaşandı.

Pazartesi günü Anayasa Konseyi, Chapo’nun 9 Ekim’deki tartışmalı başkanlık seçimini kazandığını ve partinin 49 yıllık iktidarını uzattığını doğruladı, ancak, iktidarın oylarını %71’den %65’e düşürdü.

Binlerce Mozambikli Malavi’ye sığındı

Şiddet olaylarının ardından Mozambikli insanların komşu Malavi’ye sığındığı bildiriliyor. Anadolu Ajansı’na konuşan hükümet yetkilileri, binlerce Mozambiklinin, aylardır süren tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarına ilişkin huzursuzluğun ardından ülkelerindeki devam eden şiddetten kaçarak komşu Malavi’ye gittiğini söyledi.

Malavi’nin Mozambik sınırındaki Nsanje bölgesinde üst düzey bir sivil yetkili olan Dominic Mwandira, pazartesi gününden bu yana yaklaşık 2 bin hanenin bölgeye girdiğini söyledi.

Mwandira Anadolu Ajansı’na telefonla yaptığı açıklamada, “Aileler olarak geliyorlar ve biz şu ana kadar onları uygun düzenlemeler için okullarda barındırdık. Sayının artması muhtemel.” dedi.

Olaylarda 248 kişi öldü

Mozambik’te tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimlerine ve bir hapishane firarına karşı devam eden protestolar nedeniyle ölenlerin sayısının 248’e çıktığı gözlem grubu tarafından perşembe günü açıklandı.

Güneydoğu Afrika ülkesindeki seçim gözlem grubu Plataforma Decide, 9 Ekim’deki başkanlık seçimlerinin ardından yaşanan protesto gösterilerinde son 65 günde 248 kişinin hayatını kaybettiğini bildirdi. Bunlar arasındaki 33 kişi, hapishane baskını sırasında öldürülenler.

THY seferleri iptal etti

Mozambik’teki siyasi karışıklıklar nedeniyle Türk Hava Yolları, perşembe günü başkent Maputo’ya planlanan seferlerini iptal etti. Havayollarından yapılan açıklamada, İstanbul-Maputo hattının Johannesburg-Maputo ara seferlerinin karşılıklı olarak iptal edildiği belirtildi.

Guterres’in sözcüsü: Guterres gelişmeleri yakından takip ediyor

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in sözcü yardımcısı Perşembe günü yaptığı açıklamada, Guterres’in Mozambik’teki huzursuzluktan endişe duyduğunu söyledi. Stephanie Tremblay gazetecilere yaptığı açıklamada, “Genel Sekreter, can kayıplarına ve kamu ve özel mülklerin tahribatına yol açan seçim sonrası şiddetten endişe duymaktadır.” dedi.

Tremblay, Guterres’in gelişmeleri yakından takip etmeye devam ettiğini öne sürerek, “Tüm siyasi liderleri ve ilgili ulusal paydaşları, anlamlı diyalog ve yasal yollara başvurmak da dahil olmak üzere gerginliği azaltmaya, şiddet kullanımından kaçınmaya ve devam eden krize yapıcı bir şekilde barışçıl bir çözüm bulma çabalarını iki katına çıkarmaya çağırıyor; bu, Mozambiklilerin kolektif geleceği için elzemdir” dediğini aktardı.

Hapishaneden kimler kaçtı ya da kaçırıldı?

Başkent Maputo’ya yaklaşık 15 kilometre (9,3 mil) uzaklıktaki Matola’daki Maputo Merkez Hapishanesi’ne yüzlerce mahkumun girmesi sonucu Çarşamba günü en az 33 kişi öldürüldü. Polis şefi Bernardino Rafael, en az 1.534 mahkumun ıslah tesisinden kaçtığını söyledi. Hapishanede 29 “son derece tehlikeli” teröristin bulunduğunu ve bunların kaçış sırasında serbest bırakılanlar arasında olduğunu belirten Rafael, bunun “ciddi endişelere” yol açtığını söyledi.

“Bu durum hem savunma ve güvenlik güçleri olarak bizleri, hem de Mozambik halkını endişelendiriyor. Göstericiler, mahkûmların serbest bırakılmasını talep ederek cezaevinin duvarlarını yıktılar” dedi. Rafael, firar eden mahkûmların gönüllü olarak teslim olmalarını ve halkın bu kişilerin yerleri hakkında yetkililere bilgi vermesini istedi.

Hapishaneden firar olayı, Anayasa Konseyi’nin bu hafta iktidardaki Mozambik Kurtuluş Cephesi’nin (Frelimo) adayı Daniel Chapo’nun seçimi kazandığını onaylamasının ardından yaşanan yeni protestolar sırasında gerçekleşti. Protestoculara karşı, hapisten kaçan ya da kaçırılan birçok kişinin terörist eylemler için kullanılmasından korkuluyor.

Mozambik’te tek parti iktidarı

1975 yılında bağımsızlığını kazandığından beri Mozambik’i yöneten parti Mozambik Kurtuluş Cephesi (FRELIMO, Portekizce: Frente de Libertação de Moçambique). Partinin dayandığı azınlık grubu Shangaan etnik grubudur. Kurtuluş önderleri ve parti liderleri Fabio Symplicio’dur.

1994 yılında ülkede yapılan ilk demokratik seçimleri de kazanan FRELIMO, bugüne kadar yapılan bütün seçimlerde Cumhuriyet Meclisinde çoğunluğu sağlamayı başarmıştır.