Ulusal basında yer alan haberlere göre, Somali’nin Beledweyne kentinde bir kontrol noktasına bugün bomba yüklü kamyonla saldırı düzenlendi. Saldırıda en az 10 kişi öldü, çok sayıda kişi yaralandı.

Güvenlik kaynaklarından yapılan açıklamaya göre, saldırıda ölenlerin sayısı henüz netleşmedi, can kaybının daha fazla olmasından endişe ediliyor. Beledweyne kenti, Somali’nin orta kesiminde bulunan ve son zamanlarda ordu ile Eş-Şebab arasında çatışmalara sahne olan Hiran bölgesinde yer alıyor.

Henüz hiçbir grup saldırının sorumluluğunu üstlenmedi ancak eski Hirşabele Eyalet Başkanı Mohamed Abdi Ware, saldırının arkasında Eş-Şebab’ın olduğunu öne sürdü. Ware, sosyal medya platformundan yaptığı açıklamada, “Bunlar son günlerini yaşayan iğrenç ve aşağılık bir grubun eylemleridir. Bunu mümkün olan en güçlü şekilde kınıyoruz.” ifadesini kullandı.

El-Şebab isyancıları 2007’den bu yana Somali’de hükümet ve Afrika Birliği barış gücü askerleriyle savaşıyor ve son zamanlarda meydana gelen diğer ölümcül bombalamaları da üstleniyor.

Somali’nin Siyasi Görünümü

Somali, 1960 yılında İngiltere ve İtalya’dan bağımsızlığını kazanmış; 1969 yılında darbeyle iktidara gelen Mohamed Siad Barre rejimi 1991 yılında yıkılmıştır. Aşiret kavgaları ekseninde şekillenen kargaşa ortamı ülkeye uzun süre egemen olmuş, 2012 yılına kadar Somali’de etkin bir merkezi hükümet kurulamamıştır.

Temmuz 2012’de 20 yılı aşkın aradan sonra ilk defa Somali Parlamentosu Mogadişu’da toplanmış, 2004 yılında kurulmuş olan Geçici Yönetim, 10 Eylül 2012 tarihinde Hasan Şeyh Mahmud’un Parlamento tarafından Cumhurbaşkanı seçilmesiyle sona ermiştir.

Somali’de 2016 Ekim ayında başlayan ve uluslararası toplum tarafından yakından izlenen seçim süreci, 8 Şubat 2017 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerini Muhammed Abdullahi Muhammed’in (Farmajo) kazanmasıyla sonuçlanmıştır.

Ülkenin siyasi yapısı ile yasama ve yürütme organlarının oluşumu 4,5 klan temsiline dayanmaktadır. Somali’de toplumsal yapıda Hawiye, Darod, Dir ve Rahanweyn (Digil-Mirifle) en büyük dört (4) klanı, diğer klanlar ise 0,5’i teşkil etmektedir.

2016 yılı sonunda iki kanatlı olarak yeniden kurulan Federal Parlamento’nun alt kanadı olan 275 sandalyeli Millet Meclisi’nde Hawiye, Darod, Dir ve Rahanweyn (Digil-Mirifle) 61’er sandalyeye, 0,5’i temsil eden diğer kabileler 31 sandalyeye sahiptir.

Ülkedeki güvenlik durumu kırılganlığını korumaktadır. 2007 yılından bu yana Somali’de faaliyet gösteren ve 2012 Ocak ayından itibaren El-Şebab’la aktif olarak mücadele etmeye başlayan Afrika Birliği Somali Misyonu’na (AMISOM) Kenya, Uganda, Burundi, Cibuti ve Etiyopya asker sağlamaktadır.

Somali’de federal devletin inşası süreci başta Türkiye olmak üzere uluslararası toplumun desteğiyle sürmektedir. Uluslararası toplum, 2013-2016 yıllarında ‘New Deal-Yeni Düzen’ süreci kapsamında imzalanan “Somali Akdi” çerçevesindeki çalışma gruplarıyla Somali’de siyasi, askeri, ekonomik ve insan hakları alanlarındaki dönüşümü desteklemiştir.

Uluslararası toplumun 2017-2020 döneminde de Somali’ye yönelik taahhütleri ve Somali yönetiminden beklentilerini içeren “Yeni Ortaklık Anlaşması” 11 Mayıs 2017’de İngiltere Başbakanı, Somali Cumhurbaşkanı ve BM Genel Sekreterinin eşbaşkanlıklarında Londra’da düzenlenen yüksek düzeyli Somali Konferansı sırasında kabul edilmiştir. Ülkemizin Başbakan düzeyinde iştirak ettiği konferansta önümüzdeki on yıllık planlamayı içeren güvenlik sektörü reformuna yönelik bir “Güvenlik Paktı” da kabul edilmiştir.

Somali Ulusal Ordusu’nun güçlendirilmesi, terör örgütü Eş-Şebab’la mücadele, Anayasa reformu, kuraklık ve açlıkla mücadele, bir kişi bir oy prensibine dayalı seçim sisteminin kurulması, işler bir federal devlet yapısının oluşturulması Federal Hükümetin önündeki en önemli sınamalardır.

Yaklaşık 15 buçuk milyon nüfusa sahip Somali’nin 637 bin kilometrekare yüzölçümü bulunmaktadır.

Somali’nin Ekonomisi

1960-1991 yılları arasında ekonomik ve ticari açıdan Doğu Afrika’nın en önemli ülkeleri arasında yer alan Somali 1991 yılında Siad Barre’nin Cumhurbaşkanlığı’ndan indirilmesinin ardından iç savaşa sürüklenmiştir. Savaşta, Doğu Afrika’nın önemli ticaret merkezleri konumunda olan Mogadişu, Kismayo, Bosaso ve Berbera limanları da eski konumlarını yitirmiştir.

Somali’nin ekonomisinde tarım ve hayvancılık başta olmak üzere, Somali diasporasının gönderdiği finansal yardımlar ve telekomünikasyon önemli bir yer tutmaktadır. Ülkede üretilen milli hasıla ve işgücünün yaklaşık %65’i tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Ülke nüfusunun %90’ı 40 yaş altında olup, bu genç nüfusun ezici bir çoğunluğu (erkeklerde % 61, kadınlarda %74) işsizlik sorunuyla karşı karşıyadır.

Uluslararası finans kuruluşlarının verilerine göre, 2019 yılında Somali’nin GSYİH’sı 4,942 milyar ABD Dolarına ulaşmış olup, kişi başına düşen milli gelir 320 ABD Dolarıdır. Ülke ekonomisinin büyüme hızı 2019 yılında %2,9 olarak kaydedilmiştir.

İç savaş sürecinde altyapı ve binalarının büyük bir bölümü yıkılan Somali’de tekrar istikrarın yakalanmasının ardından inşaat sektöründe ciddi bir talep yaşanması beklenmektedir.

Somali, enerji ihtiyacını karşılama konusunda ithal petrol ürünlerine bağımlı durumdadır.

Uluslararası toplum tarafından Somali’de devletin tüm kurumlarıyla yeniden yapılanmasının desteklenmesi maksadıyla 2013-2016 yıllarında yürütülen “New Deal/Yeni Düzen” süreci kapsamında Somali’ye çeşitli alanlarda kalkınma yardımları yapılmıştır. 2017-2020 döneminde de bu çalışmaların sürdürülmesine yönelik olarak Somali Federal Hükümeti ile uluslararası toplum arasında Yeni Ortaklık Anlaşması imzalanmıştır.

Başta Birleşmiş Milletler olmak üzere uluslararası kuruluşların desteğiyle Somali Hükümeti tarafından ülkenin önceliklerini içeren bir “Ulusal Kalkınma Planı” hazırlanmıştır.

Uluslararası Para Fonu (IMF) ile Somali Hükümeti arasındaki ilişkiler 2013 yılında yeniden tesis edilmiş olup, 2015 yılında IMF tarafından 25 yıl aradan sonra ülkede ilk kez İzleme Programı başlatılması kararlaştırılmıştır. Somali tarafı, IMF ve Dünya Bankası kaynaklarına erişim imkânı ve geçmişten kalan borçlarının (yaklaşık 6 milyar ABD doları) silinmesini sağlayacak Yakın İzleme Programı çerçevesinde önemli ilerlemeler kaydetmiş, kamu gelirlerinin artırılması hususunda kararlı adımlar atmıştır. 2018 yılı Eylül ayı içerisinde hem Dünya Bankası hem de IMF Somali’nin ekonomik bağlamda kaydettiği gelişmelere ilişkin raporlar yayınlamış, bu raporlara müteakiben Avrupa Birliği, Somali’ye 100 milyon Avro bütçe desteği vereceğini açıklamıştır.

Son olarak, IMF tarafından 25 Mart 2020 tarihinde Somali’nin Ağır Borçlu Yoksul Ülkeler (HIPC) girişimi kapsamında borçlarının silinmesine yönelik yardım almaya hak kazandığı açıklanmıştır. Bunun üzerine, Somali’nin dış borçlarının silinmesi sürecine ilişkin Paris Kulübü üyesi ülkeler arasında gerçekleştirilen görüşmeler sonucunda

Somali’nin 1,4 milyar ABD doları değerinde borcunun silinmesinin kararlaştırıldığı, söz konusu karar ile Somali’nin Paris Kulübü üyesi ülkelere olan toplam borcunun %67’sinin silindiği bildirilmiştir.

Somali’nin yeni cumhurbaşkanı muhafazakar Hasan Şeyh Mahmud oldu

Somaliland’in Somali’den bağımsızlık talebi devam ediyor

ABD’nin destek verdiği Somaliland’in tanınma talebi destek görmüyor

Somali üzerine bir ufuk turu