Anayasasına göre demokratik, laik bir hukuk devleti olduğu belirtilen Kazakistan’ın ev sahipliğinde her üç yılda bir yapılan ve dünyadaki farklı din ve inançların temsilcilerini bir araya toplayan “Semavi ve Geleneksel Dinlerin Liderleri Kongresi”nin 8’incisi başkent Astana’da başladı.

İki gün sürecek konferans, 60’tan fazla ülkeden üst düzey heyetleri bir araya getirerek, “Dinlerarası Diyalog: Gelecek İçin Dayanışma” temasını temel alıyor ve manevi liderlik aracılığıyla küresel zorluklarla başa çıkmada bir araç olarak dini diplomasiyi teşvik etmeyi amaçlıyor.

Astana’daki Bağımsızlık Sarayı’nda “Dinlerin Diyaloğu: Geleceğin Sinerjisi” temasıyla düzenlenen kongre, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in katılımcılarla aile fotoğrafı çektirmesiyle başladı. Aile fotoğrafında İslam, Hristiyanlık, Budizm, Yahudilik, Hinduizm, Taoizm, Zerdüştlük ve Şintoizm gibi din ve inançlardan din adamları yan yana yer aldı.

Tokayev: Biz oldukça deneyimliyiz

Tokayev, kongrenin açılış oturumunda yaptığı konuşmada, dünyada artan gerilimlere işaret ederek, “Çatışmaların sayısı arttı. Bu, tüm insanlığı ciddi şekilde etkiliyor.” dedi. Özellikle askeri çatışmaların daha sık yaşandığını belirten Tokayev, “Geçmişten doğru dersler çıkarmalı, yapıcı ve açık bir diyaloğa yönelmeliyiz.” diye konuştu.

Tokayev, bu bağlamda Kazakistan’ın girişimiyle başlatılan “Semavi ve Geleneksel Dinlerin Liderleri Kongresi”nin istisnai rolüne dikkati çekerek, “Ülkemiz, etnik ve dinler arası uyumu güçlendirme konusunda kapsamlı bir deneyime sahiptir.” ifadesini kullandı.

Kazakistan’ın etnik ve dini hoşgörü modelinin “çeşitlilik içinde birlik” ilkesine dayandığını anlatan Tokayev, “Bu evrensel değer ve ilkelerin bütün halklar ve devletler için önemli olduğuna inanıyorum.” dedi.

Tokayev, toplumlar arasındaki güvenin güçlendirilmesinde dini liderlere büyük görev düştüğünün altını çizerek, “Din adamlarının dünyanın kaosa sürüklenmesini önlemek için ellerinden geleni yapacaklarından ve birçok politikacıya sağduyu, iyi niyet ve ahlaki sorumluluk bilincini hatırlatacaklarından eminim.” diye konuştu.

Papa’nın mesajı okundu

Daha sonra Katoliklerin ruhani lideri ve Vatikan Devlet Başkanı Papa 14. Leo’nun kongreye gönderdiği mesaj okundu.

Papa 14. Leo, kongrede, “Dini liderler toplumun en savunmasız kesimlerini korumak için bir araya geldiklerinde, ortak evimiz için ağaç diktiklerinde veya insan onurunu savunmak için ortak bir ses yükselttiklerinde gerçeğe tanıklık etmiş olurlar. İnanç bölücü değil, birleştiricidir.” mesajını verdi.

60 ülkeden din ve inançların temsilcilerinin katıldığı kongrenin ana oturumunda Gazze için uluslararası insancıl hukuka saygı çağrısı yapıldı.

Türkiye’den Diyanet İşleri Başkanlığı toplantıya katıldı

Kongrede Türkiye’yi temsil eden Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Kadir Dinç, insan canının bu kadar hunharca katledildiği bir Gazze ortamında böyle bir toplantının yapılmasının önemini vurguladı.

Dinç, bugün Gazze’de yaşananların artık söylemden eyleme geçmenin zamanının çoktan gelip geçtiğini gösterdiğine dikkati çekerek, “Bugün burada farklı dinin mensupları bir araya gelip insanlığın ortak sorununu konuşuyorlar. Fakat çok yüksek bir sesle burada da hep beraber Gazze, Gazze, Gazze demeliyiz.” ifadelerini kullandı.

Bu konuda insaf ve vicdan sahibi herkesin hangi dine mensup olursa olsun yüksek sesle kendi yöneticilerini harekete geçirmesi gerektiğini belirten Dinç, “Çünkü Filistin’de, Gazze’de barış olmadan dünyada barış yok.” değerlendirmesini yaptı.

Rabıta Genel Sekreteri, uluslararası insancıl hukuka saygı istedi

Dünya İslam Birliği (Rabıta) Genel Sekreteri Muhammed bin Abdulkerim el-İsa da kongrede, Gazze Şeridi’nde bir soykırım işlendiğine işaret ederek, uluslararası insancıl hukuka saygı duyulması çağrısında bulundu.

El-İsa, Çarşamba günü Kazakistan’da düzenlenen Sekizinci Dünya ve Geleneksel Dinler Liderleri Konferansı’nın açılışına katıldı. Etkinliğe onur konuğu olarak davet edilen El-İsa, 2023’ün sonlarından bu yana BM ve üst düzey AB yetkililerinin soykırım olarak nitelendirdiği İsrail savaşına katlanan yaklaşık 2 milyon Filistinlinin içinde bulunduğu zor durumu vurgulayan bir konuşma yaptı. “Kitlesel soykırım ve sistematik kıtlık … (Gazze’de) dünya toplumu için büyük bir utançtır” dedi.

Arab News’in aktardığı açıklamaya göre el-İsa, barışı teşvik etmede ve çatışmaların tüm taraflar için olumsuz sonuçlar doğurduğu konusunda farkındalık yaratmada dini liderlerin önemine vurgu yaptı.

El-İsa, Salı günü Astana’daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ile bir araya gelmişti. Suudi Arabistan Haber Ajansı’nın haberine göre, “Halklar arasındaki dostluğu güçlendirme, dinler arası iş birliğini pekiştirme ve dini anlayış ve barışı teşvik etme yönündeki çabalarından dolayı” kendisine Kazakistan tarafından Dostluk Nişanı verilmişti.

Kimler katıldı?

Kongrede, bunun yanı sıra Rus Ortodoks Kilisesinin başı Moskova Patriği Kirill, Kudüs Rum Ortodoks Kilisesi Patriği 3. Theofilos, İsrail Aşkenaz Baş Hahamı Kalman Meir Ber, Dünya Taoizm Federasyonu Başkanı Li Guanfu, Bahai Uluslararası Topluluğu Genel Sekreteri David Rutstein, Dünya Budist Kardeşliği Başkanı Fallop Tayari, İslam Dünyası Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (ICESCO) Genel Müdürü Salim Muhammed El-Melik, Çin Budist Derneği Başkan Yardımcısı Jing Bo, İran İslam Kültür ve İlişkiler Örgütü Başkanı Mehdi İmanipur, Kafkas Müslümanları Dini İdaresi Başkanı Allahşükür Paşazade, Mısır Başmüftüsü Nazir Muhammed Ayad, Büyük Amerikan Yahudi Örgütleri Başkanları Konferansı Başkan Yardımcısı Malcolm Hoenlein, Tataristan Müslümanlarının Ruhani İdaresi Başkanı Kamil Samigullin, Kutsal Makam Dinlerarası Diyalog Başkanlığı Başkanı George Jacob Kuwakad gibi isimler söz aldı.

Kongre çeşitli konulardaki panel ve oturumlarla bugün de devam ediyor.