Muhafazakar Parti’den eski başbakan Liz Truss ve son kabinedeki birçok bakan ilk sonuçlara göre milletvekili seçilemedi. Bu bakanlar arasında Savunma Bakanı Grant Shapps da var. Partinin Meclis Grup Başkanı Penny Mordaunt ve önde gelen isimlerinden Jacob-Rees Mogg da Avam Kamarası’na giremedi.

Yeniden milletvekili seçilen Başbakan ve Muhafazakar Parti lideri Rishi Sunak ise Keir Starmer’ı arayarak tebrik ettiğini söyledi, “Bu seçimi İşçi Partisi kazandı” dedi. Sunak, seçim yenilgisinin sorumluluğunu kabul ettiğini belirterek, “Özür dilerim” dedi.

Muhafazakar Parti’nin oyları 5 yıl önceki genel seçime oranla yüzde 20 azaldı ve bu, partinin genel seçimde aldığı en kötü sonuç oldu.

Partilerin oy oranları

İlk sonuçlara göre ülke çapında en fazla oyan 5 partinin oy oranları şöyle:

İşçi Partisi % 33,9
Muhafazakar Parti % 23,7
Reform UK Partisi % 14,3
Liberal Demokrat Parti % 12,3
Yeşil Parti % 6,8

5 yıl önceki seçime kıyasla sağcı Reform UK Partisi oylarını yüzde 12’den fazla artırdı. Yeşil Parti için de bu oran yüzde 4’ten fazla. Oylarını yaklaşık yüzde 2 artıran İşçi Partisi, İngiltere Parlamentosu’nda 650 üyeli Avam Kamarası’nda büyük farkla çoğunluğu sağladı.

Partilerin milletvekili sayıları

9 seçim bölgesinde oy sayımı sürerken şu ana kadarki sonuçlara göre

İşçi Partisi 410
Muhafazakar Parti 119
Liberal Demokrat Parti 71
İskoçya Ulusal Partisi 8
Sein Fein 7
Reform UK Partisi 4 milletvekili çıkardı. Reform UK Partisi’nin lideri Nigel Farage ilk kez milletvekili seçildi.

İşçi Partisi’nin eski lideri Jeremy Corbyn de, Londra’da Islington North seçim bölgesinde bu kez bağımsız aday olarak katıldığı seçimİ kazanarak yeniden Avam Kamarası’na girdi.

İlk sonuçlara göre Avam Kamarası’ndaki kadın milletvekili sayısı 242’ye yükselecek ve bu sayı İngiltere’nin tarihinde bir rekor.

İngiltere’de daha önce 12 Aralık 2019’da yapılan genel seçimi o dönem liderliğini Boris Johnson’ın yaptığı Muhafazakar Parti kazanmış, parti oyların yüzde 43,6’sını alarak 365 milletvekili çıkarmıştı.

İngiltere’de seçimler nasıl yapılıyor?

İngiltere’de dar bölge seçim sistemi uygulanıyor. 650 seçim bölgesinde en fazla oyu alan aday milletvekili seçiliyor. Bir partinin Avam Kamarası’nda çoğunluğu elde etmesi için en az 326 milletvekili çıkarması gerekiyor. En çok milletvekili çıkaran partinin lideri başbakan seçiliyor ve Kral tarafından hükümeti kurmakla görevlendiriliyor. İkinci sıradaki partinin lideri ise ana muhalefet lideri oluyor.

Keir Starmer, İşçi Partisi’ni 14 yıl sonra iktidara taşıdı

İngiltere’de yapılan genel seçimi büyük farkla İşçi Partisi kazandı. 2010’dan bu yana ilk kez iktidara gelen parti, 650 üyeli Avam Kamarası’nda 410 milletvekilini garantiledi. Seçimden büyük zaferle çıkan partinin lideri Keir Starmer ülkenin yeni başbakanı olacak.

Keir Starmer seçim zaferi sonrası yaptığı konuşmada, “Bugün ülkeyi yeniden inşa etmeye başlıyoruz” dedi. Starmer, 4 yıl önce İşçi Partisi’nin liderliğini daha sol çizgideki Jeremy Corbyn’den devraldıktan sonra partiyi daha merkezde konumlandırmıştı. Peki Keir Starmer nasıl siyasete atıldı, İşçi Partisi’nin lideri oldu?

Siyasete atılmadan önceki hayatı

Keir Starmer, 50’li yaşlarında milletvekili olmadan önce ünlü ve başarılı bir avukattı. Ancak radikal sol görüşte olduğu öğrencilik yıllarından beri her zaman siyasete ilgi duymuştu. 1962’de Londra’nın güneydoğusundaki Surrey şehrinde doğdu. Sık sık ailesinin işçi sınıfından olduğunu vurguluyor.
Annesi hemşireydi, babası da bir fabrikada alet üreticisiydi. Ailesi sadık İşçi Partisi destekçilerinden oluşuyordu. Nitekim ismi, partinin ilk lideri olan İskoç madenci Keir Hardie’den geliyor.

16 yaşındayken İşçi Partisi’nin yerel gençlik kollarına katılarak bir süre Socialist Alternatives adı verilen radikal sol dergide editörlük yaptı. Ailesinde üniversiteye giden ilk kişi oydu. Leeds ve Oxford üniversitelerinde hukuk okudu. Daha sonra insan hakları alanında avukatlık yaptı. Bu süreçte Karayipler ve Afrika’da ölüm cezasının kaldırılması için çalıştı. 1990’lı yıllardaysa avukat olarak dev restoran zinciri McDonalds’ın hakaret davası açtığı iki ekoloji aktivistini temsil etti.

2015’te milletvekili, 2020’de parti lideri seçildi

2015’te Londra’daki Holborn ve St Pancras seçim bölgesinden milletvekili seçilerek İngiltere Parlamentosu’nda Avam Kamarası’na girdi. O dönem Jeremy Corbyn’in liderliğindeki İşçi Partisi ana muhalefetteydi. Corbyn Keir Starmer’ı İçişleri Sözcüsü olarak atadı. Starmer, gölge bakan olarak özellikle hükümetin göç konusundaki performansını tetkik etti.

2016’da Brexit referandumunun İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılma kararıyla sonuçlanması sonrası Starmer bu kez aynı görevi Brexit süreci için yaptı. Bu konumunu, Brexit konusunda ikinci bir referandum düzenlenmesi yönünde baskı yapmak için kullandı ancak başarılı olamadı ve ilerde bu çizgisini değiştirdi.İşçi Partisi, 2019’daki genel seçimde ağır bir yenilgi aldı. Bu parti için, 1935 yılından bu yana genel seçimlerdeki en büyük yenilgiydi. Corbyn yenilgi sonrası istifa etti.

Keir Starmer, 4 Nisan 2020’de İşçi Partisi lideri seçildi. Kampanyasında, enerji ve su şirketlerinin kamulaştırılmasını, üniversite öğrencilerine ücretsiz eğitim verilmesini savundu. Starmer, Corbyn’i, İşçi Partisi lideri olduğu dönemindeki Yahudi karşıtı açıklamalarının yeniden gündeme gelmesi sonrası yaşanan tartışmalar nedeniyle partiden ihraç etti.

Partinin sol kanadından pek çok isim ise Starmer’ın esasında, milletvekili adaylarının sadece “ılımlı partililerden” oluşmasını istediğini, uzun süredir “bu operasyonu yürüttüğünü” savundu.

Partiyi merkezde konumlandırdı

Keir Starmer liderliği sonrası partinin dümenini merkeze doğru çevirdi. Enerji ve su şirketlerinin kamulaştırılması yönündeki daha önceki vaatlerinden vazgeçti. Eğitim konusunda da üniversite öğrencilerinin okul harçlarının iptal edilmesi yönündeki önerisini geri çekti, hükümetin bunu karşılayamayacağını söyledi.

İşçi Partisi, çevre konusunda yeşil enerji projelerine yılda 28 milyar sterlin ayrılması yönündeki önerisinin kapsamını büyük oranda daralttı. Açık deniz rüzgar çiftlikleri inşa edilmesi ve elektrikli araçlar için batarya fabrikası geliştirilmesi gibi vaatlerine ise bağlı kaldı.

Muhafazakar Parti, Starmer’ı “en temel taahhütlerinden birinden sıyrılmaya çalışmakla” suçladı.
Starmer, İngiltere’de elektrik üretiminden fosil yakıtların tamamen çıkarılması yönünde de vaatlerde bulundu ancak çoğu uzman bunu gerçekçi bulmuyor.

İsrail-Hamas savaşına yönelik tutumu tartışma yarattı

Hamas’ın 7 Ekim 2023’te İsrail’de düzenlediği saldırı sonrası Keir Starmer, İsrail’in Gazze’deki operasyonlarını savundu. Keir Starmer, kendisini savunma hakkını kullandığı gerekçesiyle İsrail’e destek verdi. Starmer’ın bu açıklamaları çok sayıda Filistin yanlısı seçmeni kızdırdı. Acil ateşkes çağrısı yapan onlarca İşçi Partisi milletvekili Starmer’a tepki gösterdi.

Starmer sonunda Şubat ayında “kalıcı ateşkes” çağrısı yaptı, “Bu hemen gerçekleşmeli” dedi.
YouGov’un Mart ayındaki kamuoyu araştırmasına göre, İngiltere’de halkın yüzde 52’si Starmer’ın bu meseleyi iyi yönetemediğini düşünüyor.

Starmer, İngiltere’nin, İsrail ile bağlantılı gemilere yönelik saldırılarına misilleme olarak Yemen’deki Husilerin üslerini bombalamasına da destek verdi.

Geçmişte ikinci Brexit referandumu isteyen Starmer artık Brexit konusunda bir soru işareti olmadığını söylüyor. Ancak Avrupa Birliği ile gıda, çevre ve çalışma standartları dahil birçok konuda işbirliği yapılmasını ve yeni anlaşmalar imzalanmasını istiyor.

‘Kaybetmekten nefret ediyorum’

Keir Starmer, rakipleri tarafından sık sık “sıkıcı” olduğu gerekçesiyle alay konusu oluyor. Starmer, kendisini kurallara uyan biri olarak göstermeyi seviyor. Lakaplarından birisi “Bay Kural”.

Starmer sadece bir kez yasalara uymamış. Polis onu gençken bir kez izinsiz dondurma satarken yakalamış.

Verdiği röportajlarda karakteriyle ilgili fazla ipucu vermiyor Starmer ancak Guardian gazetesine verdiği röportajdaki “Kaybetmekten nefret ediyorum. Bazıları önemli olanın katılmak olduğunu söyler. Ben onlardan değilim” sözleriyle rekabetçi duruşunu da gösterdi.

Starmer, 2007’den beri İngiliz Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS) için çalışan Victoria Alexander ile evli ve çiftin iki çocuğu var.

(BBC Türkçe)