Temmuz 2023’te tutuklanan ve dün siyasi af kapsamında salıverilen Ousmane Sonko, dün onunla birlikte salıverilen sağ kolu Bassirou Diomaye Faye ile başkent Dakar’da bir otelde basın toplantısı düzenledi. Bassirou Diomaye Faye aynı zamanda Sonko’nun cumhurbaşkanı adayı.

Daha önce aldığı bir cezadan dolayı seçilme hakkını kaybettiği için cumhurbaşkanı seçiminde sağ kolu Faye’ı aday gösteren Sonko, Faye’e desteğini bir kez daha yineledi.

Yabancı basının da yoğun ilgi gösterdiği toplantıda Sonko, seçimlerin şeffaf düzenlenmesi konusunda mevcut Cumhurbaşkanı Macky Sall’i uyarırken destekçilerine de seçime güçlü katılım çağrısında bulundu. Sonko, “Her şey yolunda giderse ilk turda oyların yüzde 60’nı alacağız. İlk turda zafer bizim.” dedi.

‘Batı Afrika Frankı kalkınmayı engelliyor’

Seçimi kazandıktan sonra da para biriminde reform yapmak istediğinin altını çizen Ousmane Sonko, bu konuda önce bölgesel ardından ulusal düzeyde bazı çalışmalar yapacaklarını kaydetti.

Ousmane Sonko, bölgedeki 8 ülke tarafından kullanılan Batı Afrika Frankının (CFA) kalkınmayı engellediğine vurgu yaparak “Parasal egemenlik yoksa egemenlik de yoktur.” ifadesini kullandı.

Temmuz 2023’ten bu yana tutuklu bulunan Sonko, Cumhurbaşkanı Sall’i işaret ederek “Yapacak işimiz çok, cadı avına zamanımız yok. İntikam peşinde değiliz ancak adalet de yerini bulacak.” dedi.

Sonko, 22 Mart’ta sona erecek seçim kampanyası için zamanın daraldığına vurgu yaparak “Önümüzde kazanmamız gereken bir seçim var. Çok zaman kaybettik. Adayımızın zaferi için sahada olacağız.” diye konuştu. Otelin etrafında ve bahçesinde toplanan Sonko destekçileri ise basın toplantısını kurulan mobil ekranlardan izledi.

Neden cezaevine girdi?

Sonko ve Faye, perşembe gece yarısı Dakar’daki Cap Manuel cezaevinden ayrılmıştı. Sonko ve Faye’ın tahliyesi destekçileri tarafından sevinçle karşılanırken Dakar’ın birçok bölgesinde saatlerce kutlama yapılmıştı. Sonko’nun yaşadığı mahallede toplanan binlerce kişi saatlerce liderlerinin eve ulaşmasını beklemişti.

Muhalif lider Sonko, 28 Temmuz 2023’te kendisini kaydetmek isteyen bir jandarmanın cep telefonunu zorla aldığı için gözaltına alınmış, olaydan önce sosyal medyada destekçilerini eylem yapmaya çağırmıştı. Sonko hakkında, “ayaklanma çağrısı yapma” suçlamasıyla tutuklama kararı çıkartılmıştı. Sonko’nun tutuklanmasından kısa süre sonra partisi PASTEF de feshedilmişti.

O tarihten bu yana tutuklu bulunan Sonko, daha önce Turizm Bakanı Mame Mbaye Niang’a iftira attığı gerekçesiyle aldığı mahkumiyetin onanmasıyla seçilme hakkını da yakın zamanda kaybetmişti.

Kendisi cumhurbaşkanı adayı olamayan Sonko, kendisine yakın ve sağ kolu olarak nitelendirilen Bassirou Diomaye Faye’i aday göstermişti.

Faye de 2023’te Sonko bağlantılı sokak olaylarında tutuklanmıştı. Hapishanedeyken cumhurbaşkanı adaylığı onaylanan Faye’nin seçim kampanyasını destekçileri yürütüyordu.

Senegal’de cumhurbaşkanı seçiminin 24 Mart’ta yapılmasına karar verilmesiyle cumhurbaşkanı adayları 9 Mart’ta seçim kampanyasına başladı. Adayların kampanya süreci 22 Mart’ta sona erecek.

Seçimler neden ertelendi?

Cumhurbaşkanı Macky Sall’in 3 Şubat’ta seçimin ertelendiğini duyurmasının ardından başta Dakar olmak üzere birçok kentte sokak olayları yaşanmıştı. “Kurumsal ve anayasal darbe yapmakla” suçlanan Sall, tansiyonu düşürmek için ulusal diyalog ve siyasi genel af sözü vermişti.

Senegal Cumhurbaşkanı Macky Sall, yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında, Ulusal Meclis ile Anayasa Konseyi arasında bir anlaşmazlık yaşandığını söylemiş, Senegal’in bir iç kriz kaldıramayacağını ve kuvvetler ayrılığı ilkesi gereğince yasama ile yargı arasındaki anlaşmazlığa müdahale etmeyeceğinin altını çizmişti. Sall, Ulusal Meclisteki gündemi de göz önünde bulundurarak, seçimleri düzenleyen kararnameyi yürürlükten kaldırdığını duyurmuştu. Böylece Senegal tarihinde ilk kez bir cumhurbaşkanı seçimi ertelenmiş oldu. Seçimin ne kadar süreliğine ertelendiği ise açıklanmadı.

Öte yandan, eski Cumhurbaşkanı Abdoulaye Wade’ın oğlu Karim Wade’ın cumhurbaşkanlığı adaylığı, Fransız vatandaşlığından geç ayrılması nedeniyle Anayasa Konseyi tarafından kabul edilmemişti. Karim Wade’ın Fransız vatandaşlığından ayrılması 17 Ocak’ta Fransız resmi gazetesinde yayınlanmış, Anayasa Konseyi ise nihai aday listesini 21 Ocak’ta kamuoyuyla paylaşmıştı. Seçimin en güçlü adaylarından gösterilen Wade’nin yarış dışı bırakılması başta partisi olmak üzere birçok çevre tarafından tepki ile karşılanmıştı.

Kamuoyunda Karim Wade’nin “haksız yere” saf dışı kaldığı yorumları yapılırken, Anayasa Konseyi’nin onay verdiği Rose Wardini isimli başka bir adayın da Fransız vatandaşı olduğu ortaya çıkmıştı. Bu durum, Anayasa Konseyi’nin seçimlere ayar verme girişimi olarak yorumlanmıştı.

Senegal halen ECOWAS üyesi

Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğundan (ECOWAS), Benin, Burkina Faso, Cabo Verde, Fildişi Sahili, Gambiya, Gana, Gine, Gine Bissau, Liberya, Mali, Nijer, Nijerya, Senegal, Sierra Leone ve Togo’dan oluşuyordu. Birçok ayrılıktan sonra üye sayısı 8’e düştü. ECOWAS, genel hatlarıyla Anglosakson dünyanın Afrika’daki işbirliği noktası olarak görülüyor.

Maliki mezhebinin yaygın olduğu Senegal, 17 milyonluk bir nüfusa sahip. Fransızca konuşulan Batı Afrika ülkeleri arasında gelişmişlik düzeyi açısından Senegal, Fildişi Sahili’nden sonra ikinci sırada yer alıyor. Son 10 yıldır yüzde 4 ila 5’lik büyüme rakamını yakalayan Senegal’de nüfusun yüzde 77’si tarım alanında istihdam ediliyor ve işsizlik oranı yüzde 3,2, enflasyon ise yüzde 12 seviyesinde.

Uluslararası toplumun Afrika’daki müttefiklerinden Senegal ‘siyasi krizin’ eşiğinde