UNCTAD’ın “Uluslararası Vergi Reformları ve Sürdürülebilir Yatırım” başlıklı raporunda, belirsizlik ve riskten kaçınma ortamıyla başa çıkabilmek için gelişmekte olan ülkelerin uluslararası toplumdan önemli ölçüde yardım alması gerektiği belirtildi. Raporda, bu yıl için beklentilerin daha olumsuz olduğuna işaret edildi.

UNCTAD Genel Sekreteri Rebeca Grynspan, “Üretken kapasite, sürdürülebilir kalkınma hedefleri ve iklim değişikliğinin hafifletilmesine yönelik yatırım ihtiyacı çok büyük. Bu alanlardaki mevcut yatırım eğilimleri olumlu değil,” dedi. Grnyspan, “Şimdi harekete geçmemiz önemli. Ülkeler, yaşam maliyeti krizinden kaynaklanan çok endişe verici acil sorunlarla karşı karşıya olsalar da, uzun vadede yatırım yapabilmemiz önemli.” şeklinde görüş belirtti.

2020’de düşük bir tabandan çıkan küresel doğrudan yabancı yatırım akışları, artan birleşme ve satın alma faaliyetinin ivmesi, gevşek finansman ve büyük altyapı teşvik paketleri nedeniyle uluslararası proje finansmanındaki hızlı büyüme ile geçen yıl yüzde 64 artarak 1,58 trilyon dolara yükseldi.

2021’de doğrudan yabancı yatırım girişleri için ilk 10 ekonomi ABD, Çin, Hong Kong, Singapur, Kanada, Brezilya, Hindistan, Güney Afrika, Rusya ve Meksika oldu.

2022 Beklentileri

Bu yıl, Ukrayna’daki savaş, yüksek gıda ve yakıt fiyatları ile daha sıkı finansmandan oluşan üçlü bir krizle sonuçlandığından, iş ve yatırım ortamı önemli ölçüde değişti.

Doğrudan yabancı yatırım ufkunu gölgeleyen diğer faktörler arasında yenilenen pandemi etkileri, büyük ekonomilerde daha fazla faiz artışı olasılığı, finansal piyasalarda olumsuz hava ve potansiyel bir durgunluk yer alıyor.

Yüksek kârlara rağmen, çok uluslu şirketlerin denizaşırı ülkelerdeki yeni projelere yaptığı yatırımlar geçen yıl pandemi öncesi seviyelerin hala beşte bir altında bulunuyor.

İlk çeyreğe ilişkin ön veriler, sıfırdan proje duyurularının küresel olarak yüzde 21, sınır ötesi birleşme ve satın alma faaliyetlerinin yüzde 13 ve uluslararası proje finansmanı anlaşmalarının yüzde 4 düştüğünü gösteriyor.

Raporda, “UNCTAD, 2021’deki büyüme ivmesinin sürdürülemeyeceğini ve 2022’de küresel doğrudan yabancı yatırım akışlarının büyük olasılıkla aşağı yönlü bir yörüngede hareket edeceğini, en iyi ihtimalle sabit kalacağını öngörüyor. Ancak, değer açısından akışlar nispeten istikrarlı kalsa bile, yeni proje faaliyetinin yatırımcı belirsizliğinden daha fazla zarar görmesi muhtemeldir.” değerlendirmesi yapıldı.

Türkiye’ye gelen doğrudan yatırım

Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi’nden yapılan açıklamada, UNCTAD’ın UDY ile ilgili yıllık raporunun “Dünya Yatırım Raporu 2022” başlığı altında yayınladığı belirtildi.

Açıklamada, salgın yılı olan 2020’de bir önceki yıla göre yüzde 35 düşüş ile 963 milyar dolar olarak gerçekleşen ve küresel finansal kriz yılı olan 2009’a kıyasla gerileyen küresel UDY akımlarının, 2021 yılında hızlı bir toparlanma göstererek 2020 yılına göre yüzde 64 artışla 1,58 trilyon dolar olarak gerçekleştiği bildirildi.

Türkiye’ye gelen yatırım 14 milyar dolar

UDY akımlarında yaşanan yükselişin ülke ve bölgelere göre önemli farklılıklar gösterdiği ifade edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

“Gelişmiş ülkeler 2020 yılına göre yaklaşık yüzde 134 artışla 746 milyar dolar UDY alarak önemli bir artış kaydetti.

Öte yandan, gelişmekte olan ülkelere gelen toplam UDY akımları yüzde 30 yükselişle 837 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Az gelişmiş ülkelerdeki toparlanma ise yüzde 15 artışla daha ılımlı bir seyir izledi.

2020 yılında ortalama UDY akımlarında dünya genelinde gözlemlenen yüzde 35’lik gerilemeye kıyasla yüzde 15 ile çok daha az bir düşüş gösteren Türkiye’ye gelen UDY akımları, 2021 yılında yüzde 79 artışla 14 milyar dolar seviyesine ulaştı.

Böylece Türkiye 2019 yılında yüzde 0,6 olan küresel UDY akımlarından aldığı payı 2020’de önce yüzde 0,8’e yükseltmiş, 2021 yılında da bu oranı yüzde 0,9’a çıkararak son iki yılda artış trendi yakalamıştır.”

Gelen yabancı sermayenin sektörlere dağılımı

Açıklamada, Türkiye’ye gelen UDY akımlarının bileşenlerine bakıldığında sanayi, hizmet ve tarım sektörlerine gelen sermaye girişlerinin bir önceki yıla göre yüzde 116 artışla 8,4 milyar dolar seviyesinde gerçekleşirken, gayrimenkul alımları için gelen UDY’nin yüzde 42,5 artarak 5,6 milyar dolara ulaştığı aktarıldı.

Toptan ve perakende sektörünün, özellikle teknoloji odaklı e-pazar yeri şirketlerine gelen yatırımlar neticesinde 3,4 milyar dolarlık uluslararası doğrudan yatırım çekerek, toplam sermaye yatırımlarının yüzde 44’ünü oluşturduğuna işaret edilen açıklamada, “Türkiye’ye gelen UDY miktarına kıta bazlı kaynağına bakıldığında, Avrupa yüzde 60’lık pay ile başı çekerken, Asya ve Amerika ise sırasıyla yüzde 23 ve yüzde 16’lık paylar ile Avrupa’yı takip etti. Kaynak ülkelere bakıldığında ise yüzde 19 ile İngiltere, yüzde 16 ile ABD ve yüzde 13 ile Hollanda ilk üç sırayı oluşturdu. İsviçre, BAE, Almanya, Güney Kore, Japonya ve Katar ise öne çıkan ülkeler olarak listede yerini aldı.” denildi.

Açıklamada, 2002 yılından bu yana Türkiye’ye gelen UDY akımlarının 240 milyar dolar seviyesini aştığı, bunun toplam cari açığın yüzde 41’ini finanse ettiği belirtildi.