Antalya Diplomasi Forumu 2022’ye (ADF) katılan BM Genel Sekreteri Somali Özel Temsilcisi James Swan, AA muhabirinin sorularını yanıtladı. Swan, BM’nin Somali’de odaklandığı birçok alan olduğunu belirterek, UNSOM’nin, ulusal uzlaşmayı desteklemeye çalışmak ve gelecek haftalarda seçim sürecinin tamamlanması dahil siyasi reformları teşvik etmekten sorumlu olduğunu söyledi.

Buna ek olarak, Somali’de faaliyet gösteren İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, Dünya Gıda Programı, Gıda ve Tarım Örgütü, UNICEF gibi 20’yi aşkın BM kuruluşunun olduğunu dile getiren Swan, bu kuruluşların Somali halkının hem insani gereksinimlerini gidermeye yönelik çalıştığını hem de ülkenin kalkınma gündemini ilerletmeye destek olduğunu aktardı.

Swan, Somali’ye atanan Afrika Birliği barış güçlerini desteklemekle ve aynı zamanda vakıf fonu katkılarıyla Somali güvenlik güçlerine yardım etmekle görevli BM Somali Destek Ofisinin de ülkede görev yaptığını anlattı.

Ülkede durum endişe verici

Somali’deki insani durumdan derin endişe duyduklarını dile getiren Swan, şöyle devam etti:

“Somali, kronik insani zorluklarla karşı karşıya kaldı. Şu anda çok kırılgan bir ortamda iklim değişikliğinin etkisiyle durum daha da kötüleşiyor. Şu anda Somali’nin yaklaşık 15 milyon insanının yarısından fazlasının insani yardıma ihtiyacı var. Bu yıl ortalamanın altında yağış ve hasatla art arda geçen dördüncü yıl olacak gibi göründüğünden, özellikle endişeliyiz.

Birleşmiş Milletler sistemi, Somali’deki insani faaliyetleri desteklemek için şimdiden yaklaşık 60 milyon dolar ve bir acil durum fonu sağladı. Ek kaynakları harekete geçirmek için diğer bağışçı ortaklarla çok yakın çalışıyoruz. Ayrıca, Türkiye’nin Somali Büyükelçisi ve diğer ortak büyükelçiler ile de temas halindeyim. Somali’nin tüm uluslararası dostlarının bu insani acil durumun ele alınmasına yardımcı olacak ek yollar bulmaya büyük ilgi duyduğunu biliyorum.”

‘Somali’de siyasi sürecin tamamlanması önemlidir’

Swan, Somali’nin istikrar ve güvenliğinin sağlanması ve korunması için kurumsal reformlarda ilerlemenin kilit rolünün olduğunu belirterek, “Buna Somali Anayasasının sonuçlandırılması, ulusal uzlaşma çabalarının derinleştirilmesi ve kurumsal yapılanma dahildir.” dedi.

Somali’nin özellikle son 12 yılda işleyen kurumların yanı sıra giderek daha işlevsel bakanlıklara ve diğer idari hizmetlere sahip olma konusunda büyük ilerleme kaydettiğini vurgulayan Swan, “Daha fazla kurumsal yapılanma ve siyasi reformun hayata geçirilmesine ihtiyaç var.” ifadesini kullandı.

Swan, seçim sürecinin sonuna yaklaşan Somali’nin kritik bir dönemde olduğunu vurgulayarak, “Bunun bir an önce ve yüksek bir güvenilirlikle tamamlanması önemlidir. Somali liderlerinin bu siyasi süreci tamamlamaları ve gelecek yıllarda Somali halkının temel önceliklerini acilen ele alacakları işlerine geri dönmeleri önemlidir.” diye konuştu.

Yapılamayan meclis seçimleri

Somali’de krize yol açan meclis seçimlerinin tamamlanamamasına ilişkin, üzerinden bir yıl geçmiş olsa da son dönemde sürecin tamamlanmasına yönelik hazırlıkların hızındaki artışın memnuniyet verici olduğunu söyleyen Swan, Meclis’in üst kanadının kasım ayında belirlendiğini ancak “Halk Meclisi” olarak bilinen alt kanadın yaklaşık yüzde 75’inin belirlenebildiğini hatırlattı.

Swan, şöyle devam etti: “Gelecek haftalarda Halk Meclisi seçiminin de tamamlanmasını umuyoruz. Bunun ardından her iki meclisin sözcülerinin ve ondan sonra da cumhurbaşkanı seçimi gelecek. Bunun mümkün olan en kısa sürede ve sonucun güvenilirliği en üst düzeyde olacak şekilde sonuçlandırılmasının son derece önemli olduğunu düşünüyoruz. Siyasete verilen tüm odağın artık Somali halkına yardım edecek politikalara ve programlara kaydırılması önemli.”

Swan, Somali’nin anayasasını sonuçlandırmak üzere ulusal uzlaşının derinleşmesi gerektiğinin, artık ülkenin kalkınma gündemine odaklanmasının ve insanların eğitim, sağlık, sosyal hizmetler gibi acil ihtiyaçlarının karşılanmasının öncelikli olması gerektiğinin altını çizdi.

‘1,45 milyar dolarlık insani yardım çağrısında bulunuyoruz’

Swan, 2022 İnsani Müdahale Planı ile bağışçılara ülkeye destek olma çağrısında bulunduklarını belirterek, “Bağışçılar hep Somali’ye çok cömert davranmışlardır. Onların Somali’de ihtiyaç sahibi insanlara yardım etmeye yönelik cömertliklerine güveniyoruz. Somali hükümeti ve Birleşmiş Milletler tarafından ortaklaşa yayımlanan 2022 İnsani Müdahale Planı, Somali için yaklaşık 1,45 milyar dolarlık insani yardım çağrısında bulunuyor.” dedi.

Bu bağışların yerinden edilmiş ve aç insanlara su, barınma ve diğer ihtiyaçlar dahil acil hayat kurtarmaya yönelik destek sağlayacağını anlatan Swan, “Bu kritik zamanda Somali halkına yardım etmek için daha fazla katkı için bu acil çağrının altını çiziyoruz.” ifadesini kullandı.

Somali’de kuraklık kızamık ve kolera vakalarını artırdı

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Somali Ofisinden yapılan açıklamada, ülkedeki hastalıklara dikkat çekildi. Kuraklığın 700 bin kişiyi yerinden ettiği belirtilen açıklamada, bu yüzden kızamık ve kolera vakalarının arttığı belirtildi. Öte yandan UNICEF tarafından son 3 ayda 20 bin kişiye sağlık seti dağıtıldığı bilgisi paylaşıldı.

Somali hükümeti, etkisini artıran kuraklık nedeniyle 23 Kasım 2021’de ülke genelinde “acil durum” ilan etmişti.

Birlemiş Milletler (BM) verilerine göre, 2020’nin sonlarından bu yana mevsimsel yağışların üçüncü kez yeterli miktarda alınamadığı ülkede milyonlarca kişi acil yardıma ihtiyaç duyuyor. Somali’de 1990’dan bu yana iklim değişikliği nedeniyle sel ve kuraklık gibi 30’dan fazla doğal afet yaşandı.

Somali’den uluslararası topluma acil yardım çağrısı

Somali Başbakanı Muhammed Hüseyin Roble, bağışçı ülkelerle yaptığı toplantıda, kuraklığın yol açtığı gıda sorunu ve susuzluk nedeniyle yarım milyon insanın yerinden olduğunu, 6,9 milyon kişinin de açlıkla yüz yüze bulunduğunu ifade etti.

Somali’nin bir kez daha acil insani yardıma ihtiyaç duyduğunu kaydeden Roble, kitlesel ölümlere yol açabilecek kıtlık tehlikesinin önüne geçebilmek için uluslararası toplumdan yardım istedi.

Somali’de köylerin boşalmasına ve açlıktan ölümlerin yaşanmasına yol açan kuraklığın, 2011’dekine benzer bir kıtlığı beraberinde getirmesinden endişe ediliyor. Birleşmiş Milletler, Afrika’nın doğusunda 1980’lerden bu yana görülen en şiddetli kuraklık dalgasının yaklaşık 13 milyon kişiyi şiddetli açlığa mahkum ettiğini açıklamıştı. Somali’de, 2011’deki kuraklık ve gıda krizi nedeniyle yaklaşık 260 bin kişi hayatını kaybetmişti.

Somali’de siyasi kriz ve belirsizlik