‘Bangsamoro’da savaşçılar silah bırakacak, Filipinler polis teşkilatına entegre edilecek’

Filipinler’in güneyindeki Müslüman Mindanao’da Bangsamoro Özerk Bölgesi’nin (BARMM) İçişleri ve Yerel İdare Bakanı Naguib Sinarimbo, barış sürecinin 3. yılında “daha istikrarlı bir Bangsamoro’ya doğru ilerlediklerini” söyledi.

Bakan Sinarimbo, Mindanao Adası’ndaki barış sürecinin gidişatı, Morolu savaşçıların silah bırakması, Bangsamoro hükümetinin programları, BARMM seçimlerinin 2025’e ertelenmesi ile Türkiye’nin sürece katkısını AA muhabirine değerlendirdi.

Özerk BARMM hükümetinin, barış anlaşmasını, siyasi ve normalleşme olmak üzere iki rotada uyguladığına dikkati çeken Sinarimbo, Ekim 2021’de bölgesel seçimlerin 2025’e ertelenmesi kararının “otorite geçiş sürecinin bu rotalarda uygulanabilmesi için” alındığını söyledi.

Sürecin “başarı safhalarına” değinen Sinarimbo bunları, BARMM hükümetinin kurumsallaşmasının tamamlanması, tam parlamenter bir sistemin kurulması, bölgesel seçimlerin düzenlenmesi ve yetkilerin tamamının BARMM’ye devredilmesi olarak sıraladı.

Morolu savaşçılardan, “normalleşme rotası” kapsamında, ateşli silahların toplanmasına yönelik Sinarimbo, bunların Bağımsız Silah Bırakma Organı’na (IDB) teslim edilerek, bu savaşçıların Filipinler Ulusal Polis Teşkilatına entegre edilmesinin planlandığını belirtti. Sinarimbo, bu savaşçıların yeniden sosyo-ekonomik hayata döndürülmesinin hedeflendiğini aktardı, “Toplumun üreten fertleri haline gelecekler. Çoğu savaşçı toplumun merkezine yeniden entegre edilecek. İş ve fırsatlar sunulacak. Çocuklarına burs sağlanacak.” dedi.

Anlaşmada vadedilen siyasi rotanın “başarılı şekilde” yönetildiğini anlatan Sinarimbo, “Daha istikrarlı ve daha ilerleyici bir Bangsamoro’ya doğru yaklaştığımızı düşünüyorum. Artık savaş yok, sahada programlar uyguluyoruz, altyapı yatırımlarımız var.” ifadelerini kullandı.

Yoksulluk seviyesinin “düştüğüne” işaret eden Sinarimbo, BARMM’nin başkentini de kapsayan Kuzey Cotabato’nun 63 bölgesine yönelik, “geçmişte muhtemelen erişilemeyen bu bölgelere BARMM hükümetinin son iki yılındaki yatırımlar vasıtasıyla ulaşılabildiğini” söyledi.

Bölgesel hükümetin “istikşafi faaliyetlerine” ilişkin Sinarimbo, bu şekilde ilerlenirse 5 yıldan daha az sürede gözle görülebilir gelişmelerin meydana geleceğine inandığını dile getirdi.

‘Şiddet içeren aşırılığı savunan gruplar başarılı olamayacak’

Barış sürecinde karşılaşılan “şiddet içeren aşırılık” sorununa değinen Sinarimbo, “Bangsamoro’da, dinimizin farklı yorumlarına bağlı bulunan bazı azınlık gruplar var, bunlar çok daha aşırıcı ve sık sık şiddete başvuruyorlar.” diye konuştu. “Şiddet içeren aşırılığın” ve benzer sorunların dünya genelinde yaşandığının farkında olduklarını belirten Sinarimbo, barış sürecine karşı olan ve şiddet içeren aşırılığı savunan bu grupların başarılı olamayacağını ifade etti.

Sinarimbo, “Bu grupları askeri müdahale olmadan, barış anlaşmasının vaatlerini yerine getirerek, bölgesel refahın istikrarını sağlayarak ve mücadele ederek mağlup edebileceğimizi hissediyoruz. Çünkü bu sayede halkımızdan destek bulamayacaklar.” dedi.

Duterte’nin seçimleri ertelemesi

Ekim 2021’de Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte’nin, BARMM seçimlerinin ertelenmesine dair yasa tasarısını onaylamasının “bölgesel kazanımlarına ilişkin Sinarimbo, “2025’e uzatılmasında en önemli kazanım, istikrar. Kalkınma alanında sağlam bir temel atılmasına katkı sağlayacak.” diye konuştu.

Ulusal ve yerel düzeyde bu yıl seçim olsa da BARMM hükümeti projelerini sürdüreceğini kaydeden Sinarimbo, ertelemeyle kazanılan 3 yıla yönelik şunları kaydetti: “Geçiş otoritesinin, bölgede başlıca kanunların çıkarılması dahil görevini tamamlaması sağlanacak. Barış, ilerleyiş ve kalkınma alanında sağlam bir temel atılmasına katkı sağlayacak. Bütün bu kazanımlar, 2025’te daha demokratik bir geçişe ulaşmamızı sağlayacak. Kendi kendini yönetebilen yeni bir hükümet gerçek anlamda kurulmuş olabilecek.”

‘BARMM’nin olgunlaşmaya ihtiyacı var’

Mayıs 2022’de düzenlenecek Filipinler devlet başkanı seçimlerinin, “barış süreci ve bölgesel etkilerine” de değinen Sinarimbo, BARMM’nin oldukça genç bir oluşum ve olgunlaşmaya ihtiyacı olduğunu, ulusal düzeydeki politika değişikliklerinde geçici şoklara maruz kalabileceğini söyledi.

Sinarimbo sandıktan, sürece karşı bir yönetimin çıkma ihtimaline ilişkin de “Barış sürecine muhalif olabilecek bir yönetimin seçilmesi halinde bunun BARMM üzerinde oldukça ciddi ve olumsuz etkileri olacaktır. Filipinler’in güneyinde barışın tesis edilmesine yönelik politikaların devamlılığı önemli.” ifadelerini kullandı.

Türkiye’nin sürece yönelik katkılarına değinen Sinarimbo, “BARMM kurulmadan önce de Türkiye oldukça önemli bir partnerdi. Müzakereler esnasında Türkiye’den önemli destekler aldık. Türkiye aynı zamanda IDB’nin bir parçası.” dedi. Sinarimbo, BARMM ile Türk halkı arasındaki “iyi ilişkileri sürdürmek” istediklerini vurguladı.