Fransa‘nın Mali’deki Barkhane Operasyonu ve Takuba Görev Gücü’nü sonlandırma kararı, Mali’de 9 yıldır yürüttüğü operasyonları ve bölgedeki askeri üslerini yeniden gündeme getirdi.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Mali ile bir süredir yaşanan diplomatik ve siyasi krizin akabinde bölgede yürüttüğü Barkhane Operasyonu ve Takuba Görev Gücü’nün kademeli olarak Mali’den çekileceğini duyurdu.

Wagner paralı askerlerinin Mali’nin kuzeyine yerleşeceği iddiaları ve Mali’de 9 ayda 2 kez darbe yapan cuntanın 5 yıl boyunca yönetimde kalacağını açıklaması bu ülkeyle Fransa’nın arasında soğuk rüzgarlar esmesine neden oldu.

Fransa’nın özellikle Wagner iddialarına sert çıkması, cunta yönetiminin de Paris’e tepki göstermesi 2 ülke arasındaki anlaşmazlığı diplomatik bir krize dönüştürdü.

Fransa cunta yönetimini “gayrimeşru” olmakla suçlarken, Mali de bu ifadeye karşılık Fransa’nın Bamako Büyükelçisi Joel Meyer’in ülkeden ayrılmasını istedi.

İki ülke arasındaki bu kriz, hem Fransa’nın askeri operasyonu Barkhane hem de kurulmasına öncülük ettiği Takuba Görev Gücü’nün akıbeti hakkında da soru işaretleri doğurdu.

Paris-Bamako hattına ipler karşılıklı açıklamalarla gerilirken, Mali’nin Danimarka’yı kendisinden izinsiz Takuba’ya asker yollamakla suçlaması Avrupa ülkelerini de bölgeden çekilmeye itti.

Barkhane’ye destek amacıyla kurulan Takuba da Bamako ile yaşanan gerilim sonucu bölgeden ayrılma kararı aldı.

Barkhane ve Takuba’nın Mali’den çekilmesinin 6-8 ayı bulabileceği tahmin ediliyor.

Sahel’de bir kedi ve kum tepesi

Libya’da Muammer Kaddafi’nin 2011’de devrilmesiyle Libya’daki silahların Sahel’deki isyancı grupların eline geçmesi bölgede bugün yaşanan çıkmazın temelini oluşturdu.

Libya’da savaştıktan sonra Mali’nin kuzeyindeki Azavad adı verilen bölgeye gelen ayrılıkçı Tevarikler’in (Tuareg) 2012’de başlattığı isyan ve o dönem yaşanan askeri darbe sonrası oluşan otorite boşluğu, Bamako’yu Fransa’dan yardım istemeye itti.

Dönemin cunta yönetiminin 2013’te Fransa’dan terörle mücadelede destek istemesi üzerine Paris yönetimi bölgede Serval operasyonunu başlattı.

İsmini Batı Afrika’da ve Sahel’de yaşayan özel bir kedi türünden alan Serval, yerini Barkhane Operasyonu’na bıraktı.

Çölde rüzgarın etkisiyle oluşan kum tepeleri anlamına gelen Barkhane’ın 9 yıllık macerası 2014’te resmen başlamış oldu.

Barkhane kapsamında Mali’nin yanı sıra Nijer ve Çad’da toplam 5 bin 500 asker konuşlandırıldı.

Bölge ülkeleri Moritanya ve Burkina Faso’nun destek verdiği Barkhane, Cezayir savaşından sonra Fransa’nın toprakları dışında sürdürdüğü en uzun askeri operasyon oldu.

Fransa Savunma Bakanlığının 2021 Aralık’ta güncellediği bilgilere göre, Barkhane’ın Mali’nin kuzeyinde 3 bölgede üssü bulunuyor.

Bu üslerden en önemlisi olarak bilinen Gao’da “taktiksel çöl birlikleri” ve ağır zırhlı araçların yanı sıra Fransız askeri varlığının da önemli bir kısmı yer alıyor.

“Mali’yi bölmeye gelen Tevarik kılıcı”

Barkhane’ın Mali’deki diğer 2 harekat üssü de çöle doğru uzanan Mekana ve Gossi bölgesinde görev yapıyor.

Bu 2 üste, Barkhane güçlerine destek amacıyla Fransa’nın girişimiyle 2020’de oluşturulan Takuba Görev Gücü de bulunuyor.

Adını Sahel’de yaşayan Tevarik (Tuareg) toplumunun kullandığı kılıç Takoba’dan alan görev gücünde, Belçika, Çekya, Estonya, Fransa, İtalya, Macaristan, Hollanda, Portekiz ve İsveç’ten yaklaşık 800 asker görev alıyor.

Takuba her ne kadar Avrupa Görev Gücü olarak bilinse de askerlerin yarısını Fransızlar oluşturuyor.

Mali Başbakanı Choguel Maiga, Takuba’ya bu ismin boşuna verilmediğini belirterek, “Takuba’nın Mali’yi bölmeye geldiğini söylemişti.

Sahel’de 2 daimi askeri üs; Encemine ve Niamey

Fransa, Wagner’in Mali’nin kuzeyinde konuşlanacağına ilişkin iddialar üzerine geçen sene ekimde Kidal, kasımda Tessalit ve aralıkta da Timbuktu’daki üslerinden tamamen çekildi.

Ocak başında ise uluslararası kamuoyunda Wagner’in Timbuktu’da konuşlandığı yönünde bilgiler yer aldı.

Fransa’nın ısrarla sadece Mali’den çekilecekleri ancak Sahel’de kalacaklarını açıklaması üzerine gözler Fransa’nın bölgedeki diğer askeri üslerine çevrildi.

Fransa’nın, Nijer’in başkenti Niamey ve Çad’ın başkenti Encemine’de toplam 2 daimi askeri üssü bulunuyor.

Niamey’de Barkhane operasyonunun ana hava üssü, Encemine’de ise Barkhane’ın komuta merkezi yer alıyor.

Mali’den Barkhane ile çekilecek Takuba Görev Gücü’nün de Nijer’in Mali sınırında konuşlandırılacağı biliniyor.

Batı Afrika’daki Fransız üsleri

Fransa’nın Sahel haricinde Batı Afrika’da Fildişi Sahili, Senegal ve Gabon’da daimi askeri üssü bulunuyor.

Fildişi Sahili’nin Abidjan kentindeki Fransız askeri üssünde 950, Gabon’daki Libreville Havalimanı yakınlarındaki De Gaulle kampında 350 ve Senegal’in başkenti Dakar’da da 350 Fransız askeri görev yapıyor.

Öte yandan, Burkina Faso’nun başkenti Vagadugu’da da Sabre Operasyonu kapsamında da geçici olarak yaklaşık 400 asker bulunuyor.

Adını Fransızcada süvari kılıcı anlamına gelen Sabre kelimesinden alan operasyon kapsamında 2009’dan bu yana bölgedeki terör örgütü liderlerine operasyonlar düzenleniyor.

Yeni rota Gine Körfezi olabilir

Sahel’in yanı sıra El Kaide ve DEAŞ’a bağlı grupların, son yıllarda Gine Körfezi’nde yer alan Fildişi Sahili, Benin ve Togo’ya doğru ilerlediği görülüyor.

Son olarak Benin’de bir ulusal parka düzenlenen saldırıda 1’i Fransız 9 kişinin yaşamını yitirmesi üzerine Fransa bu saldırının sorumlusu olarak Burkina Faso’da 40 teröristi etkisiz hale getirmişti.

Fransa 3’ü de deniz kıyısında yer alan bu ülkelerde terörle mücadeleye destek vermek istediğini her fırsatta yineliyor.

Uzmanlar, Sahel’den Gine Körfezi’ne ilerleyen terörist gruplarla mücadele için Fransa’nın ilerleyen dönemde bu bölgede de askeri operasyonlara başlayabileceğini belirtiyor.

Fransa ve ABD’nin Afrika’daki askeri varlığı

Fransa’nın Mali’deki Barkhane Operasyonu ve Takuba Görev Gücü’nü sonlandırma kararı, Mali’de 9 yıldır yürüttüğü operasyonları ve bölgedeki askeri üslerini yeniden gündeme getirdi.