Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, başkent Kabil’de katıldığı bir törende yaptığı konuşmada, Afganistan hükümetinin barış konusunda düzenli bir plan hazırlayarak dünya ve Afganlarla paylaştığını ancak Taliban’ın henüz bu konuda bir planının dahi olmadığını belirtti.

Hükümet güçlerinin savaş esnasında da insan haklarına saygılı davrandığını savunan Eşref Gani, ancak Taliban’ın tüm bu yasaları ihlal ederek ülkeyi yok etmeye çalıştığını söyledi. Sivil kayıplardaki artışa değinen Gani, savaş sırasında Taliban tarafından kasıtlı olarak insan haklarının ihlal edildiğini ileri sürdü.

Uluslararası topluma seslenen Gani, Taliban’a karşı tarafsız kalmamaya çağırdı ve “Savaşı Taliban başlattı ve sorumlusu da kendileridir.” dedi.

Gani, Taliban’ın, siyasi çözüme dayalı kalıcı ve adil bir barış ya da milletin düşmanı olma konusunda bir yolu seçmek zorunda olduğunu ifade etti. Gani, Taliban’ın sivillere yönelik son zamanlarda artırdığı saldırılarının arkasında bazı çevrelerin olduğunu öne sürdü.

Ülkede barış süreci

Ülkede barış süreci konusunda belirsizlik sürerken diğer yandan saldırılar devam ediyor. Son 2 ayda ülke genelinde Taliban’ın kontrolüne geçen ilçe sayısı 20’yi geçti. Birleşmiş Milletler verilerine göre, Taliban ülke topraklarının yüzde 50 ila 70’ini elinde bulunduruyor.

AA muhabirinin yerel yetkililerden derlediği bilgilere göre, Taliban, 407 ilçeden 90’ını ele geçirmiş durumda. Ülkenin 34 vilayet merkezi ise hükümetin kontrolünde bulunuyor.

Afganistan topraklarının büyük bölümünde güvenlik güçleri ile Taliban arasında hakimiyet mücadelesi sürüyor. Afganistan Ulusal Güvenlik Konseyi, Taliban’ın mayıs ayında 1455 saldırı düzenlediğini açıklamıştı.

Taliban: ABD ile anlaşma imzalandı

Taliban’ın Katar’daki Siyasi Bürosunun Başkanı Molla Abdul Gani Birader, yaptığı açıklamada, Taliban’ın Afganistan’da devam eden 40 yıllık savaşı sonlandırmak istediğini, bu nedenle de ABD ile Taliban arasında barış anlaşması imzalandığını söyledi.

Merkezi bir siyasi sistemin yerine güçlü bir İslami sistemin kurulması gerektiğini ifade eden Birader, yabancı birliklerin ülkeden çekilmesinden sonra gelecek konusunda hem Afganların hem de uluslararası toplumun kafasında oluşan endişeleri anlayışla karşıladıklarını belirtti.

Barış görüşmelerini sürdürmekte kararlı olduklarını aktaran Birader, Afganlar arası barış görüşmeleri için yaratılan fırsatın bazı spekülasyonlar yüzünden kaçırılmaması gerektiğini kaydetti.

İslami sistemde azınlıklar dahil tüm vatandaşın İslam dininin temelleri doğrultusunda ve Afgan toplumunun gelenekleri ışığında, hak ve hukuk, ifade özgürlüğü, eğitim ve istihdamının güvence altında olacağını vurgulayan Birader, Afganistan’daki hayır kurumları, diplomatlar ve yabancı çalışanların da güvende olacağının altını çizdi.

Birader, kadınların eğitimi ve çalışması için uygun ortam ve imkanların sağlanacağını sözlerine ekledi. Taliban, 2001 yılından önce yönetimi ellerinde bulunduğu yıllarda kızların okumasına ve kadınların evlerinin dışında çalışmasına izin vermiyordu.

ABD ile barış görüşmeleri

ABD ile Taliban arasında 29 Şubat 2020’de barış anlaşmasının imzalanmasının ardından geçen sene 12 Eylül’de Afganlar arası müzakereler Katar’ın başkenti Doha’da başlamıştı. Görüşmelerden gözle görülür bir sonuç elde edilmeden Şubat 2021’de müzakereler kaderine terk edilmişti.

Müzakerelerin belirsizliği sürerken bu sefer de görüşmelerin 24 Nisan-4 Mayıs tarihleri arasında İstanbul’da yapılacağı açıklanmıştı ancak Taliban’ın bu görüşmelere katılmayacağını açıklaması üzerine Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Afganistan Barış Süreci İstanbul Konferansı’nın ertelendiğini bildirmişti.

Bir yandan müzakerelerin belirsizliği sürerken diğer yandan da yabancı güçlerin ülkeden çekilme süreci devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden’ın 11 Eylül’ün yıl dönümüne kadar Afganistan’daki tüm Amerikan askerlerinin çekileceğini açıklamasından kısa bir süre sonra Amerikan ordusu çekilmenin yüzde 44’ünü tamamladı.

Kabil Havaalanı

Afganistan’da ABD ve NATO askerlerinin çekilmesinin ardından Kabil havalimanının idaresi ve güvenliğini sağlamak için Türkiye sorumluluk üstlenmeyi teklif etmiş ancak bunun için mali, lojistik ve diplomatik desteğe ihtiyaç duyduğunu belirtmişti.

NATO zirvesinde bir araya gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Biden ile görüşmesinin ardından düzenlediği basın toplantısında bu konudaki soru üzerine, “Pakistan’ı, Macaristan’ı yanımıza alma düşüncemizi kendilerine söyledik. Şu an itibarıyla bir mutabakat söz konusu. Bir sıkıntı burada söz konusu değil” ifadelerini kullanmıştı.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ise konuya ilişkin açıklamasında, Türkiye’nin Kabil havalimanı teklifini hayata geçirmek için bir plan üzerinde çalışıldığını söylemişti. Erdoğan’ın havalimanı konusunda ABD’nin belli şekillerde desteğini talep ettiğini ve Biden’ın da bu desteği sağlama taahhüdü verdiğini aktaran Sullivan, “Cumhurbaşkanı Erdoğan da bundan memnuniyetini ifade etti ve iki lider, ekiplerine nihai ayrıntılar üzerinde çalışmaları talimatını verdi” diye konuşmuştu.

Sullivan, “Türkiye’nin Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı’nın güvenliğini sağlamada öncü rol oynayacağı yönünde liderler açık bir taahhüt ortaya koydu ve şimdi bunun nasıl icra edileceği hakkında çalışmalar yürütüyoruz” demişti.