Tarık Fehmi / Şarku’l Avsat

Hamas seçimleri, gözlerden uzakta, sessiz bir şekilde gerçekleştirildi. Bunun nedeni olarak güvenlik kaygıları değil, hareket içerisinde şura ilkesini yerine getirmek gösterildi. Yahya Sinvar, yeniden seçilerek Gazze Şeridi’nde hareketin lideri olmayı sürdürse de Hamas ülke içerisindeki ve dışındaki liderler arasındaki mücadele çerçevesinde kritik ve zor zamanlarla karşı karşıya. Bu durum, Hamas’ın Gazze Şeridi, Batı Şeria ve diğer bölgelerdeki kurumlarında ve bazı ülkelerdeki ofislerine son günlerde meydana gelen değişikliklerin, istikrar sağlayabileceği iddiasının doğru olmayacağı anlamına geliyor.

Önemli notlar

Yahya Sinvar’ın içeride yeniden hareketin başkanı olarak seçilmesi, İzzeddin el-Kassam Tugayları liderleri ve hareketin ülke içindeki siyasi düzeyi arasında görüşleri yakınlaştırmak üzere uzlaşmacı bir çözüm olarak geldi. Son dakikada rakibi Nizar Avad’ın adı önerilmiş, ilan edilmeyen bir seçim dairesinde dördüncü kez oylama yapılmıştı. İsmail Heniyye bloğu ve İzzeddin el-Kassam Tugayları arasındaki uzlaşı ışığında güçlü şekilde değişim için bastıranlar vardı. Ayrıca özellikle de hareketin siyasi bürosundaki diğer savaş başladığından bu yana Siyasi Büro’nun yurt dışındaki bazı liderleri ise Sinvar’ın devam etmesine itiraz etmedi. Büronun iş yaparken gerçek kontrollere ve ilkelere ihtiyacı vardı. Belirli bir isimde uzlaşıya değil…

Aynı şekilde Hamas, İsrail tarafına özellikle hareketin ateşkes yolunda ilerlediğine dair bir mesaj iletmeye hevesliydi. Bu mesaj, fiilen sakinlik ve ateşkesi devam ettirmek çizgisine bağlı kalarak Filistin-İsrail sahnesinden sapmadığını ve Gazze’deki Yahudi yerleşkelerine füze fırlatma politikasına dönmediğini içeriyordu. Ayrıca özellikle seçimlerin düzenlenmesi ve Yahya Sinvar’ın pozisyonunu sürdürmesi hareketin güncel yaklaşımını ve mevcut rotasından sapmayacağını yansıtıyordu.

Seçimler, hareketin mevcut koşulları sakinleştirme ve istikrara kavuşturma eğilimini de yansıtıyor. Sinvar, genel Filistin sahnesinde, özellikle de Hamas’ta ‘askeri kanat yetkilisi Muhammed Dayf’a yakın olması nedeniyle’ çatışmacı bir yüz değil. Hareketin imajına zarar verdiği ve finansal durumlar da dahil olmak üzere bir kriz döngüsüne soktuğu yönündeki son suçlamalara rağmen Sinvar’ın arenaya iten de Dayf’tı. Sinvar için öncelik, özellikle Filistin yönetimine, seçimleri düzenleyip devam ettirmesine, sonuçların kabul edilmesine karşı tutumu ve İsrail ile faaliyetler olacak, kendisi hareketin birbirine bağlılığını ve istikrarlı yolunu teyit edecek. Ancak Mahmud ez-Zehhar, Ziyad ez-Zaza ve Fethi Hammad karşısında elde ettiğini başarının şunlara işaret ettiği de açık:

İlk işaret ettiği şey Sinvar’ın siyasi ve kişisel geçmişiyle temsil ettiği, askeri kanada doğru eğimli daha uzlaşmacı isimlere odaklanmak. Yahya Sinvar, bir dönem hareketin askeri kanadına liderlik etmiş ve belirli aşamalarda askeri genelkurmay başkanı olarak kabul edilmişti. Bu nedenle seçilmesi, İsrail tarafına özel bir mesaj veriyor.

Nizar Avad daha önce hareket içinde en yüksek karar alma pozisyonları da dahil olmak üzere liderlik görevlerinde bulundu. Şura Konseyi’nin yüksek talimatları, Avad’a ‘güvenlik nedeniyle değil, siyasi kaygılar dolayısıyla’ medyada ve siyasi sahnede görünmemesini dayattı.

İran’a en yakın isimlerden olan Mahmud ez-Zehhar, resmi olmayan rolü ve kamuoyunda yeni bir pozisyonda görünmesi ile ilgili kaygılar nedeniyle seçimleri geçemedi. Hareketin başına geçmesi hareketi sıkıntıya sokacaktı. Bu durum, önde gelen liderlerden olan Zaza ve Fethi Hammad için de geçerli. Bu isimler, özellikle de hareketin Gazze’deki geleceği tehlikede olduğu için şu an liderlik için uygun değiller.

Gazze Şeridi’ndeki Şura Konseyi’nin yeni başkanının adı bir süre bilinmeyecek (İsmi, etik nedenlerden ve karşı taraflar ilişkilerden dolayı gizli tutuluyor). Bu isim ve diğerleri, askeri teşkilat içerisinde bilinen biri prosedür olarak suikast listelerinde yer alıyorsalar bile İsrail söz konusu kimselere yaklaşmayacak. İsimlerin değiştirilmesi, profesyonel gerekçelerle ilgili olup, bu konu kesinlikle tartışmaya açık değildir. Aynı şekilde geçtiğimiz aylarda bazı Hamas liderleri tasfiye listelerinden çıkarılarak, orta bölgelerden yeni saha liderleri dahil edildi.

Hamas hareketinin en tepesindeki değişiklik, siyasi büro başkanı ve üyelerinin seçilmesi öncesinde seçimlerin ilk aşamasında yeni Gazze sorumlusunun seçilmesiyle oldu. Rekabet, İsmail Heniye, Salih el-Aruri ve Halid Meşal arasında olacak.

İsim hususunda bir mücadele yaşanacak ve bölünme korkusuyla herkes için siyasi bir uzlaşı sağlanacak. Türkiye, daha önce ‘Müslüman Kardeşler’in uluslararası büro başkanı olarak Halid Meşal’i önermek için harekete geçmişti. Bu meseleye dair Londra’daki bazı Mısırlı kaçak unsurlardan çekinceler ve itirazlar ortaya çıktı ve konu ertelendi.

Daha önce Türkiye’de yaşamış ve yurt dışında bazı Hamas organlarının sorumlusu olarak görev yapmış bir saha komutanı olması nedeniyle Salih el-Aruri’nin yurt içinde askeri düzeyde aday olduğu kesin. İsrail, Ankara’ya Aruri’nin Türkiye topraklarından sınır dışı edilmesi çağrısı yapmıştı. Ancak tasfiye kararı ertelendi. Kendisi güvenlik güçleri tarafından aranıyor.

Hamas, Gazze Şeridi’ndeki yeni siyasi bürosunun isimlerini açıklayacak. Hareket ayrıca Gazze Şeridi ve Batı Şeria’daki üç yan Şura Konseyi’ni seçmesi gereken bölgelerin temsilcilerini seçerken, ‘aşamalı ilerleme’ kuralını izlemeye çalışıyor. Yurt dışında, üyeleri sırayla üç siyasi alt büro seçer, ardından siyasi büro başkanı ve üyeleri seçilir. Dolayısıyla Yahya Sinvar’ın yeniden seçilmesi, büro için yeni görevlerin masaya yatırılacağı, daha net ve zorlu görevlerin yerine getirileceği anlamına geliyor.

Ortaya çıkan sorunlar

Gazze Şeridi’nde harekete mensup bazı liderlerin Yahya es-Sinvar’ın görevine devam etmesi ve seçim mekanizmaları hususunda bazı çekincelere sahip. Bazıları, daha önce benzeri görülmemiş bir şekilde bazı sosyal medya organları aracılığıyla itirazlarını dile getirdiler. Gazze’deki büro içerisinde siyasi bir güç oluşumu beklentisinin yanı sıra bu sorunlar, yeni büro üyeleri seçilip isimleri açıklandıktan sonra da kolayca çözülmeyecek.

Aynı şekilde Hamas’ın kararına yönelik bazı bölge ülkelerinin, Türkiye ve İran’ın, gelecek dönemdeki seçimler için adım atacakları anlamına geliyor. Bu durum, hareketin bazı kurumlarında ve nihai kararlarında istikrarsızlığa yol açabilir. Ayrıca ateşkesin sürdürülmesi ve Gazze’deki Yahudi yerleşim bölgesine füze fırlatılmaması Tel Aviv açısından önemli görülürken, bu durum İsrail’in mevcut sahneyi takip etmesine neden olacak.

Harekete yönelik politikasını değiştirmemesi beklentisiyle Sinvar ve Siyasi Büro’nun yönelimleri takip edilmeye devam edecek. İsrail’deki koalisyon hükümetinin bazı bakanları, anlaşma mekanizmalarının sürdürülmesi ve sonraki seçimlere kadar Hamas ile aynı politikanın sürdürülmesi çağrısında bulunuyor.

Bu bağlamda Hamas, bölgede kabul edilebilir bir aktör olmak istiyor. Yaklaşan yasama seçimlerinin sonuçları ne olursa olsun hareket tarafından yeni bir adım atılacak. Bu nedenle en önemli zorluk, önceliklerin ve politikaların yeniden düzenlenmesidir. Bu durum, olası bir değişiklikten bağımsız olarak Hamas’ın kendi iç sisteminde hareket ettiği şeyin özünü oluşturuyor. Bu, hareketin liderlerinden Yahya Musa tarafından da dile getirildi. Musa, hareketin tam demokratikleştirilmesi ve seçimlere aday olma, kampanya düzenleme ve oy kullanma haklarının yerine getirilmesi çağrısı yaptı. Çünkü ona göre mevcut seçimlerde yaşananlar, perde arkasında, gizli ve gözlerden uzak gerçekleşti. Bu durum ise hareketin aleni şekilde faaliyet göstermek istemediğini ve halen Hizbullah gibi tarafların direniş halinden çıkamadığını doğruluyor.

Son notlar

Hamas, medyada yer alan haberlerin aksine askeri akım devam etse de liderleriyle yeni bir aşamaya girecek. Ve kararları yine içeriden alınmayacak, bölgesel taraflar hareketin kararını dahili ve bölgesel olarak etkilemeye çalışmak için müdahalede bulunacak. Ancak asıl sorun, hareketin hesaplarını, önceliklerini ve gelecekteki politikalarını yeniden düzenlemesiyle ilgili. Yasama seçimlerine katılım, eksik olan meşruiyeti içeride ve dışarıda yeniden kazanmak için bir zorunluluk olarak görülüyor. Sonuç olarak Hamas, iç çatışmaları ertelemeye çalışırken, mevcut değişiklikleri gerçekleştirmek ve bunlarla gerçekçi bir şekilde ilgilenmek zorunda da kalıyor. Dolayısıyla hareket, iki yoldan birini seçecek. Bunlardan ilki, bazı çetrefilli sorunların çözümünü erteleyerek, mevcut siyasi gerçekliğe uyum sağlama ve bununla güçlü bir şekilde etkileşim kurma girişimi. Bu, siyasi ve askeri düzeyler arasındaki anlaşmazlıkları içeren doğal bir meseledir.

İkincisi, belirli ve doğrudan bir karara dayalı olarak iç atmosferin düzenlenmesi. Gelecek meçhul görünüyor. Ne olacağının bilinmemesi, siyasi sahneden ayrılma olasılığı, dış tarafların Hamas’ın Filistin sahnesindeki varlığını kabul etmemeleri, yasama seçimlerinde kazansalar da kazanmasa da ortaya çıkabilecek zorluklar da dahil her türlü senaryoya sonuna kadar açık. Resmi olarak ulusal birlik hükümetine ortak olması ve bir güç paylaşımı politikası izlemesi de bu senaryolar kapsamında bulunuyor.