Ukrayna Havayollarına ait uçağın İran hava savunma sistemi tarafından düşürüldüğünün açıklanması sonrasında İran’da protestolar düzenlendi.

Başkent Tahran’ın Emir Kebir, Tahran ve Şerif üniversitelerinde düşürülen uçakta hayatını kaybedenler için mum yakılarak yapılan anma töreninde rejim karşıtı slogan atıldı.

Sosyal medyada paylaşılan görüntülere göre, uçakta 14 öğrencisi hayatını kaybeden Şerif Üniversitesinin önünde toplanan kalabalık “Süleymani katildir, rehberi (Hamaney) cahildir” sözleriyle tepkilerini dile getirdi.

Tahran Üniversitesinde ise Kasım ayındaki benzin zammı protestolarında 1500 kişinin hayatını kaybettiği yönünde ve “diktatöre ölüm” sloganları atıldı. Meşhed’deki Firdevsi Üniversitesinde de hayatını kaybedenler için anma töreni düzenlendi.

İsfahan’ın tarihi Siusepol Köprüsü’nde toplanan kalabalık da “Halk dilencilik yapıyor, ağa (Hamaney) da efendilik yapıyor. Velayeti fakihe ölüm”, “Hamaney katildir, velayeti (rehberliği) de batıldır” ve “Düşman buradadır, yalan yere ABD’dir diyorlar” şeklinde sloganlar attı.

Hemedan, Şiraz ve Reşd gibi kentlerde de düzenlenen anma törenlerinde yönetim eleştirildi ve rejim karşıtı söylemlerde bulunuldu.

Öte yandan İran devlet televizyonu sunucusu Zehra Hatemirad, görevine daha fazla devam edemeyeceğini bildirerek istifasını açıkladı.

Trump’tan göstericilere destek

ABD Başkanı Donald Trump, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Benim yönetimim sizinle birlikte olmaya devam edecek.” diyen Trump, protestoculara seslenerek, “İran‘ın cesur ve acı çeken halkına: Başkanlığımın başından beri yanınızda durdum ve benim yönetimim sizinle birlikte olmaya devam edecek. Protestolarınızı yakından takip ediyoruz ve cesaretinizden ilham alıyoruz.” ifadelerini kullandı.

Attığı ikinci twitte, İran hükümetinin, protestolar için insan hakları gruplarına izin vermesi gerektiğini belirten ABD Başkanı, “İran hükümeti, İran halkının devam eden protestoları ile ilgili insan hakları gruplarına, gerçekleri izlemeleri ve raporlamaları için izin vermelidir.” değerlendirmesini yaptı.

İnterneti kapatmayın çağrısı

“Barışçıl protestocuların katledildiği” başka bir olay veya internetin kapatılmasının söz konusu olmaması gerektiğini vurgulayan Trump, “Dünya izliyor.” uyarısında bulundu.

Trump, daha sonra her iki mesajın Farsçasını da paylaştı.

Tahran’da rejim karşıtı gösteri

İran’ın düşürdüğü Ukrayna Havayollarına ait yolcu uçağında hayatını kaybedenler için dün başkentteki Emir Kebir Üniversitesinin önünde düzenlenen gösteri, rejim karşıtı sloganların atıldığı protestoya dönüştü.

Toplanan kalabalık “Devrim Muhafızları utan, ülkeyi rahat bırak”, “Diktatöre ölüm”, “Yalancılar istifa”, “Silahlı kuvvetler genel komutanı (Hameney) istifa”, “Bana fitneci deme, fitnecinin kendisi sensin” şeklinde sloganlar attı.

İran özel harekat polisleri, öfkeli kalabalığa müdahale ederek, gösteri yerine giden yolları kapatarak vatandaşların o tarafa doğru gitmesine izin vermedi.

Ruhani’den Ukrayna Devlet Başkanı ve Kanada Başbakanına ‘özür’ telefonu 

Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisinden yapılan yazılı açıklamada, Zelenskiy’nin Ruhani ile telefon görüşmesi gerçekleştirdiği bildirildi.

Görüşmede İran’ın Ukrayna Havayollarına ait Boeing 737 tipi yolcu uçağını yanlışlıkla düşürmesi konusunun ele alındığı kaydedilen açıklamada, “Ruhani, Ukrayna halkına ve hayatını kaybedenlerin ailelerine başsağlığı diledi. Ruhani, 176 kişinin hayatını kaybettiği trajediyle ilgili İran adına özür diledi. Ruhani, trajedinin, ülkesinin hatalı eylemleri yüzünden meydana geldiğini tamamen kabul ediyor.” ifadelerine yer verildi.

İran yetkililerinin, uçağın düşürülmesinde suçlu olan kişileri sorumlu tutacağı belirtilen açıklamada, “Zelenskiy, olayda hayatını kaybeden Ukrayna vatandaşlarına ait cesetlerin en kısa sürede ülkesine gönderilmesi gerektiğini vurguladı.” değerlendirmesinde bulunuldu.

Açıklamada, Ukrayna Dışişleri Bakanlığının İran’a olayla ilgili tazminat şartlarını içeren nota vereceği kaydedildi.

Ruhani-Trudeau telefon görüşmesi

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile Kanada Başbakanı Justin Trudeau yaptıkları telefon görüşmesinde düşürülen Ukrayna uçağını ele aldı.

İran Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamaya göre Ruhani, olaydan duyduğu üzüntüyü dile getirerek kazanın düşüş nedenine ulaşmak için faydalı araştırmalar yapıldığını ve nihai neticeye ulaşmak için de incelemelerin dikkat ve süratle devam ettiğini söyledi. Kazanının sebebini öğrenmek için ilk andan itibaren ellerinden geleni yaptıklarını ifade eden Ruhani, ulaştıkları sonuçları dünya kamuoyunun bilgisine sunacaklarını aktardı.

Teknik ve hukuki araştırmaların devam etmesi için gerekli talimatları verdiğini hatırlatan Ruhani, İran’ın uluslararası yasalar çerçevesinde bu olayın aydınlığa çıkması için her türlü iş birliğini memnuniyetle karşıladığını dile getirdi.

İran’ın konsolosluk işlerini kolaylaştırdığını ve iki ülke dışişleri bakanlarının müzakereleri devam ettirmesine hazır olduklarını kaydeden Ruhani, iki ülke ilişkilerinin Kanada’daki İranlıların refahına yardımcı olmak için devam etmesini istediklerini vurguladı.

Orta Doğu’daki güvenliğin ABD’nin adımları ve müdahaleleri nedeniyle tehlikeli bir aşamaya geldiğini savunan Ruhani, “İran gerginliğin düşmesi için Hürmüz Barış Planı’nı sundu. Hepimiz bölgeye güvenlik ve istikrarın geri gelmesi için çaba göstermeliyiz.” görüşlerini paylaştı.

Trudeau da hayatını kaybedenler nedeniyle üzüntülerini ifade ederek kazanın nedenlerinin açığa kavuşması için iş birliği yapılması ve çaba gösterilmesi gerektiğini söyledi. Gerekli tahkikatların yapılması için İran ile her türlü iş birliğine hazır olduklarını bildiren Trudeau, “Gelecekte, bölgenin güvenliği için faydalı olacak konularda daha fazla müzakere edebilmeyi diliyorum.” dedi.

Trudeau, dışişleri bakanlarının iş birliğinden ve Kanada vatandaşları için konsolosluk hizmetlerinin kolaylaştırılmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi.