NATO ülkeleri liderleri İngiltere’nin başkenti Londra’da ittifakın kuruluşunun 70’inci yıldönümünde bir araya geldi. Görüşmelerde 3 ana konu hakimdi.
Görüşmelere NATO’nun savunma harcamaları, Çin tehdidi ve Türkiye’nin ittifak içindeki konumu damga vurdu.
Zirvede NATO liderleri Rusya’nın agresif eylemlerinin Avrupa ve Atlantik güvenliğine yönelik tehdidini ve Çin’in büyüyen etkisinin ittifak için oluşturduğu fırsat ve zorlukları tartıştı.
Transatlantik bağlar devam ettirilecek
Amerika’nın Sesi’nin aktardığına göre, NATO üyesi 29 ülkenin liderleri yayınladıkları ortak deklarasyonda Avrupa ve ABD arasındaki “Transatlantik bağların sürekliliğine” vurgu yaptı ve bir NATO üyesine düzenlenen saldırının tüm NATO’ya düzenlenmiş sayıldığını garanti eden karşılıklı savunma anlaşmasına bağlılıklarını belirtti.
NATO liderleri, Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un “NATO’nun beyin ölümü” çıkışının ardından, İttifak’ın siyasi karar alma mekanizmasını analiz edecek bir uzmanlar komisyonu oluşturulması kararı aldı. Liderler, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in öncülük edeceği “geleceğe yönelik bir derinlemesine düşünme süreci” üzerinde mutabık kaldı.
‘Türkiye Baltık savunma planını veto etmedi’
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, zirvenin ardından yaptığı açıklamada, müttefiklerin Baltık ülkeleri ve Polonya için güncellenmiş savunma planı konusunda anlaştıklarını açıkladı. Stoltenberg, Türkiye’nin veto hakkını kullanmadığını söyledi
Türkiye, YPG’yle mücadelesine NATO tarafından daha fazla destek verilmesi ve YPG’nin terör örgütü olarak kabul edilmesine kadar İttifak’ın Baltık savunma planına destek vermeyeceğini söylemişti.
Stoltenberg, NATO’nun Suriye’deki Kürt YPG unsurlarını nasıl tanımlayacağının zirvede tartışılmadığını kaydetti.
Stoltenberg ayrıca Türkiye’nin satın aldığı S-400 füze savunma sisteminin hiçbir zaman NATO savunma sistemine entegre olamayacağını belirtti.
Çin tehdidi ilk kez tartışıldı
NATO Genel Sekreteri ayrıca İttifak üyelerinin ilk kez Çin’in yükselişi ve oluşturduğu tehditleri görüştüklerini bildirdi.
NATO’nun Rusya’yla diyalog kurma taraftarı olduğunu söyleyen Stoltenberg, “Rusya’yla daha iyi ilişkiler kurmaya ihtiyacımız var” ifadelerini kullandı.
Salı günü zirveye Başkan Donald Trump ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron arasında birçok konuda yaşanan anlaşmazlıklar damgasını vurmuştu.
Trump, Macron’un NATO ittifakı için yaptığı “beyin ölümü gerçekleşti” açıklamasını “çirkin” olarak nitelendirmiş, üyelerin savunma harcamalarının yetersiz olmasından şikayet etmişti.
Macron ise Türkiye’nin Suriye harekatına ve ABD’nin bu konudaki sessizliğine verdiği tepkinin arkasında durmuştu. Twitter’dan yazdığı mesajda Macron, “Bu paylaştığımız bir yük. Ortaya para koyup NATO’nun temel ilkeleri konusunda bu kadar belirsizlik yaşanırken askerlerimizin hayatını riske atamayız” ifadelerini kullandı.
Öte yandan Fransa, İngiltere ve Kanada liderlerinin Buckingham Sarayı’nda Başkan Trump’la dalga geçtiği bir sohbetin görüntüleri olduğu öne sürülen kareler ABD basınına yansıdı. Bu konuşmada liderlerin Trump’ın basının karşısına çıkma sevgisi ve basın toplantılarına harcadığı zamanın eleştirildiği öne sürüldü.
Savunma harcamalarını arttırma sözü
Başkan Trump’ın Avrupa ülkelerine NATO savunma harcamalarının yetersiz olduğu suçlamalarının ardından zirveden bu konuda harcamaları arttırma kararı çıktı.
Yapılan ortak açıklamada savunma harcamalarının yüzde 2 ila yüzde 20 aralığında arttırılacağı belirtildi ve daha fazla ek kuvvetin operasyonlarda yer alması için gerekli yatırımın yapılacağı kaydedildi.
Trump’ın bu konudaki suçlamalarına sık sık hedef olan Almanya 2031’e kadar milli gelirinin yüzde 2’sini NATO savunmasına harcayacağı sözünü vermişti.
Zirve öncesinde İngiltere de ABD’nin Avrupa ordularının NATO şemsiyesi altında sıcak çatışmaya daha hazır hale gelmesi taleplerini karşılamak için altı savaş gemisi, iki savaşçı hava taburu ve binlerce ek asker verme sözü vermişti.
NATO’nun geleceği
Rusya kaynaklı tehdit ve bir yandan da Moskova ile diyalog ve ortaklık ihtiyacının yanı sıra Çin’e yönelik tehdit algısı ve Orta Doğu’daki gelişmelerin ışığında, 70 yıl önce Sovyetler Birliği’ne karşı kurulan NATO’nun günümüz koşullarına uyum sağlaması gerektiği zirvede gündemdeki konulardan biriydi.
Fransa ve Almanya NATO’nun misyonun stratejik açıdan gözden geçirilmesi için bir “akil insanlar” grubu oluşturulması önerisinde bulunmuştu. Liderler zirvede ittifakın gelecekte kendisini nasıl konumlandıracağının belirlenmesinin amaçlandığı bu öneriye destek verdi.
Reuters’a konuşan üst düzey bir NATO yetkilisine göre, fikir biraz muğlak olsa da NATO Genel Sekreteri zirvenin üzerinden gerilimi bir miktar almak adına öneriye sıcak baktı.
Liderler ortak deklarasyonda değişen stratejik ortamı göz önünde bulundurduklarını ifade etti. Genel Sekreter’in önümüzdeki Nisan ayında NATO’nun geleceğine yönelik planlar konusunda bildirimde bulunması konusunda uzlaşma sağlandı.
“Beyin ölümü yorumu NATO için bir yol açtı”
Fransa Cumhurbaşkanı Macron da “beyin ölümü” açıklamasını zirvede “Pek çok kişiyi kızdırmış olabilirim ama dediklerimin arkasındayım. Bir tartışma başlattı” sözleriyle savundu. Fransız lider zirvenin ardından düzenlediği basın toplantısında zirveden elde edilen sonucun yaptığı yorumların ne kadar fayda sağladığını gösterdiğini söyledi, kendisini buz tutmuş denizin üzerinde buzları kırarak ilerleyen bir gemiye benzetti, “Geride kırık buz bırakır ama bir yol da açar” dedi.
Macron’un bir danışmanı da “Yaptığı yorum faydalı oldu. Bu tartışmayı başlatmamış olsaydı liderler uluslararası anlamda zorlu bir dönemden geçmemize rağmen buraya gelip Kraliçe ile kadeh kaldırıp döneceklerdi” ifadelerini kullandı.
“Trump bu kez oyun bozucudan çok takım oyuncusu gibiydi”
Diplomatlar, NATO zirvesinde elde edilen görece başarılı sonucu kısmen Başkan Trump’ın daha yumuşak bir tavır sergilemesine bağladı. Trump’ın Kanada Başbakanı için kullandığı “iki yüzlü” ifadesi dışında ABD Başkanı’nın genel olarak daha uzlaşmacı bir ton benimsediği görüşü dile getirildi. Reuters’a konuşan Avrupalı bir diplomat “Çok yumuşak bir Trump gördük. Oyun bozucudan çok bir takım oyuncusu gibiydi” değerlendirmesini yaptı.
Bir başka diplomat da hakkındaki azil soruşturmasıyla iç siyasette zorlu günler geçiren ve 2020 seçimlerine hazırlanan Trump için “İç siyaset seçim kampanyası bağlamında uluslararası çatışma başlatmak çıkarına olur mu? Bunun fayda sağlayacağını sanmıyorum” ifadelerini kullandı.
Almanya Başbakanı Merkel de Trump’la yaptığı görüşmede geçen yıla kıyasla daha olumlu konuştu. Alman lider “Daha stratejik sorulara ayıracak zamanımız oldu. Farklı coğrafi koşullara ilişkin ortak bir anlayışın gelişmeye başladığı izlenimi edindim” dedi.
Leave a Comment
Your email address will not be published. Required fields are marked with *