ABD Temsilciler Meclisi, 1915 olaylarını “soykırım” olarak tanıyan karar tasarısını kabul etti.

Temsilciler Meclisi Demokrat Vekili Adam Schiff tarafından nisan ayında sunulan söz konusu tasarı, 405 ‘evet’e karşılık 11 ‘hayır’ oyuyla meclisten geçti.

Temsilciler Meclisinden geçen tasarının hayata geçebilmesi için Senatoda da aynı şekilde kabul edilmesi gerekiyor.

Dışişleri Bakanlığı: Müttefiklikle bağdaşmaz, ABD ile mutabakatımıza da uymaz

Türk Dışişleri Bakanlığı, peş peşe iki açıklama yayımladı. Birinci açıklamada hangi saiklerle bu kararın alınmış olduğu belirtilirken, Türk hükümeti ve halkı nezdinde bu kararın önemi olmadığı söylendi. İkinci açıklamada ise kararın şiddetle kınandığı bildirildi. İlk açıklama şöyle:

“ABD Temsilciler Meclisi’nce bugün kabul edilen “Ermeni Soykırımı konusunda ABD’nin Tutumunu Teyit” başlıklı, Temsilciler Meclisi’nin hissiyatını yansıtan H.Res.296 sayılı kararı reddediyoruz.

İç politika saikleriyle alınmış olan bu kararın tarihi ve hukuki dayanağı bulunmamaktadır.

Barış Pınarı Harekatımızı engelleyemeyerek hüsrana uğrayanlar ülkemizden bu yolla intikam alacaklarını sanıyorlarsa yanılmaktadırlar.

Zira bu kararın Türk Hükümeti ve Halkı nezdinde hiçbir geçerliliği ve hükmü bulunmamaktadır.

Esasen bu kararın yasal bağlayıcılığı da yoktur. ABD’deki Ermeni lobisi ve Türkiye aleyhtarı çevreleri memnun etmeye yönelik siyasi bir adım olmanın ötesinde bir anlam da taşımamaktadır.

Tarihin meclislerin siyasi hissiyatına göre şekillendirilmeye çalışılmasından daha vahim bir yanılgı olamaz.

Karar, 1948 tarihli Soykırımın Önlenmesi Sözleşmesi hükümleriyle bağdaşmayacak şekilde soykırım isnadında bulunması hasebiyle ABD hukukuna ve uluslararası hukuka da aykırıdır.

Uluslararası hukukta 1915 olaylarını “soykırım” olarak tanımlayan bir karar bulunmamaktadır. Aksine, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bu konunun meşru bir tartışma konusu olduğunu hükme bağlamıştır.

Sözkonusu dönemde vuku bulan gelişmeler siyasetin değil tarih biliminin alanıdır.

Türkiye’nin “Ortak Tarih Komisyonu” kurulması yönünde 2005 yılında yapmış olduğu önerinin Ermenistan tarafından reddedildiği hatırlanmalıdır.

Uluslararası ve bölgesel güvenlik bakımından fevkalade hassas bir dönemde alınan, Türkiye ve ABD ilişkilerini zora sokmaya yönelik bu kararın ABD’nin ulusal çıkarlarına verdiği ve vereceği zararların takdiri Amerikalı siyasetçi ve yöneticiler ile ABD halkınındır. Öte yandan, ABD Yönetimi’nin 1915 olayları konusundaki tutumunda bir değişiklik olmaması da not edilmiştir.

Şüphesiz bu karar ABD Temsilciler Meclisi’nin saygınlığına gölge düşürdüğü gibi, Türkiye kamuoyundaki ABD algısına da olumsuz yansıyacaktır.

Türkiye ve ABD arasındaki müttefiklik bağının ve dostane ilişkilerin devamına destek veren Amerikalı dostlarımızın bu vahim hatayı sorgulayacaklarına ve sorumlularının ABD halkının vicdanında yargılanacağına inanıyoruz.”

‘Şiddetle kınıyoruz’ 

Kınama ifadesine yer verilen ikinci açıklamada ise şöyle:

“Barış Pınarı Harekatımız gerekçe gösterilerek ülkemize yaptırım uygulanmasını öngören bir yasa tasarısının bugün (29 Ekim) ABD Temsilciler Meclisi’nde kabul edilmesini şiddetle kınıyoruz.

Üst düzey yetkililerimizi ve Silahlı Kuvvetlerimizi hedef alan bu tasarı, NATO çatısı altında sürdürülen Müttefiklik ilişkilerimizin ruhuyla bağdaşmadığı gibi ABD Yönetimi’yle 17 Ekim tarihinde Suriye konusunda varılan mutabakata da aykırıdır.

Son günlerde Müttefik bir ülke ile terör örgütü arasındaki farkı dahi gözardı eden söylem ve eylemleriyle, terörist bir şahsı meşrulaştırma gafletinde bulunan ABD yetkililerinin, tek taraflı yaptırım tehditleriyle bir yere varamayacaklarını görmeleri gerekmektedir.

ABD Kongresi’ni, ilişkilerimizin özüyle ilgili olmayan meseleleri iç siyaset malzemesi yapmaya son vermeye, Müttefiklik ve ortaklık ilişkilerimize yakışır şekilde hareket etmeye ve ABD Yönetimini de ilişkilerimize daha fazla zarar verebilecek adımların önlenmesi için gerekli tedbirleri almaya davet ediyoruz.”

Büyükelçi Bakanlığa çağrıldı

ABD’nin Ankara Büyükelçisi Satterfield, ABD Temsilciler Meclisi’nde oylanan yasa tasarılarıyla ilgili olarak Dışişleri Bakanlığına çağrıldı.

Mevlüt Çavuşoğlu

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD Temsilciler Meclisi’nin kararına sert tepki gösterdi. Çavuşoğlu, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, şunları söyledi:

“Barış Pınarı Harekatı’yla büyük oyunu bozduk. Projeleri hüsrana uğrayanlar raflardaki köhne tasarılara sarıldılar. Bizden bu yolla intikam alacaklarını sananlar yanılıyorlar. Tarihi siyasete alet edenlerin bu utanç verici kararı hükümetimizin ve halkımızın gözünde yok hükmündedir!”

Washington Büyükelçisi

Tasarıya tepki gösteren Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Serdar Kılıç, Twitter hesabından, “Yabancı ülke meclislerindeki vekillerin malum lobilerin etkisiyle aldıkları ve alacakları, tarihi gerçeklerden uzak, tarafsız araştırma ve değerlendirmeye ve ilgili ülkelerin arşivlerinde yapılması gereken incelemeye dayanmayan vizyon yoksunu kararları şanlı tarihimize leke süremez.” açıklamasını yaptı.

İbrahim Kalın

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda ABD Temsilciler Meclisi’nin sözde “Ermeni soykırımı” tasarısını kabul etmesine tepki gösterdi:

“Amerikan Temsilciler Meclisi’nin Ermeni tasarısı, tarihin siyasete alet edilmesinin utanç verici örneklerinden biridir. Türkiye’ye soykırım suçlamasında bulunanlar önce kendi tarihlerine ve destekledikleri ASALA ve PKK terör örgütlerinin kanlı geçmişine baksınlar.”

Fahrettin Altun

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Twitter hesabından İngilizce olarak yayımladığı mesajlarında tepkisini şöyle dile getirdi:

“Bu yasa tasarısı, Türkiye’nin terör örgütleriyle mücadele etmedeki kararlılığını engelleyemez, yalnızca ikili ilişkilerimizin geleceğini tehdit altına alır ve bu ilişkilere zarar verir. İlişkilerimize zarar vermeye yönelik bu girişimlerin, mevcut ikili iş birliğimizin birçok alanında uzun vadede zararlı sonuçları olacaktır. Bütün uluslararası platformlarda meşru güvenlik endişelerimizi dile getirmeye, uluslararası güvenlik ve bölgemizde barış için terörün bütün türleriyle mücadele etmeye devam edeceğiz.”

“Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ermeni topluluğuna baş sağlığı dilemiş ve üzüntülerini iletmişti. Kendisi aynı zamanda Birinci Dünya Savaşı’nda olanları araştıracak bir tarih komisyonu kurulmasını istediğini de dile getirmişti. Siyasi amaçlar uğruna tarihin siyasileştirilmesi kabul edilmez bir durumdur. Ermeni kardeşlerimize, tarihlerini, iç siyasi hesapların bir aracı haline getirmemeleri yönünde çağrı yapıyoruz. Bu bölgede yüzlerce yıldır hep beraber yaşıyoruz. Bölgemize hali hazırda oldukça fazla acı yaşatmış olan dış güçlerin müdahalelerinin, ilişkilerimize faydası olmayacağını tarih bize öğretmiştir.”

Üst mecliste de kabul edilirse

Ermeni tasarısı, bağlayıcılığı olmayan bir karar tasarısı. Senatoda da kabul edilmesi halinde ABD Kongresinin sözde “Ermeni soykırımını” tanıdığını gösteren tavsiye niteliğinde bir karar olacak.

Bir yasa tasarısı olan “Türkiye’ye yaptırımlar” tasarısı ise aynı şekilde Senatodan da geçmesi ve ABD Başkanı Donald Trump’ın imzalaması durumunda yasalaşacak.