Prof.Dr. Erdal Tanas Karagöl, yeni dönemin başlamak üzere olduğunu belirtiyor. Dolara bağımlılığın merkez bankalarını da Amerika’ya bağımlı hale getirdiğini kaydeden Karagöl, yeni dönemin arefesinde bulunulduğunu, sistemin çarpıklığınının yeni bir düzeni zorunlu kıldığını dile getiriyor.

Yeni Şafak’taki Dolar üzerine kurulan ekonomik sistemin çarpıklığı başlığını taşıyan yazısında Karagöl yaşanan durumu şöyle özetliyor:

1944 tarihinde ABD’nin New Hampshire eyaletinin Bretton Woods kasabasında imzalanan anlaşma ile dolar altına sabitlendi. Yani elinde doları olan ülkeler dolarlarını belli bir oranda altına çevirebiliyorlardı.

Fakat bu dönemde yeteri kadar altın rezervi olmamasından, sürdürebilirlik konusundaki güvensizlikten ve sistemin spekülasyonlara açık olmasından dolayı, istenilen elde edilemeyince altına bağlı dolar sitemi 1971 yılında çöktü.

Ancak, bu durum ülkelerde dolar tutmaya devam etmeleri gibi bir alışkanlık oluşturdu.

Bu alışkanlık nedeniyle 1971 yılından beri dünyada ticaret, dolar ile gerçekleşiyor. Her ülke, doları ağırlıklı rezerv para olarak kullanıyor ve bu doğrultuda uluslararası ekonomik göstergeler ve kıyaslamalar dolar bazlı yapılıyor.

Dolar sisteminin üzerinde durduğu kurum ve kuruluşlardan Dünya Bankası ve IMF ise ülkelerin bu sistemde kalmasını sağlamak ve kriz yaşayan ülkelerin tedavi edilmesi için çalışıyor. Sorunlu ülkeler, problemleri kısmen halledilmiş gibi iyileştirilip tekrar sisteme eklemleniyor.

DOLAR SİSTEMİNİN ÇARPIKLIĞI

Bugün dolar sistemindeki bir çok çarpıklık nedeniyle bu sistemin sorunları gün yüzüne çıkmış bulunuyor.

Şöyle ki;

Dolar sistemin tek bir sahibi var o da ABD. Bu sistem sayesinde ABD dünyanın en büyük ekonomisi oldu ve uluslararası arenada siyasi gücüne her geçen gün güç katan bir ülke haline geldi. Dolar sistemi sayesinde ABD’nin ekonomik ve siyasi gücü giderek arttı ve dünyayı tehdit eder seviyeye ulaştı.

Her ülkenin üretip sattığı mallardan elde ettiği doları, ABD dolar basarak kazanıyor. Dolar basmanın sıfıra yakın maliyeti ve bu doları basarak elde edilen senyoraj kazancı, ABD için önemli bir kazanç olmuştur.

Dolar ihtiyacı olan yani dış ticaret açığı ve cari açık açık veren ülkenin bu açığını manipüle etmek her zaman mümkün hele geliyor. Artık, spekülasyon önemli bir silah haline dönüşmüş durumda.

Doların sahibi olan ABD’nin yaşadığı herhangi bir ekonomik kriz bir anda dünyanın ekonomik krizi haline gelebiliyor. Mesela 2008 küresel ekonomik krizi.

Ülke merkez bankaları ABD merkez bankasına yüksek oranda bağımlı hale geliyor. ABD Merkez Bankası FED’in piyasada dolar artırma ve azaltma politikası tüm ekonomileri etkiler vaziyette. Hatta ülke merkez bankalarının uyguladığı para politikalarını etkinsiz hale getirdiği de aşikar.

PEKİ DOLAR’IN HEGEMONYASI NE KADAR SÜRER?

Bugüne kadar doların alternatifsiz rezerv para olması, ticarette sorunları gidermesi ve dolara olan alışkanlık nedeniyle dolara alternatifler çok ciddi konuşulmuyordu.

Ama doların hegemonyası artık sorgulanıyor.

Özellikle de Trump başkan olduktan sonra dünya ticaret savaşını başlatması, ülkelere uygulanan yaptırımlar ve doların artık ekonomik savaşın önemli bir silahı olduğu bu dönemde, ülkeler bunun ne kadar ciddi bir tehdit olduğunu görmüş oldu.

Ayrıca, dolar açığı olan ve dolara ihtiyaç duyan birçok gelişmekte olan ülkede dolar artık spekülasyon aracı haline gelmiş oldu. Özellikle Türkiye’nin son günlerde yaşadığı spekülasyon dolara güvenirliği sarsmıştır.

Bugün Çin’in dünya ekonomisinde ağırlığı ile birlikte doların da kullanım oranının azalacağı ve doların hegemonyasının biteceği beklentiler arasında yer alıyor.

DOLARA ALTERNATİF NE OLUR?

Dolara karşı olarak akla gelen ilk alternatif yerli paralarla ticaret. Yerli paraların ülkeler arasında kullanılması, ülkeler arasındaki ticaret fazlalıklarını nasıl kullanacaklarının çözüme kavuşturulmasıyla birebir ilgilidir.

Yerli paralarla ticaret için yeni bir ekonomik sisteme yani yerli paraların kullanılmasını kolaylaştıran yeni kurum ve kuruluşlara ve işbirliklerine ihtiyaç var.

Dolayısıyla, bugünlerde doların hegemonyasının sorgulandığı yeni bir dönemin arifesindeyiz.