Kıbrıs’ta doğalgaz arayanlar arasına Katar neden katıldı?

Kıbrıs’ta doğalgaz arayanlar arasına Katar neden katıldı?

Kıbrıs’taki petrol/gaz arama tartışmaları aynı zamanda Türkiye’nin uluslararası ilişkilerinde kimin yanında, kimin karşısında olduğunu anlaması ve birçok açıdan sorgulama yapması için de önemli detaylar içeriyor.

Türkiye’nin yakın müttefiklerinden Katar’ın, Doğu Akdeniz’de petrol arayan ülkeler arasında yer alması, geçtiğimiz günlerde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı tarafından “Katar gibi bir ülkenin, ekonomik ve siyasi olarak çok gerçekçi olmayan projelerin içinde olması bizi sadece şaşırtmadı, aynı zamanda da üzdü.” sözleriyle eleştirilmişti. Konuyla ilgili olarak Güntay Şimşek, Bloomberg’deki yazısında bu durumu, “ülkelerin birden fazla merkezle, ülkeyle ilişkisi ve çıkarları söz konusu” şeklinde ifade ederek, “Katar’ın bu işi ne kadar gönüllü yaptığını araştırmak, öğrenmek gerekir” sorusunu dile getirdi. Şimşek yazısının o bölümünde şu değerlendirmede bulundu:

Kıbrıs’taki petrol/gaz arama tartışmaları aynı zamanda Türkiye’nin uluslararası ilişkilerinde kimin yanında, kimin karşısında olduğunu anlaması ve birçok açıdan sorgulama yapması için de önemli detaylar içeriyor.

Son günlerde yeniden gündeme gelen Katar’ın Kıbrıs’taki pozisyonunu ve Türkiye’yle ilişkisini ise dikkatli ele almak gerekiyor. Zira ülkelerin birden fazla merkezle, ülkeyle ilişkisi ve çıkarları söz konusu. Hatta Ortadoğu gibi bir yerdeyseniz, hayatta kalmak için olmak zorunda. Katar’ın Amerika ile birlikte Güney Kıbrıs Rum Kesimi ile iş tutmasına bu çerçevede bakmak gerekir.

Kıbrıs açıklarında Türkiye’nin itirazına rağmen petrol arayan ülkeler arasında Katar’ın da bulunması, ilişkilerimizin temellerine ve detaylarına bakınca üzüntü verici, hatta anlaşılması zor gibi görünüyor. Türkiye’den bu konuda eleştirilerin yapılması haklı, doğru, ama “Katar kendini nasıl savunuyor?”, işte onu bilemiyoruz. Fakat bu tarz yatırımları, sebepleri çerçevesinde anlamak mümkün. Katar’ın bulunduğu sahalar tartışmalı bölgeler değil, ama Kıbrıs toptan tartışmanın bir parçası. Ayrıca Kıbrıs açıklarında, dünyanın bütün önemli petrol ve doğalgaz oyuncuları, dev enerji şirketleri ve ülkeler yer alıyor. Hepsinin amacı da farklı.

İlginç bir görüş:

Kıbrıs, Mısır ve Akdeniz’de kıyısı olan bazı ülkelerde de girişim ve önemli yatırımları olan bir enerji şirketinin yetkilisinin tartışmaların açıklığa kavuşmasına katkı sağlayacak ifadeleri mealen şöyle: “Bizim burada bulunuyor olmamızın bir numaralı gayesi gelişmelerden haberdar olup küresel ölçekte kendi konumumuzu ve pazarlarımızı korumak. Önceliğimiz saha geliştirip üretim yapmak değil. Geliştiren ve üretenleri kontrol etmek. Hatta bazı büyük şirketler, ülkelerindeki kendi rezervlerini iyi pazarlayabilmek, rekabet avantajını kaybetmemek için buralara yatırım yapıp aldıkları sahaları muhafaza etmeye çalışırlar. Üstelik ilgili ülke ve ortaklarıyla saha geliştirme, yatırım ve üretime dair tarih detayları da olan sözleşmeleri olmasına rağmen farklı stratejiler yürütürler.”

Bu önemli yetkilinin açıklamalarıyla, Katar’ın Kıbrıs’ta olma durumunu yan yana koyunca onların durumu da acaba böyle mi diye sormadan edemiyorum. Çünkü Katar, Amerikan ExxonMobil ile Kıbrıs’ta ortaya çıktı. Dolayısıyla farklı detayların olabileceğini de rezervde tutmak gerekir.

Geçen yıl, 11 Nisan 2017’de “Kıbrıs’ta Rum-Exxon-Katar ilişkisi tamam!” başlığı altında bu konuyu Türkiye’de ilk gündeme taşıyan olduğum için sonraki süreci de takip ettim. Bizim yetkili makamlardan bu konuda açık bir şekilde yorum veya eleştiri yapılmadığını biliyorum -atladığım bir husus olmadıysa-. Ancak mutlaka arka planda Katar yetkilileriyle konuşulduğunu düşünüyorum. Belki bu tartışmalar sonrasında somut bir gelişme olmadığı için “Katar’ın Kıbrıs açıklarında olmasının üzüntü verici” olduğu açıklaması geldi. Durum tam böyle mi, onu da bilmiyorum.

Müttefikimiz Amerika (ExxonMobil) ve Katar’ın (Qatar Petroleum) Türkiye’nin yüksek sesle itirazlarına rağmen, sorunlu Kıbrıs karasularında, adada iki taraflı çözümü beklemeden Rumların yanında yer almaları tuhaf bir durum. Ve Kıbrıs’taki ortak girişimin, ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, ExxonMobil CEO koltuğunda otururken geliştirildiği ve geçen yıl da sonuçlandırıldığı biliniyor. Katar’ın bu işi ne kadar gönüllü yaptığını araştırmak, öğrenmek gerekir. Sonrasında “Katar bizi neden üzdü?” sorusuna cevap bulmak daha kolay olacaktır.

Paylaş :

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked with *