Bu satırlar, Güntay Şimşek’in son günlerde Akdeniz’de suların ısınmaya başlaması üzerine meselenin detaylarına ilişkin yorumumundan. Şimşek, konunun ABD’den Katar’a, İsrail’den Mısır’a, Rusya’dan Yunanistan’a kadar çok yönlü olduğunu belirtirken, ABD gemilerinin EXXON’a desteğini, meseleyi sulh ile değil zorbalıkla çözüm arayışının göstergesi olarak yorumladı. Habertürk’teki yazısının bir bölümünde Güntay Şimşek konuyu şöyle değerlendirdi:

Ortadoğu’da işler karışık. Akdeniz’de de durum farklı değil. Kimin eli kimin cebinde belli değil. Ancak Akdeniz’de suların ısınmasını, Suriye’deRusya’nın etkin rol oynaması ve Türkiye’nin de Afrin’e Zeytin Dalı Harekâtı’nı başlatmış olması tetikledi denebilir.

Doğalgaz veya enerji kaynakları ise öncelikli konu değil.

Mesela İtalyan ENI’ye ait Saipem 1200 gemisinin de sadece Türk savaş gemilerinin engellemesiyle, fazla gerginliğe mahal vermeden çekildiğini varsaymak da doğru olmayabilir. Zira İtalyan ENI’nin Rusya ile de yakın ilişkileri ve ortaklıkları var. Ve Rusya, ABD’nin tüm engellemelerine rağmen Avrupa’ya gaz ulaştırmak istiyor. Bu sebeple Akdeniz’deki gelişmelere müdahil olabilmek için Rostneft kanalıyla hem Mısır’da (Zohr Projesi) gaz sahasından hisse aldı, hem de Kıbrıs’ta girişimleri var. Ayrıca İsrail’in Leviathan gaz sahasından % 30’luk pay almak için ilgilenmişti. Hasılı Akdeniz’de durum net değil. Enerji devlerinin buradaki amaçları da farklı.

ABD Dışişleri Bakanı Tillerson’un bir dönem CEO’luk yaptığı petrol devi Exxon’a ait gemilerin Akdeniz’de gerginliğin tavan yaptığı bir dönemde yola çıkması bölgedeki gelişmelerle ilgili bir durum. Sulh ile değil zorbalıkla çözüm arayışının göstergesi. Batı’nın şımarık çocuğu, 400 milyar Euro borcuyla Avrupa Birliği’ni (AB) esir alan Yunanistan’ın böyle bir ortamda Akdeniz enerjisini Avrupa’ya ulaştıracak ne ekonomik gücü var, ne de karada boru hatları. Ayrıca İtalya-Yunanistan-İsrail’in Kıbrıs Rum Kesimi’nde vardıkları anlaşmayla 2 bin metre derinlikteki volkanik sulardan, 1900 km öteye doğalgaz boru hattı döşeyebileceklerine kimse inanmış değil. AB de bile bu hat ve finansmanı konuşulmuyor.

Gaye belli. Bu gergin ortamda, fırsatı değerlendirmek. ABD ve AB ile ilişkileri iyi olmayan Türkiye’yi daha fazla köşeye sıkıştırmak. Kıbrıs’ın enerji kaynaklarına Batı desteğiyle el koymak. Bu sebeple Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ile Kıbrıs Rum Kesimi arasında Akdeniz’de devam eden Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) anlaşmazlığı ENI’nin çekilmesiyle bitmedi, başlamış oldu. Exxon’un tartışmaların daha az odağında olan 10 numaralı parselde çalışmalara başlamasıyla bakalım neler olacak? ABD, Akdeniz’de haksız paylaşıma destek vererek gelişmeleri nereye kadar kaşıyacak? Ve Suriye’de gelişmelerle paralelliği ne olacak? Exxon gemileri ABD adına nasıl bir kabadayılık yapacak göreceğiz.

Bölgede bulunan ülke ve şirketlerine gelince… ABD’li Exxon ile Katar, Rusya’dan Rostneft ve İtalyan ENI’nin aynı sahalarda işbirlikleri var. Gayeleri gaz çıkarıp pazarlamadan ziyade bölgenin enerjisini kontrol etmek. Mesela Rostneft, Mısır’ın Zohr projesinden, İtalyan ENI’den Shorouk blokunu geliştirmek için projedeki % 30’luk hissesini satın almıştı.

Diğer taraftan Stockholm merkezli Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin, Gazprom’u Ukrayna’ya doğalgaz sevkıyatıyla ilgili yükümlülüklerini yerine getirmediği gerekçesiyle tazminat ödemeye mahkûm etmesi de tartışılıyor. Rusya, “Mahkeme çifte standart uyguladı” diyor. Orada mahkeme Ukrayna ekonomisini dikkate alarak karar alırken, Akdeniz’de ne olacak? Mahkeme bile yok. Bu konu Birleşmiş Milletler’de (BM) gündeme geldiğinde Rusya- Türkiye ilişkilerinde samimiyet, acaba Akdeniz’de testi geçebilir mi?

Türkiye, Akdeniz’de kendi MEB’ini ilan etse, hatta bir adım daha atıp Filistin’in açıklarında gaz aramak için Filistin veya Lübnan ile anlaşma yapsa ne olur?