Türkiye yahudilerinin yayın organı haftalık Şalom gazetesinin bugün yayınlanan sayısında Selin Sevindiren imzası ile yayınlanan bir yazıda bu konu ele alınıyor. Yazıda öncelikle, bugüne adı verilerek kutlanan Aziz Valentin’in kim olduğundan bahsediliyor, ardından Yahudilik ile bağdaşabilir ve bağdaşmazlığı üzerine Hahamların görüşlerine yer veriliyor:

Aziz Valentine kimdir?
Aziz Valentine Günü ilk kez 496 yılında Papa Gelasius tarafından Aziz Valentine’ın şehit olmasını anmak için seçildi; buna rağmen aziz hakkında neredeyse hiçbir şey bilinmiyor. Bilginler, Valentine’ın 3. yüzyılın sonlarında yaşadığına inanıyor. Bu dönemden bahseden tarihi evraklarda en az 30 kez bu isme rastlanıyor çünkü Valentine Latincede ‘valeo’ yani güçlü kelimesinden türüyor ve oldukça yaygın bir isim. 6. ve 7.yüzyıldan kalan belgelerde Aziz Valentine’ın hikâyeleri genellikle tartışmalı efsaneleri kaynak alıyor.
Hıristiyanlıkla ilgili teolojik bir münazaranın ardından Valentine, Asterius adında bir soylunun evinde tutuklu yaşama cezasına çarptırılır. Bu esnada Tanrı’nın ve gerçek inancın gücüyle ev sahibinin kör olan kızının mucizevi bir şekilde görebilmesini sağlar. Valentine Asterius ve evdeki 44 kişiyi Hıristiyanlığa döndürür. Bunu duyan İmparator Claudius Velantine’ı inancından dönemezse öldürteceğini söyler. Valentine dininden vazgeçmez ve şehit olur.
Bir başka efsanede Romalı Papaz Valentine’ın, yasa dışı bir şekilde askerlerle sevgililerini evlendirdiği için İmparator Claudius tarafından tutuklandığı söylenir.
Aynı efsanenin biraz daha uzun ve karmaşık bir versiyonuna göre Valentine Roma değil, Terni şehrindendir. İki ayrı kişiden bahsedildiği kesin olmamakla birlikte iki Valentine de aynı gün ölmüştür. Aziz hakkında tek kesin bilgi Roma’nın kuzeyinde gömülü olduğudur.
Bu arada tarihi belgelerde İmparator’un Valentine adında birini öldürttüğü veya askerlerin evlenmesini yasakladığı geçmiyor, tersine askerlerin zafer kazanmaları durumunda iki – üç kadın alabileceklerini söylediği geçiyor.

Hıristiyanlığın lideri Papa’nın konuya yaklaşımı ise şöyle aktarılıyor:

Papa bile Sevgililer Gününde Aziz Valentine demiyor
Her ne kadar başka bir efsaneye göre göre Valentine’ın gözlerini açtığı kıza yazdığı elveda mektubunu ‘Senin Valentine’ın’ diye bitirdiği söylense de, bu olayların sarılmaz bir Tanrı inancıyla ilgili olup, aşkla ilgisinin olmaması, sevgililer günü teması hakkında kuşkulara neden oluyor. Aziz Velantine’ın, Hıristiyanlığı seçtikleri için işkenceye maruz kalan insanları koruyup, onlara yardım sağladığı için şehit edildiği de söylenir. Katolik kilisesi 1969’da bilgi yetersizliğinden dolayı Aziz Valentine Gününü resmi takviminden kaldırdı.

Yahudilik inancı ile bağdaşır mı
Bu sorunun yanıtını ise şöyle veriyor Selin Sevindiren:

Yahudilik bu güne nasıl bakıyor?
Yahudilik 16. yüzyıla kadar bu günle ilgilenmedi. Daha sonra Polonya’dan Haham Moşe Isserlis kitabında, Yahudilerin farklı dinlerden çıkma gelenekleri kutlamasında bir sakınca olmaması için gerekli kriterleri belirledi.
1- Söz konusu faaliyetin çıkış noktası veya dayandığı değer laik mi?
2- Tören ya da davranış biçimi bu farklı dinin bayramı dışında mantık çerçevesinde açıklanabilir mi?
3- Çıkış noktasında putperestlik varsa, bu izler kaybolmuş mudur?
4- Etkinlikler Yahudi gelenekleriyle tutarlılık gösterir mi?
Sevgililer Günü için bu dört sorunun da olumlu cevaplarının kriterleri karşıladığı görülüyor. Kart yollamak, hediye almak, çikolata vermek veya çiçek göndermek Hıristiyan kökenlerden tamamen bağımsız şekilde aşkın ve takdir duygusunun pekâlâ birer ifadesi olabilir. Kaldı ki Katolik Kilisesinin kendisi bu bayramı kendi takviminden çıkarmış ve dini dayanağına şüpheyle yaklaşılmıştır.
Profesör Oruch ve diğer akademisyenlerin çalışması ile bayramın putperest bayram Lupercalia’dan türemediği ispatlandı. Aşkı ifade etmek ve bunun için sembolik hediyeler vermek Yahudi gelenek ve değerleri ile çatışmaz. Yahudilikte erkek ile kadının çift olmalarını cesaretlendirmek için özel bir gün zaten bulunur. Tu BeAv, İbrani takvimine göre Av ayının 15. gününde kutlanır. İkinci Tapınak zamanında (MÖ 6. yüzyıldan 70 yılına kadar) bekar insanlara çöpçatanlık için ayrılan bu gün modern zamanda yeniden canlandırılmıştır.
1936’da New York’ta yaşayan ve Yahudi hukukunda yargıçlık yapan Sovyet göçmeni Haham Moşe Feinstein da Haham Isserlis’i takip etmiştir. Feinstein özel olarak Sevgililer Günü için bir açıklama yapmaz fakat kendi sözleri ile “Sırf zevk veren bir şeyi puta tapanlar buldu diye, bundan mahrum kalınmaz,” der, Yahudi dini dışından biri güzel pişirilmiş bir yemek yenecek diyorsa Yahudiler için bu yasak olamaz diye de örnek verir. Öte yandan Feinstein çok dindar Yahudilerin yılbaşı ve Şükran Günü gibi kutlamalara katılmamasını anlaşılır bulur.
Anlaşılan hahamlar Sevgililer Gününün kutlanmasında bir sakınca görmüyor tabi Aziz Velantine’ı kutsamadıkça.