Resmi dili Fransızca olan Benin yaklaşık 14 milyon nüfusu, 114 bin kilometrekare yüzölçümüne rağmen dünyanın en fakir ülkeleri arasında. Ülke 1960’da Fransa’dan bağımsızlığına kavuştu. Benin’in komşusu Nijerya, darbe girişimini, demokrasiye saldırı olarak niteledi, hükümete yardımcı olmak üzere savaş uçağı ve asker gönderdi. Benin Devlet Başkanı da, darbe girişimi sonrası durumun “tamamen kontrol altında” olduğunu bildirmek için televizyona çıktı.
Patrice Talon, canlı yayında sakin bir tavırla, “Ordumuzu ve millete sadık kalan liderlerimizi görev bilinciyle tebrik etmek istiyorum.” dedi. Hükümet, bir grup askerin ulusal televizyonda darbe ilan etmesinden birkaç saat sonra isyanı bastırdığını söyledi.
BBC’nin aktardığına göre, dün öğleden sonra, Benin’in en büyük şehri ve hükümet merkezi olan Cotonou’da büyük patlamalar duyuldu. Patlamaların hava saldırısı sonucu meydana geldiği düşünülüyor.
Patlamalardan önce uçuş takip verileri, üç uçağın komşu Nijerya’dan Benin hava sahasına girip ülkelerine geri döndüğünü gösteriyordu.
Nijerya Devlet Başkanı’nın sözcüsü daha sonra, savaş uçaklarının “darbecileri ulusal televizyondan ve yeniden toplandıkları askeri kamptan uzaklaştırmak için hava sahasını ele geçirmek” amacıyla bölgeye girdiğini doğruladı.
Benin’de Pazar günü engellenen darbe girişiminden önce Batı Afrika’da bir dizi darbe yaşanmıştı ve bu durum bölgedeki güvenliğin daha da kötüleşebileceği yönündeki endişeleri artırıyordu.
Eski bir Fransız sömürgesi olan Benin, Afrika’nın en istikrarlı demokrasilerinden biri olarak kabul ediliyor. Ancak Talon, politikalarına yönelik eleştirileri bastırmakla suçlanıyor.
Ülke, kıtanın en büyük pamuk üreticilerinden biri olmasına rağmen dünyanın en fakir ülkeleri arasında yer alıyor.
Benin’in doğusundaki büyük komşusu Nijerya, darbe girişimini “demokrasiye doğrudan bir saldırı” olarak nitelendirdi.
“Bu kararlılık ve seferberlik, bu fırsatçıları alt etmemizi ve ülkemiz için felaketi önlememizi sağladı. Bu ihanet cezasız kalmayacak.”
“Durumun tamamen kontrol altında olduğunu bildirmek ve bu akşam işlerinizi huzur içinde yapmanızı rica etmek istiyorum.” diye ekledi.
Can kaybı olup olmadığı henüz bilinmiyor ancak Cumhurbaşkanı, “bu anlamsız maceranın kurbanlarına ve kaçan isyancılar tarafından hala tutulanlara başsağlığı” diledi.
Hükümet sözcüsü Wilfried Leandre Houngbedji, Reuters haber ajansına yaptığı açıklamada, darbe girişimiyle bağlantılı olarak 14 kişinin tutuklandığını belirtmişti.
Benin’de bir gazeteci BBC’ye yaptığı açıklamada, tutuklandığı bildirilen kişilerden 12’sinin ulusal televizyon istasyonunun ofisine baskın düzenlediğinin düşünüldüğünü, bunların arasında daha önce görevden alınan bir askerin de bulunduğunu söyledi.
Görgü tanıkları BBC’ye, Pazar sabahı erken saatlerde bir grup askerin ulusal televizyonda anayasayı askıya aldıklarını duyurması üzerine başkanlık konutu yakınlarında silah sesleri duyulduğunu söyledi.
Devlet televizyonunda çalışan bazı gazetecilerin de birkaç saat rehin tutulduğu belirtildi.
Fransa ve Rusya büyükelçilikleri vatandaşlarına evlerinden çıkmamaları çağrısında bulunurken, ABD büyükelçiliği ise Cotonou’dan, özellikle de başkanlık sarayı çevresinden uzak durmaları tavsiyesinde bulundu.
Yarbay Pascal Tigri liderliğindeki isyancı askerler, eylemlerini Talon’un ülkeyi yönetme biçimini eleştirerek meşrulaştırdılar ve ilk olarak Talon’un “Kuzey Benin’deki güvenlik durumunun giderek kötüleşmesi” konusundaki tutumundan şikayet ettiler.
Benin ordusu, son yıllarda DAEŞ ve El Kaide bağlantılı militanların güneye doğru yayılması nedeniyle, isyancıların vurduğu Nijer ve Burkina Faso ile kuzey sınırına yakın bölgelerde kayıplar verdi.
İsyancı askerlerin açıklamasında, “Cephede şehit düşen silah arkadaşlarımızın ve her şeyden önce Bay Patrice Talon’un politikaları yüzünden acı kaderlerine terk edilen ailelerinin durumu hakkındaki bilgisizlik ve ihmal” vurgulandı.
İsyancılar ayrıca sağlık hizmetlerindeki kesintilere, devlet destekli böbrek diyalizinin iptaline, vergi artışlarına ve siyasi faaliyetlere getirilen kısıtlamalara da tepki gösteriyor.
Batı’nın yakın müttefiki olarak görülen Talon’un, ikinci dönemini tamamladıktan sonra gelecek yıl istifa etmesi ve nisan ayında seçimlerin yapılması bekleniyor.
“Pamuk kralı” olarak bilinen iş adamı, ilk kez 2016 yılında iktidara geldi. Halefi olarak Maliye Bakanı Romuald Wadagni’yi destekledi.
Talon, ekonomik kalkınmayı denetlediği için destekçileri tarafından övülüyor, ancak hükümeti aynı zamanda muhalif sesleri bastırdığı için de eleştiriliyor.
Ekim ayında Benin seçim komisyonu, yeterli sponsoru olmadığı gerekçesiyle ana muhalefet adayının aday olmasını engellemişti.
Geçtiğimiz ay milletvekilleri, Senato’nun kurulması da dahil olmak üzere ikinci bir parlamento odasının oluşturulmasını öngören anayasa değişikliklerini kabul etti.
Seçilmiş yetkililerin görev süreleri beş yıldan yedi yıla çıkarıldı, ancak cumhurbaşkanlığı için iki dönem sınırı devam etti.
Pazar günkü darbe girişimi, Gine-Bissau Devlet Başkanı Umaro Sissoco Embaló’nun devrilmesinden bir hafta kadar sonra gerçekleşti. Ancak bazı bölge yetkilileri bunun sahnelenmiş olup olmadığını sorguladı.
Batı Afrika’da son yıllarda Burkina Faso, Gine, Mali ve Nijer’de de darbeler yaşandı ve bu durum bölgenin istikrarı konusunda endişelere yol açtı.
Rusya son yıllarda bu Sahel ülkeleriyle bağlarını güçlendirdi ve Burkina Faso, Mali ve Nijer, Batı Afrika bölgesel bloğu Ecowas’tan ayrılarak kendi grupları olan Sahel Devletleri İttifakı’nı kurdular.
BBC Monitoring’e göre, Benin’deki ele geçirme girişimine ilişkin haberler, Rusya yanlısı birçok sosyal medya hesabından sevinçle karşılandı.
Darbe girişimi, ECOWAS ve Afrika Birliği (AU) tarafından kınandı. Bölgesel blok, yaptığı açıklamada, Ecowas’ın yedek gücünden bir birliğin “Benin Cumhuriyeti’nin anayasal düzenini ve toprak bütünlüğünü” korumak için konuşlandırılacağını söyledi.
Afrika Birliği Komisyonu Başkanı Mahmud Ali Yusuf da, Afrika çapındaki kuruluşun “bağlam veya gerekçe ne olursa olsun, anayasaya aykırı herhangi bir hükümet değişikliğine karşı sıfır tolerans duruşunu” yineledi.
Nijerya’dan hükümete destek
el Cezire’nin aktardığına göre, Nijerya Devlet Başkanı Bola Tinubu, Benin’deki bir grup askerin darbe girişimini engellemek için komşu Benin’e savaş uçakları ve kara birlikleri konuşlandıracağını doğruladı .
Tinubu’nun ofisi Pazar günü yaptığı açıklamada, Nijerya ordusunun, Devlet Başkanı Patrice Talon’un hükümetinin “acil Nijerya hava desteği” de dahil olmak üzere iki yardım talebinde bulunmasının ardından Benin’e müdahale ettiğini söyledi. Açıklamada, Tinubu’nun ilk olarak Nijerya savaş uçaklarının Benin’e girmesi ve “darbecileri Ulusal Televizyon’dan ve yeniden toplandıkları askeri kamptan uzaklaştırmak için hava sahasını ele geçirmesi” emrini verdiği belirtildi.
Benin hükümetinin “anayasal kurumların korunması ve silahlı grupların kontrol altına alınması” konusunda destek istemesinin ardından Nijerya ordusunun kara birliklerini gönderdiği belirtildi. Tinubu, askerlerini övdü ve “komşu bir ülkeyi istikrara kavuşturduklarını” söyledi.
Nijerya’nın açıklaması, Benin Devlet Başkanı Talon’un ulusal televizyona çıkıp güvenlik güçlerinin hükümetini devirme girişimini başarıyla engellediğini söylemesinin ardından geldi.
Huzursuzluk, son yıllarda Benin’in komşuları Nijer ve Burkina Faso’nun yanı sıra Mali, Gine ve geçen ay Gine-Bissau’da orduların iktidarı ele geçirdiği bölgedeki demokratik yönetime yönelik son tehditti. Ancak son başarılı darbenin 1972’de gerçekleştiği Benin’de bu beklenmedik bir gelişmeydi.
Hükümet sözcüsü Wilfried Leandre Houngbedji, darbe girişimiyle bağlantılı olarak Pazar öğleden sonra itibarıyla 14 kişinin tutuklandığını söyledi ancak ayrıntı vermedi.
Bir güvenlik kaynağı AFP haber ajansına yaptığı açıklamada, gözaltına alınanların hepsinin aktif görevde olan askerler olduğunu, ancak eski bir askerin tutuklandığını söyledi. Darbe lideri Yarbay Pascal Tigri’nin yakalanıp yakalanmadığı ise henüz belli değil.
Dışişleri Bakanı Oluşegun Adjadi Bakari, Reuters haber ajansına yaptığı açıklamada, askerlerin devlet televizyonunun kontrolünü sadece kısa bir süreliğine ele geçirebildiğini söyledi.
Darbe girişimi sırasında ülkenin ticaret merkezi Cotonou’nun bazı noktalarında silah sesleri duyulurken, kentte öğleden sonra saatlerinden bu yana nispeten sakin bir hava hakim olduğu belirtiliyor
Leave a Comment
Your email address will not be published. Required fields are marked with *