Bosna Hersek’teki iki entiteden biri olan Sırp Cumhuriyeti’nin ulusal meclisi, Perşembe günü özerk cumhuriyetin başkanı Milorad Dodik tarafından sunulan ve Bosna anayasasını ihlal eden maddeler içeren yeni anayasa taslağını kabul etti.

Bosnalı savcılar, Çarşamba günü Dodik ve yardımcılarının Bosna Hersek anayasasını baltalamaya çalıştıkları iddiası ve mahkeme celbine uymadıkları gerekçesiyle tutuklanmalarına karar vermişti.

Bosna Hersek, Sırp Cumhuriyeti ve Müslüman-Hırvat Federasyonu olmak üzere iki entiteden oluşuyor.

Geçen ay bir Bosna mahkemesi, ayrılıkçı faaliyetleri ve 1995 Dayton Anlaşmalarını denetleyen uluslararası Yüksek Temsilci’nin kararlarına karşı geldiği gerekçesiyle Dodik’i bir yıl hapis cezasına çarptırdı ve altı yıl siyasetten men etti.

100 bin kişinin can verdiği Bosna Hersek savaşını sona erdiren 1995 Dayton Anlaşması’yla kurulan dönüşümlü başkanlık sisteminde Hırvat, Boşnak ve Sırp temsiciler yer alıyor.

Milorad Dodik, tutuklama kararını reddederek Çarşamba günü bölgenin başkenti Banja Luka’da gazetecilere yaptığı açıklamada, bunun siyasi amaçlı olduğunu ve Rusya’dan, Avrupa Birliği’nin (AB) Bosna’daki barış gücü EUFOR’un varlığının uzatılmasını BM Güvenlik Konseyi’nde veto etmesini isteyeceğini söyledi.

Dodik, Bosna mahkemesini ve savcısını tanımıyor

Dodik’in avukatı Anto Nobilo, Perşembe günü VOA Bosna Servisi’ne yaptığı açıklamada, Dodik’in Bosna mahkemesini ya da savcılığını tanımadığını ve bu nedenle yasal savunmaya ihtiyacı olmadığını söyledi.

Nobilo, “Dodik’in tutuklanacağına inanmıyorum. Sayın Dodik işbirliği yapmayacak ya da savunma ekibinin ismini vermeyecek çünkü yargılamaları meşru görmüyor. Bosna’nın bu durumu derhal yatıştırmaya ihtiyacı var. Bu büyük bir anayasal, hukuki ve siyasi krizdir ve siyasi olarak çözülmelidir” dedi.

Sırplar kendi anayasal düzenine saldırı görüyor

Sırp Cumhuriyeti Ulusal Meclisi Başkanı ve Dodik’in yakın müttefiki Nenad Stevandic, Sırp kontrolündeki özerk cumhuriyete yönelik hamleleri anayasal düzene bir saldırı olarak niteledi. Stevandic, Çarşamba günü yaptığı açıklamada “Kesinlikle haklıyız. Ancak Bosna Hersek’te haklı olmak zulme uğramak anlamına geliyor” dedi.

Senatörlerden Rubio’ya mektup

Bu arada Washington’da ABD Senatosu’nun üç üyesi Chuck Grassley, Jeanne Shaheen ve Jim Risch, ABD Kongresi’nin diğer dokuz üyesinden oluşan bir gruba liderlik ederek Dışişleri Bakanı Marco Rubio’ya Bosna’da daha fazla kötüye gidişi önleme çağrısında bulundu.

Amerikalı Senatörler, Rubio’ya yazdıkları mektupta, “Bosna Hersek’teki Sırp Cumhuriyeti’nin lideri Milorad Dodik’in son eylemlerinden derin endişe duyuyoruz. Yıllardır ayrılıkçı faaliyetlerde bulunmuş, Bosna Hersek’in devlet kurumlarına meydan okumuş, anayasayı baltalamış ve ülkenin toprak bütünlüğünü tehdit etmiştir” ifadelerine yer verdiler.

ABD, Dodik ve “himaye ağına” 2023 yılında ve bu yılın Ocak ayında bir kez daha yaptırım uygulamıştı.

Rubio’yı Dodik sorusu

Pazartesi günü Suudi Arabistan’a giderken VOA tarafından ABD’nin “Dodik’e karşı herhangi bir cezalandırıcı eylem” düşünüp düşünmediği sorulan Rubio, Trump yönetiminin Bosna’nın bölünmesini istemediğini söyledi. Rubio, “Dünyanın ihtiyacı olan son şey başka bir krizdir ve biz bu konuda zaten konuştuk. Bundan sonra ne yapabileceğimize gelince, bu seçenekleri gözden geçiriyoruz. Ancak içeride ne tür farklılıklar olursa olsun, bunun bir ülkenin parçalanmasına ve başka bir çatışmaya yol açamayacağı son derece açık” diye konuştu.

“1995’ten bu yana yaşanan en ciddi anayasal kriz”

Uzmanlar Dodik ve Sırp Cumhuriyeti Ulusal Meclisi’nin eylemlerinin Bosna’da 1995’ten bu yana yaşanan en ciddi anayasal krizi tetiklediğini söylüyor.

Saraybosna Üniversitesi’nde hukuk profesörü olan Milos Davidovic, VOA Bosna Servisi’ne yaptığı açıklamada, “Her şeyden önce bu, [Dodik’in] temel devlet kurumlarına, yani Bosna Hersek Mahkemesi’ne, Bosna Hersek Anayasa Mahkemesi’ne ve anayasal-yasal düzenin dayandığı tüm bu temel önermelere karşı saygısızlığının bir yansımasıdır” dedi.

Siyaset ve güvenlik uzmanı Ahmed Kico ise VOA’ya yaptığı açıklamada, Dodik ve Sırp Cumhuriyeti Ulusal Meclisi’nin eylemlerinin “Rusya Federasyonu ve Sırbistan’ın emriyle gerçekleştirilen hibrid operasyonlar” olduğunu söyledi. Kico, “Bu nedenle Bosna Hersek’in demokratik bir devlet olarak hayatta kalmasının mümkün olmadığını göstermeye ve kanıtlamaya çalıştıkları gerçekten tehlikeli bir durum” değerlendirmesinde bulundu.

Bu arada büyüyen krizin ortasında Çarşamba günü EUFOR’a destek vermek üzere ilave Avrupalı barış gücü askerleri Bosna’ya ulaştı.

(Voa Türkçe)