Birleşmiş Milletler (BM), Beşar Esad rejiminin devrilmesi sonrasında 2025’in ilk yarısında, iç savaş nedeniyle ülkesini terk eden yaklaşık bir milyon Suriyelinin ülkesine dönmesini bekliyor.

BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Ortadoğu ve Kuzey Afrika Direktörü Rema Jamous Imseis, “Suriye’deki son gelişmeler, Dünya gezegeninde gördüğümüz en büyük yerinden edilme krizinin nihayet çözüme kavuşması yönünde muazzam bir umut yarattı. Önümüzdeki yıl Ocak ayı ile Haziran arasında yaklaşık bir milyon Suriyelinin geri dönebileceğini tahmin ediyoruz” dedi.

“Hiçbir Suriyeli zorla ülkesine gönderilmemeli”

Imseis, diğer yandan rejim değişikliğinin insanî krizin hemen sona erdiği anlamına gelmediğine de vurgu yaptı. Suriye’nin çok büyük zorluklarla karşı karşıya olduğuna işaret eden BM yetkilisi, milyonlarca Suriyeliye ev sahipliği yapan ülkelere, sığınmacıları alelacele geri göndermekten kaçınmaları çağrısında bulundu. Imseis, “Hiç kimse Suriye’ye zorla gönderilmemelidir ve Suriyelilerin iltica süreçlerine erişim hakkı korunmalıdır” dedi.

Esad’ın 8 Aralık’ta devrilmesinin hemen ardından aralarında Almanya ve Avusturya’nın da bulunduğu bazı AB ülkeleri, Suriyelilerin iltica başvurusu değerlendirme süreçlerinin askıya alındığını açıklamış, aşırı sağcı partiler, Suriyelilerin sınır dışı edilmesi için hükümetlere baskı yapmaya başlamıştı.

“İltica hakkına saygı duyun”

Jamous Imseis, iltica süreçlerini askıya alan ülkelere seslenerek “Lütfen ülke topraklarına giriş ve iltica başvuru hakkına saygı duymayı sürdürün. Yerinden edilmiş insanlar 14 yıl sonra öyle kolayca bir gecede bavullarını toplayıp savaştan harap olmuş bir ülkeye geri dönemez. Suriye’nin geri dönecek kadar güvenli olup olmadığını değerlendirmek için Suriyelilere ve bize zaman tanıyın. Şu an bunun için çok erken” ifadelerini kullandı.

Esad rejiminin devrilmesi sonrasında pek çok kişi Suriye’ye geri dönerken ülkede son üç haftada, çoğu kadın ve çocuk bir milyonu aşkın kişinin evini terk etmek zorunda kaldığına dikkat çeken Imseis, “8 Aralık öncesinde var olan risk grupları, artık aynı derecede korumaya ihtiyaç duymasa da ya da haklarına yönelik ihlaller konusunda aynı tehdit ya da korkuya sahip olmasa da rejim değişikliği sonrasındaki süreçte başka kırılgan gruplar ortaya çıkmıştır” dedi.

Almanya’da Suriyeliler dönecek endişesi

Suriye’de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından Almanya’da Suriyelilerin ülkesine dönmesiyle ilgili tartışmalar yoğunlaşırken yapılan bir araştırma Alman istihdam piyasasında Suriyelilerin iş gücü olarak önemini ortaya koydu.

İşverenlere yakınlığıyla bilinen Alman Ekonomi Enstitüsünün (IW) yayımladığı analizde, ülkede yaklaşık 80 bin Suriyelinin iş gücü sıkıntısı yaşanan mesleklerde çalıştığına işaret edilerek Suriyelilerin ülkelerine geri dönmesinin Alman ekonomisine olumsuz etki yapacağı ve nitelikli iş gücü açığını artıracağı vurgulandı. Özellikle otomobil üretiminde mekanik, elektronik ve bilişim kelimelerinin kısaltmasından oluşan “mekatronik” alanında 4 binden fazla Suriyelinin çalıştığını belirten IW, otomobil teknisyenliği alanında açıkta bulunan on kadrodan yedisinin uygun niteliklere sahip iş gücüyle doldurulamadığını kaydetti.

Almanya’da 5 bin 300 Suriyeli doktor var

IW’nin araştırmasına göre Almanya’da 5 bin 300 doktor bulunurken dişçilik alanında 2 bin 470, çocuk yuvası ve okullarda 2 bin 260, sağlık ve hasta bakıcılığı alanında da 2 bin 160 Suriyeli çalışıyor.

İklim koruma açısından önem taşıyan alanlar olan bina elektrik sistemlerinde 2 bin 100, sıhhi tesisat, ısıtma tesisatı ve havalandırma tekniği alanlarında da bin 570 Suriyelinin çalıştığı kaydedildi.

Siyasete uyarı: Boşluk doldurulamaz

IW raporunu hazırlayan iktisatçı Fabian Semsarha, Suriyeli iş gücünün Alman istihdam piyasası açısından önemli olduğunu vurgulayarak “Suriyeliler, Almanya’da nitelikli iş gücü açığının etkilerinin hafifletilmesine kaydadeğer boyutta katkıda bulunuyor” dedi.

Suriyelilerin ülkesine geri dönmesiyle ilgili tartışmalarda Suriyeli iş gücünün katkısının genelde hafife alındığını belirten Semsarha, Suriyelilerin geri dönmesi durumunda pek çok alanda doğacak boşluğun doldurulmasının zor olacağını kaydetti. IW iktisatçısı, Alman siyasetine ülkede çalışan Suriyelilere Almanya’da garantili bir şekilde kalabilme perspektifi sunması çağrısı yaptı.

Kayıtlı çalışan 213 bin 500 Suriyeli var

Alman İstihdam Dairesi verilerine göre Almanya’da Haziran 2023-Mayıs 2024 döneminde sosyal güvenceli çalışan toplam 213 bin 500 Suriye kökenli kişi bulunuyordu. Daire, bu kişilerden 86 bininin yardımcı işlerde, 127 bininin ise meslek eğitimi ya da üniversite öğrenimi gerektiren kalifiye işlerde çalıştığını bildirdi. IW verilerine göre Almanya’da 155 bin Suriyeli ise işsiz ve doğrudan istihdam piyasasına kazandırılmaya müsait durumda.

Federal İstatistik Dairesi verilerine göre 2023 sonu itibarıyla Almanya’da Yabancılar Dairesinde kayıtlı yaklaşık 712 bin Suriyeli yaşıyor. Suriye kökenlilerin sayısı ise toplamda 1 milyon 300 bini buluyor. Bu kişilerin yüzde 82’si doğrudan kendisi Suriye’den göç etmiş. Yüzde 18’i ise ailesinin Suriye’den göç etmesi sonucu Almanya’da bulunuyor. Yüzde 18’i ise Alman vatandaşlığına sahip.

Almanya’da yaşayan çalışma yaşındaki Suriyelilerin sadece yüzde 42’si bir işte çalışıyor. Bu durumda, Almanya’ya gelen Suriyelilerin yaş ortalamasının düşük olmasının ve çoğunun henüz eğitim aşamasında bulunmasının rol oynadığı belirtiliyor.