Marketlerdeki ürün etiketleri ve restoranlardaki menülerde bazı değişikliğe gidiliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı yeni düzenlemeler doğrultusunda gıda işletmelerinin uyması gereken kuralları içeren “Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği Kılavuzu”nu güncelledi. Peki vatandaş hangi ürünlerdeki etiketlere dikkat etmeli? Düzenleme ne zaman hayata geçiyor?

Konuyla ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr’ye açıklayan Gıda Mühendisi ve Denetim Uzmanı Nurten Sırma şu ifadeleri kullandı:

“Tarım ve Orman Bakanlığı yıl içinde ürün bazında ürün tebliğlerinde yapılan düzenlemelerle bu konu ile ilgili çalışmalarını yapıyordu. 27 Kasım itibarıyla etiketleme ve tüketicileri bilgilendirme kılavuzunu yayımladı. Ürün tebliğlerinde yaptığı düzenlemeleri 70 sayfalık toplu bir düzenleme olarak yayınladı.

Bugüne kadar hiç yapılmayan vegan ve vejetaryen tüketenlere özel etiket düzenlemeleri de dahil diğer etiket düzenlemelerini de detaylandıran 70 sayfalık bir kılavuz yayınlandı. Bu kılavuzda yanıltıcı görsellerin ve ifadelerin kullanımı yasaklandı. Bu kılavuz ile gıdanın etiketlenmesi, gıdanın nitelikleri açısından yanıltıcı olması engellendi. Buna göre gıdanın etiketindeki marka, adı, ifadeler, terim ve görseller, doğası, kimliği, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi ve üretim metodu açısından başka bir ürün grubunu çağrıştırması engellenecek. Kokolin ile çikolata aynı görsele sahip olduğu için ambalajın temel görüş alanında yer alan gıdanın adında kokolin olduğu belirtilecek. Örneğin pirina yağı bir zeytinyağı sınıfında sayılmaz ancak zeytinden elde edilir. Kızartmalarda kullanılır. Son aylarda marketlerde prina yağı görüyorduk. Prina yağları üzerinde zeytin ağacı ve zeytin görseli kullanıyordu. Bu ürünler zaman zaman Tüketiciler ‘gerçek bir zeytinyağı mı?’ bunu ayıramıyordu.

İkinci düzenlemede ise çikolata ve benzeri ürünler satıştaydı. Buna kokolin adı veriliyordu. Bu kılavuzla birlikte kokolin olan ürünlerin üzerinde ‘kokolindir’ ifadesinin açıkça yazılması öngörülüyor. Yani tüketici hangi ürünü, neyi aldığını bilecek.

‘GERÇEK ÜRÜN FOTOĞRAFI KULLANILMAYACAK’

Ayrıca aroma kullanılmasıyla ilgili düzenlemeler de var. Marketlerde satılan çilekli, muzlu gofretler… Bunlar aslında aroma kullanılarak üretilen gıdalardır. Baskın tadı aroma vericilerle sağlanıyorsa o ürünün üzerinde gerçek ürün fotoğrafı kullanılmayacak. Muzun, çileğin üzerindeki görsel gerçek bir fotoğraf değil, çizimler şeklinde kullanılacak. Ambalajın üzerinde mutlaka ‘aromalı’ diye yazılacak.

Süt ve süt ürünlerinde yanıltıcı ifadeler kullanılmayacak. Köy, ev, geleneksel, anne eli değmiş gibi yanıltıcı ifadelerin ürün üzerinde kullanılmasının önüne geçiliyor. Tüketici market reyonuna gittiği zaman aynı şekilde üretilen iki farkı markanın yoğurdunu satın alırken, üzerinde yazılan yanıltıcı ifadeler bir markanın haksız kazanç elde etmesine sebebiyet veriyor. Bir tanesinin üzerinde yüzde 100 yazıyor, halbuki yoğurt üretiminde ilave bir şey konulmuyor, bu zaten sütten elde ediliyor. Üründe yüzde 100 yazması rakip firmanın önüne geçmesini sağlıyor. Ürünün içeriği ile ilgili bir şey anlatmıyorsa, köy yoğurdu, ev yoğurdu, geleneksel yoğurt, yüzde 100 doğal ifadelerinin yazılmasının önüne geçiliyor.

İçerisinde yüzde 1.2’den fazla alkol içeren herhangi bir içecekte mutlaka temel görüş alanına, alkolün derecesi yazılacak ve alkol içerdiğini belirten kısaltmalar yer alacaktır.

Etiket içinde bilgilendirici ifadeler, aynı renk, aynı stil ve aynı yazı ile yazılması zorunlu olacak. Bazı ürünlerde portakal aromalı ifadesinde portakal ayrı renkte, aromalı ayrı renkte olabiliyor. Puntoları ile oynanarak portakal büyük yazılıp aroma küçük yazılarak vatandaşın doğru bilgilendirilmesinin önüne geçiliyor.

‘KATKI MADDESİ İÇERMEZ’ İFADESİ KALKIYOR

Gerektirmeyen ürünlerde ‘katkı maddesi içermez’ ifadesi benzer ürünler arasında yanıltıcı algı yaratabileceği için yazılması uygun değildir. Katkı maddesi içermez ifadesi yoğurtta yazılması gerekmez. Burada vatandaşta iyi bir izlenim bırakılması için katkı maddesi içermez denilebiliyor. Yeni dönemde bunun kullanılması yasaklanıyor.

Margarin gibi bitkisel içerikli yağlarda sanki içerisinde süt kullanılmışçasına, üzerinde akan süt fotoğrafı, yayık fotoğrafı, mandıra fotoğrafı, inek fotoğrafı kullanılması yasaktır. Tereyağı izlenimi verilen tüm ifadeler yasaktır.

YER FISTIĞI ÜRÜNLERİNDE DÜZENLEME

Yer fıstığı ile üretilen tüm ürünlerde sadece fıstıklıdır ifadesi kullanılamaz. Yer fıstığı alerjen ürünler sınıfına girdiği için yer fıstığı kelimesinin bütün halde yazılması zorunluluğu vardır. Bazı kişiler için yer fıstığı alerjendir, dünyada ölümcül vakalar olmuştur. Gıda güvenliği açısından yer fıstıklı ürünlerin yer fıstığı vardır şeklinde yazılmalıdır. Örneğin baklava üreticiler fıstıklı baklava üretip içerisinde sanki Antep fıstığı var izlenimi ile bunu satıyorlar.

Kaşar peyniri yerine eritme peyniri kullanılarak yapılan ürünlerde kaşarlı ifadesi kullanılması yasak. Mutlaka eritme peyniri ifadesi kullanılacaktır.

FİRMALAR ETİKET DÜZENLEMESİNE NE ZAMAN GEÇİYOR?

31 Aralık 2026’ya kadar sektörün geçmesi planlanıyor. Vatandaşlar etiket bilgileri, görsellerle alışveriş yaptıklarında aldatıldığını öğrenebilir, ona göre tedbir alabilir.

Veganlar hiçbir hayvansal ürün tüketmezler. Vejetaryenler de et harici hayvansal ürünleri tüketirler. Bu iki grubun doğru bilgilendirilmesi adına etiket üzerinde şu ifadeler kullanılmalıdır: Veganlar için uygundur veya hayvansal bileşen içermez. Ürün üzerinde hayvansal ürünleri çağrıştıran görsellerle ilgili düzenlemeler yapıldı.

Soya veya yulaf bazlı içeceklerde süt yerine içecek ifadesi kullanılacaktır. Menülerde vegan ve vejetaryen ürünlerin belirtilmesi gerekiyor.

Şu an firmalara bir geçiş süreci tanılıyor. Bu zaman zarfında tüketiciler de gıda okuryazarı olarak uygunsuzluklara, düzenlemelere baksınlar. Kılavuz yayınlandı, tüketiciler ürünlerin üzerindeki görseller, veya yanıltıcı ifadeler konusunda dikkatli olsunlar.”

(Milliyet)