Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile tüm çağrılara rağmen Gazze ve Lübnan’daki saldırılarına devam eden İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu arasında, Hamas’ın İsrail’e düzenlediği 7 Ekim saldırılarının yıldönümü öncesi gergin bir diplomatik düello yaşandı.

Macron, Cumartesi günü İsrail’e silah veren ülkeleri “silah sevkiyatını durdurmaya” çağırdı. Netanyahu, Macron’un bu çıkışına “Utanç çağrısı” sözleriyle yanıt verdi. Hafta sonu yaşanan gerilimin ardından iki lider tansiyonu düşürmek için bir telefon görüşmesi yaptı.

İki lider arasındaki söz düellosu Macron’un, Fransızca Konuşan Ülkeler Zirvesi dolayısıyla yaptığı bir konuşmada ve France Inter Radyosu’na verdiği söyleşide, “bir an evvel ateşkesin sağlanabilmesi için, İsrail’e silah veren ülkelerin silah sevkiyatını durdurması” çağrısında bulunmasıyla başladı.

Cumartesi sabahı France Inter Radyosu’na konuşan Macron, “Sanırım bugün öncelik siyasi bir çözüme dönmemiz, Gazze’deki savaşa liderlik etmek için İsrail’e silah teslimatını durdurmamızdır. Fransa İsrail’e silah vermiyor” diyerek aynı sözleri yineledi.

Netanyahu’nun 7 Ekim saldırılarının yıldönümü anmalarının yapıldığı hafta sonu Macron’dan gelen bu beklenmedik açıklama karşısındaki yanıtı sert oldu.

Cumartesi günü kameraların karşısına geçen Netanyahu, kendi sosyal medya hesabından paylaştığı video mesajında, “ülkesinin, Gazze’den Lübnan’a, Yemen ve Batı Şeria üzerinden ülkesinin yedi cephede medeniyet düşmanı güçlerle savaştığını” söyledi.

Netanyahu, “Buna rağmen Cumhurbaşkanı Macron ve diğer Batılı ülkelerin liderleri, şimdi İsrail’e silah ambargosu çağrısında bulunuyor. Bu utanç verici bir çağrı, yazıklar olsun onlara! İsrail onların desteği olsa da olmasa da kazanacak. Ancak bu savaş kazanıldıktan sonra bile utançları uzun süre devam edecek” dedi.

Elysee’den geri adım

İsrail Başbakanı’nın suçlaması karşısında Cumartesi akşamı geri adım atan Elysee Sarayı, “Fransa, İsrail’in sarsılmaz dostudur. Ve İsrail Başbakanı’nın aşırı sözlerinden üzüntü duyduk” diyerek ilk geri adımı attı. Bu gergin açıklamaların ardından, iki lider Pazar akşamı bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Elysee Sarayı’ndan yapılan açıklamaya göre, iki lider “son derece açık bir telefon görüşmesi” gerçekleştirdi.

İsrail Başbakanlık Ofisi’nin görüşmeye dair yaptığı açıklamada, Netanyahu’nun Macron’a, “Mevcut koşullar altında, dostlarımızdan, İran’ın şer eksenine destek anlamına gelen kısıtlamalar dayattıklarını görmek yerine, İsrail’in dostlarının desteğini bekliyoruz. Hizbullah’a yönelik saldırılarımız, bölge genelinde istikrar, güvenlik ve barışın yararınadır” mesajını ilettiği belirtildi.

Macron ise, Fransa’nın İsrail’in güvenliğine yönelik “sarsılmaz” bağlılığını hatırlattı, ancak aynı zamanda Lübnan’da ateşkes ihtiyacını da vurguladı. Macron, “Silah teslimatı İsrailliler’in beklediği güvenliği sağlayamaz” dedi.

Elysee’den görüşmeye ilişkin yapılan açıklamada, “Bu görüşme vesilesiyle, Cumhurbaşkanı ve İsrail Başbakanı, Ortadoğu’daki durum hakkında tam bir açıklıkla ve Fransa ile İsrail arasındaki dostluğa saygı duyarak uzun uzun konuştular. İki lider, görüş farklılıklarını ve birbirlerinin birbirlerini iyi anlama isteklerini kabul ediyor” denildi.

Fransa Cumhurbaşkanı, İsrail Başbakanı’na Fransa’nın İsrail’in güvenliğine olan bağlılığının değişmez olduğunu ve son aylarda İran tarafından yapılan saldırılar sırasında savunmasına Fransız askeri kaynaklarının seferber edilmesini hatırlattı.

Açıklamada, “Cumhurbaşkanı ayrıca İsrail Başbakanı’na ateşkes zamanının geldiğine dair inancını da dile getirdi. Silah sevkiyatı, Gazze’deki savaşın uzatılması ve Lübnan’a yayılması, İsrailliler’in ve bölgedeki herkesin beklediği güvenliği sağlayamıyor. İsrail’in ve tüm Ortadoğu’nun güvenliği için gerekli siyasi çözümlerin geliştirilmesi için acilen kararlı bir çaba sarf etmeliyiz. Cumhurbaşkanı ve İsrail Başbakanı temas halinde kalma konusunda mutabakata vardı” denildi.

Öte yandan, Hamas saldırılarından bir yıl sonra bölgede bulunan az sayıdaki Avrupalı yetkiliden biri Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot, Suudi Arabistan, Katar, Ürdün ve Batı Şeria’yı kapsayan ziyareti çerçevesinde 7 Ekim Pazartesi günü Tel Aviv’i ziyaret edecek. Dışişleri Bakanı İsrailli yetkililerle görüştükten sonra, Macron’a durumla ilgili bir rapor sunacak.

Paris ve Tel Aviv arasındaki gerginlik

Telefon görüşmesinde gerilimin düşürülmesi için ilk adım atılsa da, İsrail ve Fransa arasındaki gerginlik birkaç aydır tırmanıyor. Fransa, Haziran ayında Paris’te yapılan Satory Silah Fuarı’nda, İsrail’in stand açmasını yasakladı.

Ardından Fransa’nın; İsrail’in “Filistin topraklarındaki yasadışı varlığına, kararın kabul edilmesinden en geç 12 ay içinde son vermesini” talep eden Birleşmiş Milletler Genel Kurulu metnini 18 Eylül’de oylayarak kabul etmesi de ilişkileri gerdi.

Bu gerginliklere, ABD ve Fransa tarafından Eylül ayı sonunda önerilen “Lübnan’da 21 günlük ateşkes” önerisine “Netanyahu’nun kulak asmaması nedeniyle yaşanan diplomatik gerilim” de eklendi.

Benyamin Netanyahu New York’a vardığında BM Genel Kurulu’nda sert bir konuşma yaptı. Netanyahu’nun konuşmasından kısa bir süre sonra Beyrut’a büyük çaplı bir İsrail hava saldırısı düzenlendi ve 27 Eylül’de Hizbullah lideri Hasan Nasrallah öldürüldü. Birkaç gün sonra İsrail ordusu güney Lübnan’da kara operasyonlarına başladı.

Macron yıldönümü için mesaj yayınladı

Bu arada Macron, 7 Ekim sabahı X sosyal medya hesabından İbranice ve Fransızca olarak bir mesaj yayınladı.

Fransa Cumhurbaşkanı paylaşımında, “Acı, bir yıl önceki kadar şiddetli olmaya devam ediyor. İsrail halkının acısı, bizim acımız, yaralanan insanlığın acısı…Ne mağdurları, ne rehineleri, ne yokluktan, ne de beklemekten kalbi kırılan aileleri unutuyoruz. Onlara kardeşlik duygularımızı iletiyorum” ifadelerini kullandı.

(Voa Türkçe)