Libya’nın batısındaki Ulusal Birlik Hükümetine bağlı Ulaştırma Bakanlığı Yollar ve Köprüler İdaresi Acil Servis Başkanı Hüseyin Süveydan’ın konuya ilişkin açıklaması, “Hükümetimiz” adlı Facebook sayfasından yayımlandı.

Ülkenin doğusunda selin vurduğu bölgelerde altyapının yüzde 70’inin zarar gördüğünü belirten Süveydan, 6’sı Derne’de, 5’i de doğudaki kentlerde olmak üzere 11 köprünün yıkıldığını bildirdi.

Süveydan, doğudaki kent ve köylerdeki yer altı su borularının yüzde 80’inin tahrip olduğunu, yolların da yüzde 50’sinin zarar gördüğünü kaydetti.

Süveydan, Yollar ve Köprüler İdaresinin, ülkenin doğusunda selden etkilenen tüm bölgelerde alternatif güzergahlar açmaya yönelik tüm çalışmaları tamamladığını ifade etti.

Eğitim kurumlarının yüzde 95’i zarar gördü

UBH Eğitim Bakanı Musa Mugaryif, başkent Trablus’ta düzenlediği basın toplantısında, selden etkilenen bölgelerde eğitim kurumlarının yüzde 95’inin zarar gördüğünü söyledi.

Okulların pazar (24 Eylül) gününden itibaren yeniden açılacağını kaydeden Mugaryif, sel bölgesinden gelen öğrencilerin Bingazi’deki 17 okulda eğitime devam edeceklerini belirtti.

Basın toplantısında konuşan Eğitim Kurumları Müdürü Ali el-Kuveyrih de 15 ilçede toplam 114 okulun selden zarar gördüğünü dile getirdi.

Libya’daki sel felaketi

Orta Akdeniz’de etkili olan ve 10 Eylül’de Libya’nın doğusunu vuran “Daniel” Fırtınası, Bingazi, Beyda, Merc, Suse ve Derne kentlerinde sel felaketine neden olmuştu.

Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, sel felaketi nedeniyle 11 Eylül’de ülke genelinde 3 günlük yas ilan etmiş, Libya Başkanlık Konseyi de kardeş ülkelere ve uluslararası kurumlara sel felaketinden zarar gören bölgeler için yardım çağrısında bulunmuştu.

BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisinin (OCHA) raporunda Libya’nın doğusundaki sel felaketi nedeniyle 3 bin 958 kişinin yaşamını yitirdiği ve 9 binden fazla kişinin kaybolduğu ifade edilmişti.

Derne, salgın riski altında

Libya’nın doğusunu vuran sel felaketinden en çok etkilenen Derne kentinde enkaz altındaki cesetlerin çürümeye başlaması ve kanalizasyon suyunun içme suyuna karışması salgın hastalık tehdidini gün geçtikçe artırıyor.

Libya Hastalıklarla Mücadele Merkezi Müdürü Haydar es-Saih’in açıklamasına göre, Derne’de kanalizasyon suyunun içme suyuna karışması nedeniyle 150 zehirlenme vakası tespit edildi.

Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi’ne (OCHA) göre 10 binden fazla insanın hala kayıp olduğu Derne’de, yerel medya ve sahadaki aktivistler, kurtlanmış hayvan leşlerinin çokça görüldüğü kent sokaklarında çürümüş ceset kokusunun hakim olduğunu aktarıyor.

Enkaz altındaki cesetlerin ve hayvan leşlerinin çürümesiyle çevreye saçılan kötü koku, çevre kentlere 40 binin üzerinde göç veren 200 bin nüfuslu kentin geri kalanını da tehdit ediyor.

Kentin bazı bölgelerinin boşaltılması gündeme geldi

Sel felaketinde ölenlerin sayısını ikiye katlama riski oluşturan bu tehdit nedeniyle Ulusal Birlik Hükümeti doğuda felaketin yaşandığı kentlerde bir yıl süreyle olağanüstü hal ilan etti.

Sağlık Bakanlığına bağlı Toplum Sağlığı Acil Operasyon Odası Başkanı Cibril Abdusselam düzenlediği basın toplantısında, Derne’nin “ağır hasarlı”, “hassas” ve “güvenli” olmak üzere üç bölgeye ayrıldığını duyurdu.

Bölgelerin, hasar boyutuna göre bölündüğünü kaydeden Abdusselam, ağır hasarlı bölgenin yaşanamayacak durumda olduğunu ve boşaltılması gerektiğini kaydetti.

Abdusselam, sel suları altında kalan “hassas” bölgenin halk için tehlike oluşturduğunu, güvenli bölgenin ise yaşanabilir olduğunu belirtti.

Kentin boşaltılmasına pek sıcak bakmayan Uluslararası Kızılhaç Komitesi, cesetlerin salgın hastalık riski oluşturmadığını açıkladı.

El-Beyda Belediyesi Acil Sağlık Komitesi Başkanı Abdurrahim Mazik ise selden daha kötü sonuçlar doğurabilecek bir çevre felaketi yaşanmaması için bölgedeki halk ile kurtarma ekiplerinin acilen aşılanması çağrısında bulundu.

Defin işlemlerinde yaşanan sıkıntı

Hala enkaz altında çok sayıda ceset olması ve felakete hazırlıksız yakalanılması ise kefen sıkıntısını doğurdu.

Bunun üzerine İçişleri Bakanlığına bağlı Er-Rada Terör ve Organize Suçlarla Mücadele Teşkilatı, Derne’ye kefen taşıyan bir konvoy gönderdi.

Libya Müftülüğü ise Facebook sayfasından, “zaruret halinde erkek ve kadın da olsalar birkaç cenazenin tek bir kefenle kefenlenmesi ve aynı kabre defnedilmesinin caiz olduğu” yönünde bir fetva yayımladı.

Öte yandan cesetlerin çürümüş olması alelacele toplu mezarlara gömülmelerine neden oldu.

Ancak kimliği belirlenemeyen cenazelerin alelacele gömülmesi, Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nin tepkisine yol açtı. Komite, bu durumun, selden kurtulan ve akrabalarının akıbetini öğrenmek isteyen ailelerde uzun yıllar kapanmayacak yaralar açacağını kaydetti.

Adalet Bakanı Halime İbrahim, “hükümetimiz” sitesine yaptığı açıklamada, Bilgi ve Dökümantasyon Merkezinden bir ekibin, kayıp kişilerin aileleri tarafından tespit edilmesi için bir veri tabanı oluşturmak üzere görevlendirildiğini söyledi.

İbrahim, otopsi görevlileri eşliğinde adli tıp doktorlarından oluşan ekiplerin selden etkilenen bölgelere gönderilerek numune alınacağını, numaralandırılacağını ve ardından cenazelerin defnedileceğini belirtti.

Öte yandan, Uluslararası Kızılhaç Komitesi 15 Eylül’de Bingazi Havalimanı’ndan 5 bin ceset torbası alarak Kızılay’a ve ilgili yetkililere teslim etti.

Ulusal Birlik Hükümeti de cesetlerin muhafaza edilmesi için 380 naaş kapasiteli 60 adet morg ünitesi gönderildiğini duyurdu.

Doğudaki hükümet, Derne’de karantina uygulayacak

Libya’nın doğusundaki Temsilciler Meclisi (TM) tarafından atanan hükümet, sel felaketinden en çok etkilen Derne kentinde bazı bölgeleri karantina altına almaya hazırlanıyor.

TM’nin atadığı hükümetin İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Tarık el-Harraz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, “Derne’de selden en çok etkilenen bölgeleri karantina altına almaya hazırlanıyoruz. Bu yönde talimat aldık ve muhtemelen ilerleyen saatlerde uygulamaya konulacak.” ifadelerini kullandı.

Karantina kararının sağlık açısından ciddi risklerin önüne geçmek amacıyla alındığını kaydeden Harraz, “Durgun sularda bazı insan ve hayvan cesetlerinin çözülmesi sonucu salgın hastalıkların yayılabileceği yönünde önemli uyarılar var. Bu sular tehlike oluşturuyor. Patlayan kanalizasyonların sularıyla sel suyunun karışması da tehlike arz ediyor.” dedi.

Harraz, selden en çok zarar gören bölgelerde hizmet düzeyinin sıfır olduğunu ve bu bölgelerin terk edilmesi gerektiğini söyledi. Libyalı sözcü, “Bu bölgelerdeki vatandaşların varlığı, hayatta kalanları arama ve naaşların çıkarılma çabalarını engelliyor.” diye konuştu.

Libya Ulusal Birlik Hükümetine bağlı Hastalıklarla Mücadele Merkezi Müdürü Haydar es-Saih, dün yaptığı açıklamada, çalışmaların kolaylaştırılması ve insanların güvenli bölgelere nakledilmesi için Derne kentinin “ciddi hasarlı, orta hasarlı ve güvenli” şeklinde üç bölgeye ayrılması teklifinde bulunmuştu.

Saih, içme suyuna kanalizasyon suyunun karışması nedeniyle 150 kişinin zehirlendiğini kaydetmişti.

Temiz içme suyu sıkıntısı

İçme suyunun kirlenmesi sonucu özellikle çocuklarda görülen ishal vakalarında kısa sürede yaşanan artış da sel felaketinin yaşandığı bölgelerdeki salgın tehlikesini gözler önüne serdi. Libya Hastalıklarla Mücadele Merkezi de Derne’deki içme suyunun kullanıma uygun olmadığını ve başka su kaynakları bulunması gerektiğini açıkladı.

Derne halkı özellikle sel felaketinin hemen ardından kuyu ve çeşme sularının kirlenmesi nedeniyle içme suyu bulmakta zorlandı. Aktivistler sosyal medyadan bölgeye pet şişe su gönderilmesi çağrısı yaptı.

Libya’nın batısından kente pet şişe su gönderilse de bu çağrılar devam etti. Bu da, suların, bazı bölgelerdeki felaketzedelere ulaşmadığını ortaya koyuyor.

Selde bazı tarihi yapılar da yıkıldı

Büyük yıkıma ve ölümlere neden olan sel felaketi, kentte ticaretin merkezi Sahabe Çarşısı’ndaki birçok yapıya zarar verdi.

Sahabeler Abdullah Bin Ber el-Kaysi, Zuheyr Bin Kays el-Belevi ve Ebu Mansur el-Farisi’nin türbeleri selde yıkıldı, Sahabe Camisi’nin avlusu da zarar gördü.

İçi suyla dolan caminin yeniden ibadete açılması için hummalı şekilde çalışma yürütülüyor. Türkiye’den gelen ekiplerin koordinatörlüğünde Derne’de arama kurtarma çalışmaları sürüyor.

Derne sakinlerinden Adil Muhammed, AA muhabirine, tarihi çarşının bölgenin en işlek noktalarından biri olduğunu ve herkesin buradan alışveriş yaptığını söyledi.

Selin her yeri yıktığını anlatan Muhammed, Sahabe Camisi’nin yanındaki sahabe türbelerinin de yıkılmasının kendilerini ayrıca üzdüğünü dile getirdi.

Doğal güzelliklerinin yanı sıra tarihi eserlere ve arkeolojik kalıntılara sahip Derne, sel felaketinden önce Libya’nın en güzel şehirleri arasında yer alıyordu.

Kuzeyde Akdeniz, güneyde Cebel el-Ahdar (Yeşil Dağ) tepeleriyle çevrelenen, ortasından vadi geçen Derne’de, 2014-2016 döneminde terör örgütü DEAŞ’ın saldırıları nedeniyle büyük sıkıntılar yaşanmıştı.

Libya Kızılayı: Derne kentinin tahliye edilmesi muhtemel bir seçenek

AA muhabirine açıklama yapan Libya Kızılayı Başkanı Abdusselam el-Hac, kurum ekiplerinin, lojistik imkanların eksikliği ve selden zarar gören bölgelere ulaşım zorluğu gibi bazı sıkıntılar yaşadığını söyledi.

Ekiplerin yardım dağıtma, yaralıları kurtarma ve cenazeleri toplama çalışmalarını sürdürdüğü aktaran Hac, Derne kentinin tahliye edilmesinin, bölgedeki sağlık durumuna göre şekil alacak “muhtemel bir seçenek” olmaya devam ettiğini kaydetti.

Halihazırda bölgede cesetlerin yayılması ve içme suyunun kirlenmesi gibi sağlık risklerinin olduğunu dile getiren Hac, ölü ve kayıp sayısına ilişkin net bilgi olmadığını ancak yerinden edilmiş yaklaşık 20 bin aile olduğunu ifade etti.