Türkiye, Nijerya, Mısır, Pakistan, Endonezya, İran, Malezya ve Bangladeş’in oluşturduğu D-8, 1997’de kuruldu.

Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdullah Aydın, D-8 Teşkilatı hakkında AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Aydın, D-8 hedeflerinin, gelişmekte olan ve özelde de birlikte hareket etme iradesini göstermiş 8 ülkenin dünya ekonomisindeki konumlarını iyileştirmek, ticari ilişkileri çeşitlendirmek ve yeni fırsatlar yaratmak, uluslararası düzeyde karar alma süreçlerine katılımı artırmak ve daha iyi bir yaşam standardı sağlamak olduğunu söyledi.

D-8’e üye devletlerin Kovid-19, Rusya-Ukrayna savaşı ve gıda krizlerinde önemli roller üstlendiğini savunan Aydın “D-8’in kurucu ülkesi olan Türkiye’nin Kovid-19 ve gıda krizlerindeki yapıcı tavrı bu noktada mihenk taşı niteliğindedir. Zira Kovid-19 sürecinde sergilenen paylaşıcı tavır, ülkelerin temel sağlık ürünlerine ulaşmada yaşadıkları sorunlar, Batının egoist tavrına karşı daha küçük ekonomi olmasına rağmen sahada en dikkati çekici aktörün Türkiye olduğunu göstermiştir. Aynı şekilde Rusya-Ukrayna krizinin sadece gıda boyutunda değil, her konusu ile ilgili Türkiye’nin sergilediği barış merkezli tavır dünyaca kabul görmüştür. Bu örnekler bile Türkiye’nin ve dostlarının oluşturmuş olduğu bu organizasyonun potansiyelinin görülmesi açısından önemlidir.” dedi.

Aydın, D-8’in kurulma aşamasından itibaren ilk hedeflerinden birinin üye ülkeler coğrafyasını genişlemek olduğunu belirterek Brezilya, Arjantin ve Rusya olmak üzere dünyada güç dengelerinde yeri olan ancak Batı tarafından kenarda tutulmaya çalışılan devletlerin üyeliğinin bir sonraki adımın en önemli parçası gözüktüğünü öne sürdü.

“Temel değerleri belirli çizgileri çizilmiş ve somutlaştırılmış bir yapı olarak D-8, her konuda yeni bir dünya alternatifi sunar ve bunu hak temelli yapar.” diyen Aydın, “yeni bir dünya” idealinin D-8 ülkelerinin daha güçlü olabilmelerine bağlı olduğunu söyledi.

D-8 ülkeleri, yaklaşık 1,2 milyar nüfusla 4 trilyon dolara yaklaşan ekonomik büyüklüğe sahip bulunuyor.

İstanbul’da 15 Haziran 1997’de yapılan üye devlet ve hükümet başkanları zirvesinde “İstanbul Deklarasyonu”yla kurulan D-8, kalkınmada işbirliğini sağlamaya, üye ülkeler arasındaki ticareti ve işbirliğini artırmaya yönelik uluslararası örgüt olarak varlığını sürdürüyor.

D-8’in kuruluşu

Prof. Dr. Necmettin Erbakan, Ekim 1996’da İstanbul’da düzenlenen “Kalkınmada İş birliği Konferansı”nda, gelişmekte olan Müslüman ülkeler arasında işbirliği yapma fikrini vurguladı.

Konferansa Bangladeş, Mısır, Endonezya, İran, Malezya, Nijerya ve Pakistan’dan temsilciler katıldı, Güney Doğu Asya’dan Afrika’ya uzanan ülkeler arasında iş birliği fikri pratiğe döküldü.

D-8’in kurulmasındaki ilk adım olan bu konferans, örgütün resmi olarak oluşturulduğu bir dizi hazırlık toplantısı sonrasında gerçekleştirildi.

D-8’in ana hedefleri, 1997’de yapılan Birinci Zirve Deklarasyonu’nda “barış, diyalog, işbirliği, adalet, eşitlik ve demokrasi” şeklinde sıralandı.

Türkiye, Dönem Başkanlığını Bangladeş’e devretti

İlk zirvesini 1997’de İstanbul’da düzenleyen örgüt, Mart 1999’da Dakka’da, Şubat 2001’de Kahire’de, Şubat 2004’te Tahran’da, Mayıs 2006’da Bali’de, Temmuz 2008’de Kuala Lumpur’da, Temmuz 2010’da Abuja’da, Kasım 2012’de İslamabad’da, Ekim 2017’de İstanbul’da ve Nisan 2021’de Bangladeş’in ev sahipliğinde Kovid-19 salgını nedeniyle çevrim içi olmak üzere 10 zirve düzenledi.

D-8’in Ekim 2017’den bu yana dönem başkanlığını Türkiye üstlenirken 2020’de Bangladeş’in ev sahipliğinde toplanması planlanan 10’uncu zirve, Kovid-19 salgını nedeniyle ertelenmiş, Nisan 2021’de Bangladeş’in ev sahipliğinde çevrim içi düzenlenmişti.

Türkiye, kuruluşundan bu yana 2 defa dönem başkanlığını üstlendi.

Bangladeş’in ev sahipliğinde 8 Nisan’da çevrim içi düzenlenen D-8’in 10’uncu zirvesi sonrası dönem başkanlığı, Türkiye’den Bangladeş’e geçti.

Mısır’ın bu yıl, 11’inci D-8 zirve toplantısına ev sahipliği yapması ve dönem başkanlığını Bangladeş’ten devralması bekleniyor.

D-8 Genel Sekreteri Malezyalı Büyükelçi Dato Ku Jaafar Ku Shaari, Ocak 2022’de görevini Nijerya Federal Cumhuriyeti Büyükelçisi Isiaka Abdulkadir İmam’a devretti.

Bangladeş’in ev sahipliğinde ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılımıyla 8 Nisan’da çevrim içi düzenlenen D-8 Teşkilatının 10’uncu Zirve Toplantısı’nda, “2020-2030 D-8 On Yıllık Yol Haritası” kabul edildi.

D-8 ile AA arasında işbirliği anlaşması

D-8 kurulduğu günden bu yana çeşitli bölgesel ve küresel alanda çeşitli işbirlikleri yaptı.

Birleşmiş Milletler’de (BM) gözlemci statüsüne de sahip olan D-8, BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı, İslam Kalkınma Bankası, Chatham House, İslam İşbirliği Teşkilatı, Afrika-Asya Kırsal Kalkınma Teşkilatı, İslam Bilimsel Araştırmalar Merkezi, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Sabiha Gökçen Havalimanı, BM Kentler ve Yerel Yönetimler Orta Doğu ve Batı Asya Bölge Teşkilatı, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Nijerya Haber Ajansı, Anadolu Ajansı (AA) ve Anadolu Gençlik Derneği gibi kuruluşlarla da işbirliklerine imza attı.

AA ile D-8 arasında 14 Ocak 2019’da iş birliği protokolü imzalandı. Protokol kapsamında D-8’in Global İletişim Ortağı olan AA, D-8’in faaliyetlerini takip edip, yayın yaptığı tüm dillere çevirerek uluslararası medyaya sunuyor.

AA, D-8 üyesi ülkelerin yaptığı ortak çalışmaları daha etkin duyurarak organizasyonun gelişimine katkı sunuyor.

D-8 Genel Sekreteri Isiaka Abdulkadir İmam, 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından hayatını kaybedenler için başsağlığı dileyerek Birliğin doğal afetlere karşı ortak işbirliği mekanizması oluşturmayı ve üye ülkelerin ihtiyaçlarını karşılamayı amaçladığını bildirmişti.