Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ABD’li mevkidaşı Donald Trump arasında 15 Ağustos’ta Alaska’da yapılacak tarihi zirve öncesi gündemi şekillendiren kritik konular var. Öncelikle görüşme nihai barışa değil, ateşkese odaklanacak. Bu nedenle, bu süreçte ele alınacak konular ile ileride yapılacak barış görüşmelerinde gündeme gelecek ana başlıklar farklı olacak. Barış görüşmelerinin NATO ve savaşın temel sebepleri gibi daha geniş meseleleri kapsaması bekleniyor.

OLMAYAN TOPRAKLAR ÜZERİNDEN TAKAS

Alaska zirvesi ise Rusların kontrolündeki topraklar üzerine yoğunlaşacak gibi görünüyor. Trump, cuma günü yaptığı açıklamada, “Durum çok karmaşık. Her ikisinin de yararına olacak şekilde bazı toprak takasları olacak.” dedi.

Ukrayna’nın elinde Rus toprağı bulundurmaması, bu takas fikrini karmaşıklaştırıyor. Rusya ise beş bölgeyi kontrol ediyor: Kırım (2014’ten beri), Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson. Bunlar arasından Kırım ve Luhansk’ın tümü, diğer üç bölgenin ise büyük bölümü Rusya’nın kontrolünde.

BEŞ BÖLGE MASADA

ABD basın kaynakları hangi bölgelerin pazarlık konusu olduğuna dair farklı görüşler öne sürüyor. Bunların tamamı, Kırım’ın ve Özel Askeri Operasyon sırasında ele geçirilen toprakların büyük bölümünün Rusya’ya bırakılacağını vurguluyor. Haberler arasındaki fark kaç tanesinin Moskova’nın toprağı olarak tanınacağı hususunda.

Bloomberg’e göre Putin, Ukrayna’nın Kırım ile birlikte tüm Donbass üzerindeki haklarından Rusya lehine vazgeçmesini talep ediyor. Böyle bir senaryoda Kiev’in Luhansk ve Donetsk bölgelerinden askerlerini çekmesi gerekecek. Zaporijya ve Herson’da ise çatışmalar mevcut sınır hattında durdurulacak.

Rusya-Ukrayna savaşını takip eden Rus Telegram kanalları, Moskova’nın ateşkes için Ukrayna’nın artık Rus toprağı olan tüm bölgelerden çekilmesini talep ettiğini söylüyor.

Bloomberg, ne Washington, ne Moskova ne de Kiev’in yorum taleplerine yanıt verdiğini yazdı.

İKİNCİL TARİFELER BAŞLADI

Trump, temmuz ayı başlarında Rusya’ya ve ondan enerji satın alan ülkelere yüzde 100 gümrük vergisi getireceği tehdidinde bulunmuştu. Başkan’ın Moskova’ya Kiev ile anlaşması için verdiği süre 8 Ağustos’ta doldu. Geçen hafta Putin ile ABD Özel Temsilcisi Steve Witkoff arasında yapılan görüşmeden sonra oluşan olumlu ortama rağmen Trump, Hindistan’a Rusya’dan petrol aldığı gerekçesiyle getirdiği yeni tarifeleri iptal etmedi. Genel olarak yüzde 25, bazı Hint mallarına ise yüzde 50 gümrük vergisi getirdi.

Başkan aynı şekilde Çin’i de Rusya’dan petrol almayı kesmezse tarifelerle tehdit etti. Pekin’in yanıtı ise Rusya’dan petrol almaya devam edeceğiz oldu. Ancak Trump, ne Rusya’ya ne de ondan enerji satan alan diğer ülkelere herhangi bir yaptırım getirdi.

BARIŞ İÇİN ÖNE ÇIKAN TALEPLER

Putin ise savaş hedeflerinin değişmediğini defalarca vurguladı. Bunlar arasında Ukrayna’ya tarafsızlık statüsü verilmesi, NATO’ya katılma hedeflerinden vazgeçilmesi ve Kırım ile Ukrayna’nın doğu ve güneyindeki dört bölgenin kaybının kabul edilmesi talepleri öne çıkıyor.

Moskova, Trump’ın tarife tehditlerinin gündeme geldiği günlerde, “ABD ile ilişkileri düzeltmek pahasına hedeflerimizden vazgeçmeyeceğiz.” açıklamasında bulunmuştu.

ELİNDE KART YOK AMA İDDİASI ÇOK

Ana akım Amerikan basını Alaska zirvesinde Rusya’nın toprak taleplerinin kabul edilmesi olasılığı ile Ukrayna ve Avrupa’nın devre dışı bırakılmasını, “Putin’in zaferi” olarak değerlendiriyor.

Nitekim Zelenskiy gelişmelere çok tepkili. Hem kendisi hem de Avrupa müzakereler üzerindeki kontrolü büyük ölçüde yitirmiş gibi görünüyor.

Cumartesi günü Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Ukrayna’nın geleceği, Ukraynalılar olmadan kararlaştırılamaz.” derken, Zelenskiy ise toprak tavizi verme fikrini kesin bir dille reddetti. Moskova’yı “savaşa ara verme” karşılığında “Ukrayna topraklarının işgalinin meşrulaştırılması”nı talep etmekle suçladı.

Geçen hafta Kiev’in yitirdiği toprakları geri alacak bir durumda olmadığını söyleyen bir lidere göre de oldukça iddialı konuştu:

“Bize karşı alınan, Ukrayna’sız alınan her karar, aynı zamanda barışa karşı bir karardır. Bunlar ölü kararlardır, asla işlemez.”

TRUMP’I ‘KIZDIRACAK’

New York Times, Zelenskiy’in Trump’ın önerisini “kesinlikle reddetmesinin”, daha önce Kiev’i “barışa hazır olmamakla” eleştiren Trump’ı “kızdırma riski taşıdığını” yazdı. Trump daha önce defalarca Zelenskiy’i barışın önündeki başlıca engel olarak göstermişti.

AVRUPALILARDAN KARŞI TEKLİF

Wall Street Journal (WSJ)’a göre gelişmelerden çok rahatsız olan Kiev’in Avrupalı destekçileri, çatışmanın çözümü için kendi “karşı önerilerini” sundu.

Cumartesi günü İngiltere’de düzenlenen toplantıda, Ukrayna, İngiltere, Fransa ve Almanya liderlerin başdanışmanları, ortak planı ABD Başkan Yardımcısı JD Vance ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio’ya iletti. Toplantıya Trump’ın Ukrayna-Rusya Özel Temsilcisi Keith Kellogg ve Steve Witkoff da video bağlantısıyla katıldı.

Gazete, Avrupalıların “başka adımlar atılmadan önce ateşkesin sağlanması gerektiği” konusunda ısrarcı olduğunu kaydetti. Haberde, “karşı teklifin karşılıklı bir toprak değişimini” ve “Ukrayna’ya potansiyel NATO üyeliği de dahil olmak üzere kesin güvenlik garantileri sağlanması” koşulunu savunduğu belirtildi.

Bu koşullar, Avrupalıların hala Moskova’nın pozisyonunu anlamamazlıktan gelmekte ısrar ettiğini gösteriyor. Bu da neden müzakere masanın dışında bırakıldıklarını ortaya koyuyor.

(Aydınlık)