Tayland ile Kamboçya arasında iki ülkenin de hak iddia ettiği ve zaman zaman askeri hareketliliğe sahne olan sınır hattında sabah saatlerinde çatışma çıktı. Tayland’ın, 6 “F-16” ile sınır hattındaki bazı Kamboçya askeri karargahlarını hedef almasıyla gerginlik iyice tırmandı.

Khmer tapınağı yakınlarında çıkan çatışmada siviller yaşamını yitirirken, her iki ülke de karşı tarafı sorumlu tutuyor ve yaşananları “meşru müdafaa” olarak nitelendiriyor.

İki ülke de sınır hattındaki sivilleri güvenlik gerekçesiyle tahliye etmeye başladı. Öte yandan Kamboçya, çatışmaların büyüme riskine dikkati çekerek, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden (BMGK) acil toplantı talep etti.

Tayland-Kamboçya sınırında taraflar arasındaki gerginliğin daha da derinleşmesinden endişe ediliyor.

Her iki taraf ihtilaflı bölge askeri varlığını artırırken uzmanlar, bu durumun olası bir silahlı çatışmaya dönme riski taşıdığı, tapınak ve çevresindeki topraklar nedeniyle her iki ülkede de milliyetçi duyguların körüklendiği değerlendirmesinde bulunuyor.

Taraflar arasındaki gerginlik son dönemde arttı

Tayland ile Kamboçya arasında geçmişten bugüne devam eden sınır ihtilafında bugün yaşanan gerilime varan sürecin ilk kıvılcımı, 28 Mayıs’taki kısa süreli çatışmayla çakıldı.

Her iki tarafın da birbirini suçladığı 28 Mayıs’taki çatışmada bir Kamboçyalı asker öldü. Taraflar, sorunun barışçıl yolla çözüme kavuşturulması konusunda sıra sürede anlaşmaya vardı.

Ancak anlaşma taraflar arasındaki gerginliği azaltmaya yetmedi.

Tayland ile Kamboçya arasındaki ilişkiler, iki ayda son 10 yılın en gergin dönemine girdi.

Her iki ülkede de siyasiler, karşılıklı sert açıklamaları sürdürdü. Sınır hattındaki sorun, her iki ülkede de iç siyasetin ana gündem maddesi haline geldi.

Olayların ardından Tayland Başbakan’ı görevden uzaklaştırıldı

Kamboçya Başbakanı Hun Manet, Tayland ile uzun süredir yaşanan sınır sorunlarının çözümü için Uluslararası Adalet Divanına (UAD) başvurdu.

Hun Manet, gelecek yıldan itibaren zorunlu askerlik uygulamasını başlatacağını duyurdu.

Tayland Başbakanı Paetongtarn Şinavatra da eski Kamboçya Başbakanı ve Senato Başkanı Hun Sen ile yaptığı telefon görüşmesinin basına sızmasının ardından görevden uzaklaştırıldı.

Görevden uzaklaştırılan Başbakan Paetongtarn Şinavatra’nın yerine, vekaleten Başbakan Yardımcısı ve Savunma Bakanı Phumtham Wechayachai getirildi.

Sınır sorununun kökeni, 19’uncu yüzyıla dayanıyor

Tayland ile Kamboçya’nın paylaştığı 817 kilometrelik sınır hattı, iki ülke arasında bölgenin Fransızlar tarafından kolonileştirildiği 19’uncu yüzyıldan bu yana iki ülke arasında ihtilaflara yol açıyor.

Kamboçya, 1863’te Fransızlar tarafından sömürgeleştirildi. Fransa ile Tayland (o dönemdeki adıyla Siyam) arasında 1904’te yapılan anlaşmayla Tayland-Kamboçya sınırları yeniden belirlendi. Anlaşma sonucunda, Tayland sınırları içinde yer alan 11. yüzyıldan kalma Preah Vihear Tapınağı, Kamboçya topraklarına dahil edildi. Ancak Tayland, Fransızlar ile uzlaşılan çizgilerden çıkıldığını iddia ederek sınıra itiraz etti. Böylece iki ülkeyi ayıran 817 kilometrelik sınır hattı, iki ülke arasında ihtilaf kaynağı haline geldi.

En büyük ihtilaf, Preah Vihear tapınağı konusunda yaşandı. Her iki ülke de tapınak ve etrafındaki topraklarda hak iddia etti.

Uluslararası Adalet Divanı (UAD), 1962’de tapınağın Kamboçya’ya ait olduğuna karar verse de tapınak çevresindeki topraklar ve sınır anlaşmazlıkları bugüne kadar devam etti.

Tapınağın 2008’de UNESCO Dünya Mirası listesine alınması, Tayland’da büyük protestolara neden oldu ve iki ülke arasında çatışmalara yol açtı.

Uluslararası Adalet Divanı, 2013’te kararını kesinleştirerek Preah Vihear Tapınağı’nın Kamboçya’ya ait olduğuna bir kez daha hükmetti.

Yeni çatışma şiddetli başladı

Tayland ordusuna göre perşembe günü çatışmalar iki antik tapınak da dahil olmak üzere altı noktada yoğunlaştı.

France24’ün aktardığına göre, tankların desteklediği kara birlikleri toprak kontrolü için mücadele ederken, Kamboçya Tayland’a roket ve mermiler ateşledi, Taylandlılar ise sınırın ötesindeki askeri hedefleri vurmak için F-16 jetlerini havalandırdı.

Her iki taraf da ilk ateşi açanın birbirlerini suçlarken, Tayland, Kamboçya’yı sivillerin bulunduğu altyapıyı hedef almakla suçladı; bunlar arasında bir hastanenin mermilerle vurulması ve bir benzin istasyonunun en az bir roketle vurulması da vardı.

Çatışma, her ikisi de milyonlarca yabancı turistin uğrak noktası olan komşular arasında, 800 kilometrelik (500 mil) sınır paylaşımı konusunda uzun süredir devam eden anlaşmazlığın dramatik bir şekilde tırmanmasına işaret ediyor.

Birçok bölgede onlarca kilometrelik alan çatışmalarla dolu ve 2008-2011 yılları arasında çıkan çatışmalarda en az 28 kişi hayatını kaybetti, on binlerce kişi yerinden edildi.

BM mahkemesinin 2013’te aldığı kararla 10 yılı aşkın süredir devam eden mesele çözüme kavuşturulmuştu ancak mevcut kriz, Mayıs ayında bir Kamboçyalı askerin yeni bir çatışmada öldürülmesiyle patlak verdi.

Her iki taraf da ilk ateşi açanın birbirlerini suçlarken, Tayland, Kamboçya’yı sivillerin bulunduğu altyapıyı hedef almakla suçladı; bunlar arasında bir hastanenin mermilerle vurulması ve bir benzin istasyonunun en az bir roketle vurulması da vardı.