Bu analizde ABD’nin İran’daki nükleer tesislere saldırısıyla yeniden alevlenen savaş açma yetkisinin kimde olduğuna dair anayasal tartışma ele alınmaktadır. Amerikan Anayasası’na göre Kongreye verilmiş olan bu yetki en son 1942’de kullanılmıştır. ABD’nin son seksen yıldaki savaşları aslında resmi bir savaş ilanı olmadan gerçekleşmiştir. Başkana verilen geniş yetkilerin bir sonucu olarak görülen ve binlerce Amerikalının hayatını kaybettiği Vietnam Savaşı’nı takip eden süreçte Kongre, Savaş Yetkileri Yasası’nı (War Powers Resolution, WPR) uygulamaya geçirerek uzun süreli bir savaşın Kongreden onay alınmadan yapılmasını yasaklamıştır. Ancak bu yasak başkanlar tarafından geleneksel olarak dikkate alınmamış, bu durum Kosova Hava Harekatı, Libya bombardımanı ve Kasım Süleymani suikastı örneklerinde görülmüştür.

13 Haziran 2025’te İsrail’in İran’a saldırması ve takip eden süreçte ABD’nin savaşa gireceğine dair spekülasyonlar neticesinde Amerikan Kongresindeki çeşitli temsilciler Başkan Donald Trump’ın yetkisiz şekilde askeri güç kullanmasını önleyecek yasa tasarıları önermiştir.

Kendinden önceki birçok Amerikan başkanı gibi Trump da 22 Haziran 2025’te İran’ın Fordo, İsfahan ve Natanz’daki nükleer santrallerinin bombalanmasını içeren askeri operasyon için Kongreyi bilgilendirmemiş, bir yetkilendirme yasasının çıkmasını beklememiştir.

Bu analiz Amerikan başkanlarını ülkelerini savaşa sokma kararı verirken kısıtlayan asıl unsurun Anayasa yahut kanunlar değil verdikleri savaş kararının doğurabileceği siyasi sorumluluk olduğunu ortaya koymaktadır.

SETA / Emirhan Kınataş