Donald Trump, hem İran’ın hem de kendilerinin ateşkes anlaşmasını ihlal ettiklerini söyleyerek İsrail’e karşı hoşnutsuzluğunu dile getirdi ve iki tarafın da “ne halt ettiklerini bilmediklerini” ve İsrail’in “sakinleşmesini” sağlaması gerektiğini ekledi.

Trump şöyle dedi:

“İsrail’in sakinleşmesini sağlamalıyız çünkü bu sabah bir göreve çıktılar. İsrail’in şimdi sakinleşmesini sağlamalıyım.”

“Bence ikisi de [ateşkesi] ihlal etti. Bunu bilerek yaptıklarından emin değilim. İnsanları geri getiremediler. İsrail’in bu sabah dışarı çıkmasından hiç hoşlanmadım. Durdurabilir miyim diye bakacağım.”

“[İran’ın nükleer programı] tamamen yıkıldı. O B-2 pilotları inanılmaz bir iş çıkardı… O pilotlar hedeflerini vurdu. O hedefler yok edildi. … İran nükleerini asla yeniden inşa etmeyecek… O yer [Fordo] kayanın altında. O yer yıkıldı… O yer gitti… İğne izlerine bir bakın.”

“Evet, inanıyorum [İran’ın hala anlaşmaya bağlı olduğuna inanıyorum]. İhlal ettiler. Ama İsrail de ihlal etti…|

“İsrail, anlaşmayı yaptığımız anda dışarı çıktılar ve daha önce hiç görmediğim bir sürü bomba attılar. Gördüğümüz en büyük yük. İsrail’den memnun değilim. Biliyorsunuz, tamam, şimdi 12 saatiniz var dediğimde, ilk saatte dışarı çıkıp elinizdeki her şeyi onlara atmayacaksınız. Bu yüzden onlardan memnun değilim. İran’dan da memnun değilim. Ama eğer İsrail bu sabah bir roketin inmemesi, belki de yanlışlıkla atılması, inmemesi yüzünden dışarı çıkıyorsa gerçekten mutsuzum. Bundan memnun değilim.”

“Biliyor musun? Temelde uzun süredir ve çok sert bir şekilde savaşan iki ülkemiz var ve ne yaptıklarını bilmiyorlar. Bunu anlıyor musun?”

Analiz: Ateşkeslerin siyasi olarak güçlendirilmesi gerekiyor – ABD’nin oynayacağı kilit bir rol var

Michael Clarke, askeri analist

Aniden ilan edilen ateşkesler oldukça kırılgan olma eğilimindedir. İstikrarlı ateşkesler genellikle çok fazla hazırlık gerektirir, böylece her iki taraftaki herkes ne olması gerektiğini ve daha da önemlisi ne zaman olacağını bilir. Ve normalde nasıl denetleneceği konusunda da anlaşmaya varırlar ki bir taraf ateşkesi aniden bozarak hızlı bir avantaj elde edemesin.

Bu tür hazırlıklar yapılmadığı takdirde, hatta bazen yapılsa bile, ateşkesler ihlal edilme eğiliminde olacaktır – belki kazara, belki bir taraf kendi güçleri üzerinde tam kontrol sahibi olmadığı için, belki yanlış alarmlar sonucunda, hatta üçüncü bir tarafın – örneğin bir gerilla grubu ya da bir milis – kendi saldırısını başlatmak için o anı seçmesi nedeniyle.

Önemli olan soru, ateşkes ihlalinin rastgele ve talihsiz mi yoksa birilerinin aktif olarak ateşkesi bozmaya çalıştığı kasıtlı ve sistematik bir durum mu olduğudur.

Her iki durumda da ateşkeslerin kalıcı olması için siyasi olarak sürekli güçlendirilmesi gerekir.

Tüm tarafların düzenli aralıklarla kendilerini buna yeniden adamaları gerekebilir, çünkü gerçek düşmanlar olarak birbirlerine güvenmeyecek ve diğer tarafın her hareketine ve sözüne doğal olarak şüpheyle yaklaşacaklardır.

Washington’un oynayacağı kilit rol var

İşte bu noktada ABD gibi bir dış güç kritik bir rol oynamaktadır.

İsrail ve İran gibi düşmanlar doğal olarak birbirlerine güvenmiyor ve her provokasyonda bir şekilde ‘karşılık vermek’ için çok az teşvike ihtiyaç duyuyorlarsa, bozulmakta olan bir ateşkese uymalarını sağlamak için ABD baskısı gerekecektir.

İyi niyetle yapılan itirazlar bu açıdan pek anlamlı değildir. Dışarıdan bir hakem, ateşkesin devamını her iki taraf için de ulusal çıkar meselesi haline getirmelidir.

Bu da çoğu zaman ikna kadar zorbalık da gerektirir. ‘Ne mutlu barışçılara’ sözü doğru olabilir, ancak bu sözün bir miktar kas gücü içermesi çok işe yarar.

Kaynak: SKY News