BBC Kudüs muhabiri Emir Nader’in haberi

İsrail savaş uçakları, Ocak ayında yürürlüğe giren kırılgan ateşkesi ihlal ederek 18 Mart gecesi boyunca Gazze Şeridi’ni bombardımana tuttu.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ölümcül hava harekatıyla ilgili Hamas’ı suçladı. İsrail liderinin açıklamasında, Hamas’ın rehineleri serbest bırakmayı “tekrar tekrar reddetmesi” ve ABD’nin önerilerini kabul etmemesinin ardından orduya Hamas’a karşı “güçlü bir eylem” yapması talimatı verildiği belirtildi.

Gazze’deki Sağlık Bakanlığı yetkilileri, ateşkes yürürlüğe girdikten sonra da İsrail tarafından 140’tan fazla kişinin öldürüldüğünü açıklamıştı.

İsrail ordusu da, Gazze’de konuşlu birliklerine tehdit olarak gördüğü Hamas savaşçıları olarak belirledikleri hedefleri son haftalarda defalarca vurduğunu belirtmişti.

Saldırının nedenleri hakkında görüşler

Ancak Netanyahu’nun Hamas’a yeniden neden saldırdığı konusunda farklı fikirler var.

Rehineler ve Kayıp Aileler Forumu, hükümeti “herkesi eve döndürebilecek” bir anlaşmadan çekilerek “tam bir aldatmaca” içinde olmakla suçladı.

Netanyahu’yu eleştirenler, saldırıların İsrail Başbakanı’nın karşı karşıya olduğu yasal ve siyasi krizlerden dikkati dağıtma girişimi olduğunu savunuyor.

En önemlisi de İsrail ve Hamas arasında, ateşkesi ilerletme yönündeki son çabaların başarısızlığından kimin sorumlu olduğu konusunda temel bir anlaşmazlık olması.

Ateşkeste ikinci aşama başlayamadı

19 Ocak ateşkes anlaşmasının ilk aşamasında, rehine takasını silahların susması ve yerinden edilmiş Gazzelilerin evlerine dönüşü izledi. Bunun ardından Hamas ve İsrail ikinci aşamayı başlatmak için müzakerelere başlayacaktı.

Taraflar, ikinci aşama müzakerelerinde kalan tüm rehinelerin serbest bırakılmasının ve İsrail güçlerinin Gazze Şeridi’nden tamamen çekilmesinin görüşüleceği konusunda anlaştılar. Bu da savaşın kalıcı olarak sona ermesi anlamına geliyordu.

İlk aşama 1 Mart’ta sona erdi ancak bir sonraki aşama için müzakerelerde ilerleme kaydedilemedi. Bunun yerine İsrail, Gazze’ye giren tüm yardımları tamamen durdurdu ve ABD tarafından hazırlanan yeni bir teklifi desteklediğini söyledi.

Ateşkes neden bozuldu?

Geçtiğimiz hafta Katar’da İsrail ve Hamas heyetleri ateşkesin nasıl ilerleyeceğini görüşmek üzere bir araya geldi. ABD elçisi Steve Witkoff, süresi dolan ilk aşamayı uzatacak olan yeni “köprü önerisini” ortaya koydu. Daha fazla rehine, daha fazla Filistinli tutsağın serbest bırakılması karşılığında evlerine dönecekti ancak, savaşın kalıcı olarak sona ermesine ilişkin müzakereler ertelenecekti.

Ateşkesin neden bozulduğuna dair temel unsur da burada yatıyor.

İsrail’in iki temel hedefi olan rehineleri evlerine geri götürmek ve Hamas’ı yenmek, birlikte tam olarak gerçekleştirilebilir hedefler değil. Kabaca söylemek gerekirse, Hamas’ın müzakerelerde oynayacağı bir kart var: Rehineler.

Ateşkesin bir sonraki aşamasında, İsrail birlikleri Gazze Şeridi’nden çekilmediği sürece daha fazla rehineyi serbest bırakmak istemiyorlar. İsrail buna direniyor. Yeni ABD teklifi, savaşı sona erdirme taahhüdünü ve Hamas’ın varlığını devam ettirip ettirmeyeceği sorusunu ertelerken daha fazla rehine kurtarma girişimiydi.

Hamas, orijinal metne sadık kaldı

Son günlerde ABD ve İsrail, Hamas’ın şartlarını yeniden müzakere etmek yerine orijinal ateşkes anlaşmasının şartlarına sadık kalma tercihini, ateşkesi uzatmayı “reddetmek” olarak yansıttılar.

Witkoff, Hamas’ı “kamuoyunda esneklik iddia ederken özel görüşmelerde, kalıcı bir ateşkes olmadan uygulanamaz taleplerde bulunmakla” suçladı.

İsrailli yetkililer Şubat ayı sonlarında yerel basına verdikleri demeçlerde, ordunun ateşkes anlaşmasına aykırı biçimde, Gazze’deki önemli yerlerden çekilmeyeceğini söylemişti.

Hamas’a daha az kazanım sağlayan yeni bir anlaşma için şiddet!

Kapalı kapılar ardında gerçekleşen müzakerelerin ayrıntılarını bilemesek de, İsrail’in Gazze’ye yardım girişini durdurmasının Hamas’ı yeni tavizler vermeye zorlama girişimi olduğunu biliyoruz.

Bu şimdiye kadar işe yaramadı ve şimdi İsrail’in, siyasi liderleri için daha elverişli ve Hamas’a daha az kazanım sağlayan yeni bir anlaşma elde etmek amacıyla şiddete geri döndüğü görülüyor.

Bundan sonra Gazze’deki durum, ateşkesin son iki ayından farklı olacak gibi görünüyor.

İsrail ordusu, 18 Mart sabahı Filistinlilere Gazze Şeridi’nin çevresindeki büyük bir alanı terk etmelerini emreden bir harita yayınladı; şüphesiz binlerce Gazzeli oraya geri dönmüştü.

Hamas ise, İsrail’in askeri operasyonunun durdurulması çağrısında bulundu ve bu yazı yazılıncaya kadar da savaşmaya geri döneceğini söylemedi.

Gazze’ye yeni bir kara harekatı olasılığı

Ancak İsrail-Gazze sınırına yakın bir BBC muhabirine konuşan bir asker, İsrail ordusuna göreve hazır olmaları için 40 bin yedek askerin çağrıldığını söyledi. Bu bilgi, İsrail basınında ordunun Gazze Şeridi’nde yeni bir kara harekâtı için hazırlık yaptığına dair haberleri doğruluyor gibi görünüyor.

Gazze’de yeniden bir harekatının sürdürülmesi Başbakan Netanyahu için siyasi bir kazanç da sağlıyor. 18 Mart sabahı aşırı sağcı Yahudi Gücü partisi, eski bakan Itamar Ben Gvir’in de aralarında bulunduğu üyelerin ateşkese karşı protesto amacıyla istifa ettiği koalisyona geri döneceğini duyurdu. Hükümet mevcut bütçesini geçirmeye çalışırken onların desteğine sahip olması hayati önem taşıyacak.

İsrail’in 18 Mart gecesi operasyonları, Hamas’ı müzakere masasında taviz vermeye zorlamak için tek seferlik bir girişim olabilir. Ancak, aynı zamanda yorgun Gazzelileri ve İsrailli rehine ailelerini endişelendiren, sahada tekrar şiddetli bir çatışma dalgasının başlangıcını da haber veriyor olabilir.

Siyonist rejim, savunmasız Gazzeli sivillerle savaşa yeniden başladı